“Vlaanderen lééft”. Dat was de slogan waaronder cultuurminister Dewael zijn beleid had geplaatst. En het is wààr dat er heel wat beweging was in het culturele leven van Vlaanderen, maar allicht niet op de manier zoals door de liberale jonge Turk werd gewenst. Om de schrijvers in dit landje, waar zij eigenlijk vogelvrij zijn, te paaien, heeft hij bij de opening van de Boekenbeurs het leenrecht ingevoerd (exact zoals Tom Lanoye het in ons blad had voorspeld), maar dit stuit op verzet in de bibliotheeksector, die trouwens ook qua personeelsbeleid deskundig door Dewael wordt afgebouwd. Hoe de BRT weerwerk biedt tegen zijn plannen voor etherverloedering, kunt u elders lezen en deze week rommelt het nu ook bij de Opera en het Ballet van Vlaanderen…
Met het tweede heeft Dewael echter niet rechtstreeks iets te maken (al behoort de voorzitter van de Raad van Beheer, Marcel Van der Bruggen, wel tot zijn partij), laten we dus beginnen met de opera. Daar is via de liberale vakbond (bevoorrechte gesprekspartners zo te zien) uitgelekt dat een « Raad van Wijzen » heeft beslist de twee afdelingen van de O.V.V. samen te smelten (één koor, één orkest, geen vaste solisten meer). Het tijdstip waarop dit plan aan het licht komt, is zeer ongewoon : midden in een seizoen waarin de O.V.V. werkelijk het onderste uit de kan haalt qua bezuinigingen (geen nieuwe decors, praktisch uitsluitend eigen zangers, populair repertoire…). Dat de kwaliteit hieronder moet lijden, staat natuurlijk buiten kijf, maar het is toch wel hoogst merkwaardig dat de O.V.V. dus gesanctioneerd wordt omwille van een zuiniger beleid en dat op een moment dat de reeds veel meer gesubsidieerde Muntschouwburg, alweer een tekort vertoont dat zonder al te veel problemen aangezuiverd zal worden op kosten van de nationale overheid.
En zonder afbreuk te doen aan de terechte internationale reputatie van onze nationale opera, moet men toch toegeven dat men daar juist wegens dat succes erg elitaire wegen opgaat. Wie immers nog aan een (duur) toegangsticket geraakt voor een voorstelling, mag zich gelukkig prijzen. Nochtans hoeft opera niet elitair te zijn, dat bewijst precies de O.V.V. Maar dat volkse karakter is onze bestuurders juist een doorn in het oog. Daaraan wordt expliciet het falen van de O.V.V. gewijd : alleen de oudjes komen er op af. Iedere bezoeker van de Gentse en/of Antwerpse opera kan echter met zijn eigen ogen vaststellen dat de publieksaangroei zich situeert in de middenleeftijd (30-40 jaar) en dat ook deze mensen gunstig reageren op de klassiek-romantische programmatie, hoezeer Dewael-adviseur Johan Huys ze ook naar een barok-opera wil lokken en anderen dan weer naar Alban Berg. Of moet men het de O.V.V. soms kwalijk nemen dat men « de oudjes » niet met een brandend zwaard heeft buiten gedreven, naar het ghetto waar ze thuishoren… ?
Deze bedenkingen gelden dan nog vooral voor de Gentse opera die omwille van zijn populariteit bij die leeftijdsklasse gesanctioneerd wordt door het aantal opvoeringen zo goed als te halveren (van 58 naar 30). En dat terwijl het culturele leven in Oost- en West-Vlaanderen reeds volledig aan het verschralen is. Heeft immers ook de Filharmonie van Vlaanderen niet Antwerpen als pleisterplaats ?
Daarover gesproken, komen we bij het probleem van het orkest, dat (net als het koor) sterk zou worden ingekrompen en bij genoemd Filharmonie-orkest gevoegd. De vakbonden hebben in het verleden steeds gewezen op deze nuloperatie wat bezuinigingen aangaat omwille van de verplaatsingsonkosten die het samenvoegen van Gent en Antwerpen met zich meebrengt . Maar daarvoor blijkt men nu een greep te hebben gedaan in de « neoliberale trukendoos » : het statuut als intercommunale wordt gewoon, van de ene dag op de andere, op de helling gezet. Het spreekt vanzelf dat dit een zeer gevaarlijk precedent is dat in vakbondskringen op geweldig verzet stuit.
Het probleem is natuurlijk dat de opera geen gewoon bedrijf is en dat men dan als stok achter de deur de kwaliteitsnorm gaat hanteren. Dat is zeker geen « dooddoener » en serieuze syndicalisten zullen ook dáár rekening mee houden.
Enige sereniteit van vakbondswege is anderzijds alvast gewenst in het geval van de gebeurtenissen bij het Ballet van Vlaanderen. Daar kan de door de Raad van Beheer ontslagen technisch directeur Valery Panov immers op de bijval van… de socialistische vakbond rekenen. Enkele van de motieven om Panovs contract reglementair dit seizoen te laten aflopen, waren nochtans dat hij de geest van de groep schaadde door zich enkel met de sterdansers bezig te houden (zie ook rv nr 15 — reeds ! — van dit jaar) en bij het kleinere grut al te gul met ontslagbrieven te zwaaien. Het lijkt er dan ook op dat de politisering van dit conflict (via Tom van Cauwenbergh, SP’er en rechterhand van de uit de USSR « gevluchte » directeur) de dingen eigenlijk een beetje op zijn kop zet.
Referentie
Ronny De Schepper, Cultureel Vlaanderen tracht te blijven leven, De Rode Vaan nr.50 van 1986
dagelijks iets degelijks 