De première van het concert vond plaats op 28 november 1909 door Rachmaninov zelf begeleid door de nu niet meer bestaande “New York Symphony Society” met Walter Damrosch als dirigent. Een tweede opvoering vond nog plaats onder Gustav Mahler een aantal weken later. Vaak wordt dit ten onrechte als de creatie beschouwd.

Sergej Rachmaninov schreef het pianoconcert in de zomer van 1909 op het landgoed Ivanovka, de zomerresidentie van de familie (zie bovenstaande foto). Het werk werd voltooid op 23 september 1909. Rachmaninov kon het stuk niet in Rusland oefenen wegens tijdsgebrek. Hierdoor was hij genoodzaakt het stuk te studeren op een “stil toetsenbord” dat hij meenam op de boot naar de Verenigde Staten van Amerika.

Rachmaninov schreef het werk niet om zijn kwaliteiten als componist tot uitdrukking te laten komen, maar juist zijn kwaliteiten als pianist (hij trad bij zijn eigen werk voor piano en orkest niet als dirigent op maar als pianist). Desalniettemin is het werk van een hoge compositorische kwaliteit. Het geldt als een van de meest succesvolle werken van Rachmaninovs oeuvre en behoort tezamen met het tweede pianoconcert (op.18) tot zijn beste werken voor piano en orkest.

Rachmaninovs derde pianoconcert wordt beschouwd als een van de moeilijkste werken uit de gehele pianoliteratuur en geldt daarom als een uitdaging voor vele professionele pianisten. Het wordt dan ook geregeld op concoursen uitgevoerd. De moeilijkheidsgraad bezorgde het stuk een zekere reputatie; Józef Hofmann, aan wie Rachmaninov het werk opdroeg, voerde het werk nooit uit onder het mom van dat “het niets voor hem was”. De pianist Gary Graffman vond het jammer dat hij het concert in zijn jeugdige jaren nooit had geleerd omdat “hij toen nog te jong was om angst te kennen”.

Deze van de pianist bijzonder veeleisende compositie staat steevast op het programma van de finaleweek van de Belgische Koningin Elisabethwedstrijd. Het wordt ook vereenzelvigd met de ietwat speciale pianist David Helfgott (zie hieronder) en wordt sinds de film “Shine” dan ook ietwat oneerbiedig “Rach 3” genoemd. ^[Wikipedia]