Dertig jaar geleden ging ik naar de Belgische première van de musical “Zeldzaam”, die met veel bombarie werd aangekondigd. Het werd helaas “much ado about nothing”…
De afgelopen week heeft men kunnen zien hoe nieuws wordt « gecreëerd », hoe een gewone gebeurtenis tot een « event » wordt. Nee, we hebben het voor één keer eens niet over VTM, maar over de Belgische première van de Nederlandse rockmusical « Zeldzaam » in het Gentse Sportpaleis. « Tout le beau monde » was geïnviteerd, vond het over het algemeen niet goed, maar uit schrik wellicht om er de volgende keer niet meer « bij te horen » kreeg de musical uiteindelijk toch veel aandacht in de diverse media. Daarbij zwaaide men dan maar (bij gebrek aan iets anders) met wierook naar regisseur Jean-Pierre De Decker (foto), terwijl ook de andere Vlaamse medewerker, belichter Jaak Van de Velde, met kransen werd omhangen…
TERECHT, daar niet van. Vooral Jaak Van de Velde die bij het Ballet van Vlaanderen en tal van andere gezelschappen (Eva Bals Speeltheater b.v.) zich al sedert jaren als een virtuoos van de belichting heeft ontpopt, mocht eindelijk inderdaad wel zelf eens in de schijnwerpers worden gezet. Dat dit tot nu toe niet of alleszins toch te weinig is gebeurd, heeft natuurlijk op de eerste plaats te maken met het feit dat de grote massa (voor zover deze uitdrukking in de theaterwereld dan al opgaat) de belichting als een vanzelfsprekend onderdeel van een voorstelling beschouwt. Op de tweede plaats is er ook Jaaks bescheidenheid die hem ertoe aanzet altijd alles te relativeren. Hier zou men dus reeds kunnen zeggen dat het zijn eigen schuld is, maar dat zouden wij zo niet durven formuleren, want bescheidenheid en relativeringsvermogen vinden wij nog altijd twee deugden en geen gebreken. Maar op de derde plaats is hij wel een beetje schuldig aan zijn eigen onderschatting. Dat komt namelijk doordat Jaak zich af en toe geroepen voelt om ook te gaan regisseren. En dat doet hij niet goed, waardoor hij vaak krediet verliest. We willen hier niet de persoonlijke toer opgaan: het is enkel maar onze bedoeling aan te duiden dat te weinig mensen zich willen perfectioneren in hun eigen vak. Liever doen ze een stapje in het onbekende, in een wereld die misschien meer glitter belooft dan de hunne, maar dat blijkt dan vaak klatergoud te zijn…
Precies hetzelfde kan worden gezegd van de rockmusical « Zeldzaam » zelf. Het is trouwens juist omwille van het gegoochel met technische hoogstandjes dat Van de Velde de mogelijkheid heeft gezien zich te onderscheiden. Maar al die video- en computer-toestanden, rookmachines en octafonische klankweergave moeten toch alleen maar verbergen dat we hier met het absolute Niets te maken hebben. Daarom ook dat er zoveel lof gaat naar regisseur Jean-Pierre De Decker omdat hij dit Niets zoveel mogelijk heeft trachten te verbergen. Wij sluiten ons bij die lof aan, maar dan wel enigszins schoorvoetend. En niet zozeer omdat wij meer houden van de intimistische De Decker (van « Zonderlinge Zielen » b.v.), die toelaat « dat er weer gespeeld kan worden » in het theater (« Pas de deux »), maar wel omdat volgens ons er toch nog een aantal dode momenten konden worden vermeden. Sommigen voeren weliswaar aan dat De Decker deze momenten er opzettelijk heeft in gelaten om toch nog een paar kunstmatige climaxen te kunnen creëren, maar die op- en neergaande beweging zat ons inziens reeds in het gegeven zelf ingebakken en Jean-Pierre kon dus gerust ongegeneerd de schaar hebben gebruikt om ons lijden te verkorten. Want lijden is het, vooral als je niet van Michael Jackson of Madonna houdt. Wie dat niet doet, moet maar niet naar deze musical gaan kijken, zullen voorstanders aanvoeren, maar wat doe je dan juist met dat tweede plan, die « neergaande beweging » ? Inderdaad, naar het aloude recept wordt er naast de liefdesperikelen van de jonge hoofdrolspelers, ook een idem dito conflictsituatie bij de oudere generatie ten tonele gevoerd. Nu, beide conflicten mogen dan al niets om het lijf hebben, onlogische sprongen maken en vooral met verschrikkelijk simplistische dialogen verwoord zijn, het conflict tussen de 60-jarige mijnheer Van Raemsdonck (een pathetische Frits Lambrechts) en zijn wellicht toch iets jongere echtgenote (*) zal bij die jeugdige « doelgroep » wel als lachwekkend overkomen.
Wat wij dan weer lachwekkend vonden, dat was de manier waarop die liefdeshistorie in het « verhaal » (nou ja) verweven was. Het gaat namelijk over een stel jongelui die (net zoals de makers, schrijver Tom Oosterhuis en componist Jurre Haanstra, zelf naar verluidt) op een dag besluiten een rockmusical te maken. Ze kraken daarvoor een leegstaande brouwerij, die door Jacob Van Raemsdonk en zijn handlanger Jean-Michel (Bill Van Dijk) is voorbestemd als casino. Margot, mevrouw Van Raemsdonk dus, kiest de zijde van de jongeren en om zijn vrouw terug te winnen (« het huis ziet al helemaal vuil ») besluit Jacob uiteindelijk de jongeren hun zin te geven. Eind goed, al goed, zelfs tussen de twee haantje-de-voorsten, Pop (Alexandra van Marken) en Tobias (Frank Hoelen), al kwam deze laatste altijd te laat op repetities, wat uiteraard tot een crisis in hun verhouding moest leiden, waarbij de problemen van Romeo en Julia slechts als kattekwaad kunnen worden bestempeld (of verwar ik nu met een andere film?).
Het spreekt vanzelf dat dit alles eigenlijk niet zoveel drukte waard is. Dat men in plaats van « leven in de brouwerij » (zoals de slogan luidt) « veel leven om niets » maakt, om bij Shakespeare te blijven. Het stemt ons alleen droef dat deze ultieme Leegheid schijnt te beantwoorden aan een generatie die met de zogenaamde « clipcultuur » werd grootgebracht. Zonder cultuur dus. Wellicht mikt deze musical op hetzelfde publiek dat Jean-Pierre De Decker twee jaar geleden met « Peter Pan » in het NTG bereikte. En dan kan je alleen maar betreuren hoezeer fantasie en speelsheid op korte tijd werden onderdrukt door glitter en stoerheid.
Dertig jaar geleden: de musical “Zeldzaam”
