45 jaar geleden was het NTG te gast in de stadsschouwburg van Sint-Niklaas met hun versie van “Le misanthrope” van Molière. Wij zijn daar destijds met de Broedersschool (waar ik toen les gaf) naartoe gegaan, maar ik herinner mij daar eerlijk gezegd helemaal niks meer van. Gelukkig heb ik nog een recensie gevonden in een oude Gazet van Antwerpen…
Of “Le Misanthrope” met zijn nu toch wel respectabele leeftijd (dateert van 1666, even oud dus als de fabeltjes van La Fontaine die in dat jaar gepubliceerd werden) en zijn duizenden voorstellingen tot nog toe over de hele wereld, ook nog door het NTG kon gespeeld worden? Het hangt ervan af, wàt men ermee doet.
De vraag naar wat het NTG van de Misanthroop heeft gemaakt heeft veel te maken met de manier waarop Werner Kopers de Alceste speelde. Vrij goed, misschien met een tikje teveel zelfspot. Hij overdrijft ergens de overdrijving van het personage zelf: een kwestie van dosering, vooral in de slotpassages. Uit oogpunt van succes bij het publiek is dergelijke vertolking ongetwijfeld te verantwoorden, en de première kreeg dan ook een verdiend ovationeel succes. Maar er zat méér in.
Célimène wordt op een virtuoze manier gespeeld door Suzanne Juchtmans. Zij steelt de show, zowel in haar frivole esbattementen als waar zij van haar liefde voor Alceste uiteindelijk toch blijk geeft. De dialoog met Arsinoë (Chris Boni) is – van beiden trouwens – één van die toneelparels die men op de vingers van een hand makkelijk tellen kan.
Genietbare vertolking ook van Jef Demedts als vriend Philinte, en aantrekkelijke, door en door leuke typeringen van Daniël De Cock (Oronte) en Eric Raes (Acaste). Els Magerman blijft met haar Eliante keurig overeind. In nevenopdrachten gaaf werk van Jo Delvaux, Herman Bruggen en Mark Willems.
Overigens is deze door Jo Dua bijzonder vakkundig georchestreerde vertoning een feest voor het oog, dank zij een juweel van een decor en met smaak voor kleur en snit ontworpen kostumes van Andrei Ivaneanu, duidelijk een bijzondere trefzeker aanwinst voor het NTG.
Paul Berkenman zorgde voor een uitstekend in de mond liggende vertaling in alexandrijnen: hij deelt terecht in het verdiende succes.
Op de binnenplaats van het Antwerpse Rubenshuis werd van 18 tot en met 31 augustus 1988 (uitgezonderd op maandagen), telkens om 21 uur « De misantroop » van Molière in een bewerking van Botho Strauss opgevoerd door het Reizend Volkstheater.
« De Misantroop » verhaalt hoe Alceste weerstand probeert te bieden aan de « rage van de vriendelijke methode ». Hij eist oprechtheid, maar gaat daarbij zo driftig tekeer dat hij telkens ruzies uitlokt. Bovendien is hij zelf niet consequent. Hij is verliefd op Célimène, die met haar charmes veel aanbidders aantrekt. Alceste blaast zijn jaloezie zo op, dat er harde confrontaties komen, met de nepdichter Oronte, de zelfingenomen graven Acaste en Clitandre, zelfs met zijn vriend Philinte, die hem tevergeefs tot rede probeert te brengen. Als Arsinoé zich mengt, loopt het helemaal scheef. Ondanks herhaalde pogingen geraakt ze aan geen man, dus verstopt ze zich achter een masker van puritanisme, terwijl ze in werkelijkheid achter Alceste aan zit. Een spel van elkaar krachten bepaalt het komische klimaat.
De bewerking van « De Misantroop » door Botho Strauss is een verfrissende actualisering: beeldende spreektaal, scherpe karaktertekening en enkele structurele verschuivingen maken het geheel lichter verteerbaar. Regisseur Senne Rouffaer laat zien hoe de culturele conventies een aanslag vormen op de persoonlijkheid : elk individu wil wel eens weg uit zijn milieu, maar komt er niet van los. Hij heeft het stuk gesitueerd in de haute bourgeoisie van vandaag.
Referenties
A.Van Daele, Molières “Misanthroop” voortreffelijk in NTG, Gazet van Antwerpen, 28 november 1973, p.7.
Perstekst, Molières “Misanthroop” in een bewerking van Botho Strauss, De Rode Vaan nr.33 van 1988, p.31.
dagelijks iets degelijks 