Aram Katsjatoerian (1903-1978)

Vandaag is het al 45 jaar geleden dat de Sovjetrussische (Armeense) componist Aram Katsjatoerian is overleden.

Aram Katsjatoerian werd in Tiflis (Armenië) geboren op 6 juni 1903 als zoon van een boekbinder. Als musicus moeten we hem een late roeping noemen: eerst op 19-jarige leeftijd ging hij cello studeren in een lokale middelbare school. Dan volgt aan het Conservatorium te Moskou compositiestudie bij Miaskowski en Wasilenko. In 1939 wordt hij aanvaard in het “Comité der Sovjetrussische componistenorganisatie”. Het pianoconcert van Aram Katsjatoerian uit 1937 is bijna een voorbeeld van Stalins opvattingen, met een nadruk op de Kaukasische volksmuziek. Voor zijn vioolconcerto ontvangt Aram Katsjatoerian in 1940 de Stalinprijs, het jaar daarvóór had hij reeds de Orde van Lenin ontvangen. Daarna schrijft hij zijn Gayaneh-suite (met de beroemde Sabeldans) a.h.w. op het lijf van Stalin. Geschreven bij de inval van de Duitsers handelt het eerste libretto over bewoners van een Armeense kolchoze die grenswachten helpen saboteurs te ontmaskeren. Gayaneh is een jong meisje dat het symbool is van de jeugd, de moed en het patriotisme. Ze schrikt er zelfs niet voor terug om haar man, de nietsnut Ghiko, te verklikken en met een jonge officier van de grenswacht een nieuw leven te beginnen. In dezelfde periode schrijft hij ook nog patriottische liederen voor het Rode Leger en zijn tweede symfonie, “De Klok”, n.a.v. de 25ste verjaardag van de Oktoberrevolutie. Katsjatoerian houdt er dan ook drie Stalinprijzen en één Leninorde aan over. In 1957 vraagt het congres van de componisten om meer vrijheid en ze krijgt het ook. Aram Katsjatoerian heeft de decency om zich te onthouden, al geeft hij “Gayaneh” wel een nieuw libretto mee. De nadruk blijft echter liggen op de liefde, de trouw en de moed van het gewone volk. Dat komt hem overigens alweer goed uit, want Kroetsjov negeert het verzoek en blijft zweren bij het socialistisch realisme. Tot in 1968 doceerde hij aan het Conservatorium te Moskou compositieleer. Hij stierf in Moskou op 1 mei 1978.

Ronny De Schepper