De romantiek is een periode van opbloei van het volksnationalisme, politiek, maar ook literair! De romantiek was echter ook de eerste kunststroming die zich als beweging contesterend opstelde, weliswaar meestal op een hippieachtige manier (vluchten uit de werkelijkheid, ook al door druggebruik trouwens), maar – zoals men sinds kort via de literatuur van Balzac of Stendhal en zelfs Tollens en Beets is gaan inzien – het was ook een aanloop tot het realisme. En realisme in de 19de eeuw, met de Industriële Revolutie, met zijn kinderarbeid, met het ontbreken van ook maar de meest essentiële sociale wetten, kon niet anders betekenen dat protest tegen de kapitalistische maatschappij, de oorzaak van al die wantoestanden.