Zarah Leander (1907-1981)

Het is morgen al 115 jaar geleden dat de Zweedse zangeres en actrice Zarah Leander werd geboren. Ze was vooral populair in nazi-Duitsland.

Zarah Stina Hedberg studeerde als kind al piano en viool en zong voor de eerste keer op het toneel toen ze amper zes jaar oud was. Als tiener woonde ze twee jaar in Riga (1922-1924), waar ze Duits leerde en trouwde met Nils Leander. Ze kreeg werk als amateur in het Ernst Rolf-cabaret dat rondtoerde en zong voor de eerste keer het lied ‘Vil ni se en stjärna’ (Wil je geen ster zien?), dat spoedig haar handelsmerk zou worden.
In 1930 maakte ze haar eerste platen, inclusief een cover van Marlene Dietrichs “Falling in love again”, en speelde een filmrol. Het was echter als operettezangeres, als Hanna Glawari in Franz Lehárs “Die lustige Witwe”, dat ze definitief doorbrak (1931). Tegen die tijd was ze gescheiden van Nils Leander. In de jaren die daarop volgden maakte zij een glorieuze carrière en kon zeer fortuinlijk leven als een gevierde toneel- en filmartieste in Scandinavië. Haar bijzondere stemgeluid heeft daar zeker aan bijgedragen, een zeldzame en meeslepende contra-alt.
In 1934 draait ze in Duitsland “Schwarze Rosen” van Paul Martin. In Nazi-Duitsland werd ze door Goebbels immers naar voren werd geschoven als diva om Marlene Dietrich (die het regime was ontvlucht) te doen vergeten. Dat deed ze daarna o.m. in de film “La Habanera” (1937) van Detlef Sierck. Kort daarop vluchtte deze naar de VS en maakte er naam als Douglas Sirk.
Het merkwaardige is ook dat Zarah Leander de wufte erotiek van Dietrich uitstraalde en dus hoegenaamd niet beantwoordde aan de “Arische” erotiek die we o.m. in de schilderijen van Ivo Saliger terugvinden. Zo b.v. in “Urteil des Paris” uit 1939, bought by Adolf Hitler for 4.000 RM.
In 1942 riep Goebbels de beste componisten en tekstdichters samen voor een soort van topconferentie. De tegenslagen aan het oostfront moesten immers worden bekampt met een opmonterend lied. Dit merkwaardige nazi-Songfestival werd gewonnen door “Wir werden das Kind zum Schauckel” (?), maar zoals zo vaak het geval is, was het één van de verliezers die uiteindelijk door de vox populi werd geclaimd: “Er wird einmal ein Wunder geschehen” van Michael Jarry en Bruno Balts, gezongen door Zarah Leander in de film “Die grosse Liebe”, het grootste kassucces van de Duitse filmgeschiedenis.
In “Die Grosse Liebe” uit 1942 van Rolf Hansen wordt de hoofdrol dus vertolkt door Zarah Leander (Hanna Holberg), naast Viktor Staal (Paul Wendlandt), Paul Hörbiger (Alexander Rudnitsly) en Grete Weiser (Käthe). In een door de oorlog getekend Berlijn wordt de populaire zangeres Hannah verliefd op Paul. Dat hij een Luftwaffe‑piloot is, plaatst haar voor een dilemma. Moet ze wachten op een man die haar pas na de oorlog zekerheid kan bieden? Of kiest ze voor de gemakkelijkere weg die andere aanbidders maar al te graag aanbieden? Anders dan “Triumph des Willens” of “Jud Süss” staat “Die grosse Liebe” niet in ons collectief geheugen gegrift. Toch is deze productie, een zogenaamde Durchhaltfilm, op z’n minst even representatief voor Goebbels’ concept van goedgemaakte propaganda. “Die grosse Liebe” was tijdens de bezetting, een periode waarin bioscopen grote bezoekersaantallen trokken, ook in België zeer succesvol.
Zarah Leander was dan ook min of meer te vergelijken met Vera Lynn, in die zin dat ze optrad in films om de moraal van de militairen op te vijzelen. Een commandant van de Luftwaffe en een componist betwisten elkaar de liefde van een zangeres, maar het is uiteindelijk de piloot die het haalt omdat die zijn plicht laat voorgaan, terwijl de componist enkel maar met liefde begaan is. Desondanks protesteerden een aantal officieren bij Göring dat hun rang en stand beledigd werd omdat de officier toch één maal een nacht bij de zangeres verkiest boven zijn plicht. Göring antwoordde: “Een officier die zo een buitenkans aan zijn neus zou laten voorbijgaan, is geen echte officier.”
Zarah Leander was wel groot en fors gebouwd en om dit niet te zeer te laten uitkomen, werden de chorusgirls in de film vervangen door… soldaten verkleed als drag queens (zie onderstaande foto). Toch kon Zarah Leander ook ondanks haar gestalte zeer sensueel uit de hoek komen, zoals de foto op de kaft van bijgevoegde biografie bewijst.

Een andere hit uit diezelfde film was “Davon geht die Welt nicht unter”. Maar toen die nazistische Welt toch ten onder aan het gaan was, nam Leander wijselijk in 1943 een vliegtuig naar haar Zweedse vaderland. Na aanvankelijke problemen, kon ze echter na de oorlog haar carrière vanuit Zweden voortzetten. (Wikipedia)