Miriam Van Hee wordt zeventig…

In maart 2014 stelde Miriam nog haar bundel Ook daar valt het licht voor in de vergaderzaal van het Academiegebouw van de Koninklijke Academie als “Miriam Van hee”, maar voor zover ik weet is dat een recent “folietje”. Ik heb haar altijd gekend als Van Hee en ik ben er ook vrij zeker van dat althans haar eerste dichtbundels ook onder die naam zijn verschenen.

Tijdens mijn studententijd ben ik een tijdje stapelverliefd geweest op Miriam. Ik had haar leren kennen in de lessen “literaire sociologie” van prof.Bolckmans, die zij in tegenstelling tot ikzelf wél “met vrucht” heeft uitgezeten, meen ik me te herinneren. Ik maakte echter geen enkele kans. Miriam was op dat moment verliefd op Renaat Willockx (zowat àlle studentinnen in Gent waren in die jaren verliefd op Renaat Willockx) en alsof dat al niet erg genoeg was, ging ik af als een gieter toen ze me een stapel gedichten van haar liet lezen. Niet dat ik ze niet goed vond, integendeel! Trots meldde ik haar dat ik er zowaar vijf zou fotokopiëren, ik vond dit immers een groot compliment! Meteen kon ik echter mijn verliefde plannen opbergen, want vijf vond ze blijkbaar een onderschatting van haar waarde. Wat achteraf gezien misschien nog wààr was ook.
Toch bleven we nog een tijdlang vrienden, want – tot mijn eigen verbazing eigenlijk – ik vind hier nog een brief, gedateerd op 23 september 1973, waarin ze o.m. aankondigt mij te zullen bezoeken in Temse op 5 of 7 oktober. Ik kan me niet herinneren dat dit bezoek effectief ook heeft plaatsgehad, maar anderzijds was ik ook helemaal een brief vergeten die Catherine Heremans mij rond die tijd heeft geschreven en daaruit dit mooie fragment: “Wat ons nu zo precies in de ogen van ‘de mensen’ samenbrengt, is moeilijk zo ineens te zeggen… toch is het zo, daar ze mij niet zien zonder van jou (en dan een paar anderen) nieuws te vragen. Het feit dat ik daar inderdaad kan op antwoorden bewijst dat hun stellingen juist zijn en zo kunnen ze weer verder voor ’n tijdje… Miriam, onder andere – even lief en scherp als altijd, alleen op straat, naar ik weet niet welke school op weg (waar ze Russisch geeft), vroeg onmiddellijk naar jou (met een schuine blik naar Jo die m’n hand vasthield)…”
Later zou Miriam trouwen met een andere germanist, Walter Provo, de latere programmator van het Gentse Filmfestival, en ik heb de indruk dat die mij mijn verliefdheid altijd heeft kwalijk genomen. En dat ondanks dat ze zich een jaar eerder voordeed dan hij Miriam heeft leren kennen, faut le faire. Alleszins heb ik in die twintig jaar dat ik journalist ben geweest en vaak het Gentse Filmfestival heb moeten volgen altijd problemen gehad met accreditaties e.d. Zelfs toen ik voor de Gentse editie van Het Laatste Nieuws werkte. Je zou dan toch denken dat ze als Gents festival de rode loper voor je uitrollen?
Maar goed, we blijven nog even bij de Gentse universiteit en de afdeling Germaanse Filologie in het bijzonder. In het begin van de jaren zeventig stichtte Jean-Marie Maes immers het literaire tijdschrift “Restant”. Na enige tijd scheurden Eriek Verpale, Roel Richelieu van Londersele en Jan Braet zich af om “Koebel” te stichten. Daarin debuteerde ook Miriam Van Hee. Om haar eerste dichtbundel “Het karige maal” te kunnen uitgeven (één van de weinige dichtbundels die ik in mijn bezit heb), werd onder impuls van Mark Braet (haar toenmalige werkgever bij de Vereniging België-USSR) de poëziereeks van het Masereelfonds opgericht.
Daarna verscheen in 1980 bij het Masereelfonds « Binnenkamers en andere gedichten 1977-1980 », de tweede bundel van Miriam Van Hee, die door Jan Mestdagh in De Rode Vaan als volgt werd besproken: “De A.A. uit het openingsgedicht is de Russische dichteres Anna Achmatova (1893-1966) die onder het Stalinistische regime heel wat te lijden had en pas na de dood van de dictator in eer werd hersteld. Dat Miriam Van Hee zich verwant voel met wie « slachtoffer » is, hangt samen met de aard zelf van een dichterschap dat gekleurd wordt doorgevoelens van angst, machteloosheid, eenzaamheid en melancholie.
De poëzie van deze dichteres is een poëzie die aarzelt tussen zwijgen en spreken, haar stem is een stem die niet dan na lang aarzelen die stilte verbreekt en juist hierin ligt het heroïsche van dit zachte spreken : het wordt de tolk van al diegenen die in een wereld vol « sound and fury » hun onvervreemdbaar recht blijven opeisen om er te zijn — ook al zijn zij verder weerloos en dus « quantité négligeable » in de ogen der velen.
Het gevaar voor halfzachtheid is bij dit soort poëzie niet denkbeeldig, maar het wordt afdoende bezworen zowel door de grote sensibiliteit als door het feilloos métier waarvan de dichteres telkens weer blijk geeft. Deze gedichten zijn dan ook geen “voer voor psychologen” maar gewoon voedsel voor mensen. De poëzie van Miriam Van Hee : een doordringend gefluister, een niet aflatende aanwezigheid.”
Miriam Van Hee is ook één van de ondertekenaars van het zogenaamde Gravensteen-manifest.
In 2008 heeft ze de Herman De Coninck-prijs gewonnen.

Ronny De Schepper