35 jaar geleden maakte de Gentse violist Walter Lievens een tournee door de Sovjetunie. Daar hoorde natuurlijk een gesprekje bij voor De Rode Vaan in de rubriek “Aan het lijntje”…
Walter Lievens is een Gentse violist die na een glansrijke buitenlandse carrière (o.a. bij het Orchestre de la Suisse Romande) naar Vlaanderen terugkeerde om er pionierswerk te verrichten voor onze eigen hedendaagse componisten zoals Lucien Goethals. Als beide namen u onbekend in de oren klinken, hoeft u daarom nog niet door de grond te zinken van schaamte : de media en vooral de overheid doen hier immers geen enkele inspanning om onze eigen hedendaagse muziek te propageren. Er is nu wel een initiatief van minister Dewael, maar dat wordt niet met onverdeeld enthousiasme ontvangen (Lievens zelf in De Morgen : « Het wordt puur opportunisme : ze doen het om subsidie op te strijken ! »). Daarom nam Walter Lievens de koe bij de horens, toen hij hoorde dat de Vereniging België-USSR op zoek was naar mensen die in de Sovjetunie op concerttoernee wilden gaan…
Walter Lievens : Ik heb verschillende programma’s ingediend, van romantiek, en zelfs vroeger, tot hedendaagse muziek. Dat werd dan besproken in Moskou en daar heeft men de voorkeur gegeven aan een programma van 20ste eeuwse muziek. Daaruit is dan een rondrit gegroeid van 1 tot 12 september door vier steden (w.o. Tallinn) maar met de nadruk op Moskou.
— En de ontvangst ginder was fantastisch, lees ik in de kranten…
W.L. : Jazeker. Ik wil wel toegeven dat al die indianenverhalen die hier de ronde doen over de Sovjetunie me een beetje sceptisch hadden gestemd, maar ik heb daar ervaren dat die mensen integendeel een opvoeding hebben genoten die kwalitatief veel hoger ligt dan de onze. Het muziekonderwijs is daar in de scholen even belangrijk als eender welk vak, terwijl er bij ons juist een vervlakking plaatsheeft. Bij ons wordt alle creativiteit bij de jongeren in de kiem gesmoord. Vanaf het vierde studiejaar moeten ze met een computer leren werken, maar cultuur… ho maar ! En daarom deed het deugd om op zo’n manier te worden ontvangen, vooral omdat de interesse geméénd was, niet zomaar een laagje vernis omdat je nu eenmaal een gast bent.
— Wij hebben er van hieruit wel moeilijkheden mee om het profiel van dat publiek te schetsen. Als ik b.v. lees dat u bedolven werd onder ruikers rode rozen, dan moet ik automatisch aan de verhalen van Eddy Wally terugdenken. Maar het kan toch niet dat dit hetzelfde soort publiek zou zijn ? ! ?
W.L. : Uiteraard niet, maar dat wil daarom zeker niet zeggen dat er naar mijn concerten een « elitair » publiek zou gekomen zijn. Nee, dat waren eenvoudige mensen, veel jongeren ook, waarbij mij opviel dat de meisjes daar ook in minijurk liepen met van die fijne zwarte nylonkousen met een fantasietje in. Om u maar te zeggen wat ervan overblijft van al die verhalen hier in het westen…
— U heeft daar ook contact gehad met hedendaagse componisten…
W.L. : Uitstekende contacten ! We zaten direct op dezelfde golflengte, wat hier niet steeds het geval is, integendeel, hier voel ik mij nogal geïsoleerd, vooral omwille van de overheid die ons als marginaal behandelt. Soms ben ik het hier zelfs zo hartsgrondig beu dat, indien ik geen dochtertje van acht had, ik erover zou nadenken om naar daar te gaan en daar te blijven !
— Hedendaagse componisten hebben het ook in de Sovjetunie nochtans niet altijd makkelijk gehad. Heeft dat dan iets met al die glasnost-toestanden te maken ?
W.L. : Ik heb daarover gesproken met Schnittke en Denikov en een paar andere grote namen in de Sovjetunie. En inderdaad het is waar dat er een periode geweest is dat die muziek, niet zozeer verboden was, maar op z’n zachtst gezegd niet aangemoedigd werd. Dat was vooral ten tijde van Chroetsjov en kort daarna. Maar daar staat dan tegenover dat ik het nog meegemaakt heb dat mijn vriend Lucien Goethals uit de kerk waar hij op het orgel oefende werd buitengesmeten omdat hij werk speelde van de « protestant » Bach ! Maar goed, de hedendaagse componisten in de Sovjetunie hebben nu opnieuw de wind in de zeilen, ze worden zelfs door de overheid financieel gesteund. Dat uit zich o.m. in een bepaalde speciaal daarvoor ingerichte concertzaal in Moskou waarvan de apparatuur helemaal wordt vernieuwd. Ik zal daar trouwens in de lente van volgend jaar naar terugkeren. Het werk van Lucien Goethals is er immers zeer goed in de smaak gevallen.
Misschien worden via dit succes in het buitenland Lucien Goethals en Walter Lievens hier uiteindelijk toch nog « sant in eigen land », want het zou niet de eerste keer zijn dat dit langs die omweg moet gebeuren…
Referentie
Jan Draad, Walter Lievens aan het lijntje, De Rode Vaan nr.41 van 1987
Een jaar later (op 15 november 1988 om precies te zijn) schreef Walter Lievens een lezersbrief naar De Morgen onder de titel:
Opera in… Apenland
Rudolf Werthen kon het niet duidelijker zeggen tijdens zijn interview in De Morgen (18 oktober), waarmee hij zich richtte tot de Vlaamse inboorlingen: ‘Ik ben qua begeleiding een aap. Ik klim overal op en val er nooit af.’ Er zijn toch wel eens apen die vallen. Als Hij valt, dan zal dat toch een flinke klap geven. Rudolf Werthen: ‘Zal ik opera’s dirigeren ? Ja !’. Hij deed het nooit ! Nu, al doende leert men. Het zou dan ook verstandig en uiterst wenselijk zijn hem voorlopig in dienst te nemen met een leercontract en uiteraard de dááraan gekoppelde bezoldiging. Na een tijdje doet hij uiteraard een bekwaamheidsproef, een examen voor een internationale jury.
Intussen roept R. Werthen zich uit als enige met ervaring. ‘Wie is consequent ? Ik ben de enige die nog overblijft’. Niet iedereen sneuvelde toch in WO II ? ‘Men moet niet vrezen dat ik vals zal spelen’. Hoe komt hij erbij zóiets te verklaren ? Is er iémand die daaraan durft te twijfelen ? Foei ! ‘Ik zal mij beperken tot wat ik kan’. Een plotse bui van ‘nederigheid’ ? Dacht hij dan niet na over de consequenties van deze uitspraak ? Weg dirigeerstokje en de VLOS…
Resumeren we even dat ‘De Reddertjes’ van de VLOS zijn: een meneer, die van opera geen brood gegeten heeft (geeft hij zelf toe in het interview) en een meneer uit Brussel (niet Manneken Pis), die in de Munt al een putje piste van ca. één miljard. Nu ja, in ’t land van de blinden is Eenoog koning. Een mooi geschenk voor Gent weliswaar. Arm Vlaanderen !
Leden (en ex-leden: intussen niet meer te tellen) van ‘I Fiamminghi’ zouden ook wel graag een mondje meepraten, maar bij velen zit er de schrik in, schrik hun al zo lang achterstallige lonen nooit meer te zien. De overige (overschot ?) musici in Vlaanderen ? Hoelang nog laten dezen zich alsmaar verder behandelen als een stelletje onmondigen ? Open ook jullie mond ! Dáárop vraagt Werthen nog niet de toepassing van de doodstraf. Wel ‘voor drughandelaars die er grof geld mee verdienen’. Moraalridder ‘speelt’ hij dus ook nog.
Proficiat Rudolf, voor al wat je deed, doet en nog zult doen voor het ‘kunstleven’ in de wereld, eh… Vlaanderen bedoel ik.
Walter LIEVENS, Melle
dagelijks iets degelijks 