35 jaar geleden zag ik “Pas de deux” van Hugo Claus in een regie van Jean-Pierre De Decker. Ik bracht daarover verslag uit in De Rode Vaan onder de titel “Er mag weer ‘gespeeld’ worden”, want ik had mijn buik meer dan vol van de zogenaamde nieuwe esthetiek die in die tijd hoogtij vierde. Jean-Pierre De Decker zei hierover later: “Als ik aan zelfkritiek doe, zie ik dat ik in sommige voorstellingen de acteur een beetje verwaarloosd heb ten koste van het spektakel. Het was de jongste jaren ook niet makkelijk de acteurs echt te laten spelen. Ik vond het heel mooi dat er boven een bespreking van Pas de Deux als titel stond: ‘Er mag weer gespeeld worden’. Ik geloof dat het in de Rode Vaan was . Dat is het grootste compliment dat je mij kan geven.” (tegen Luc Rasquin in “De Rode Vaan” nr.3 van 1988)
Het theaterseizoen 1987-88 begon met… een busrit! Aangezien Arca in eigen huis « Het gebroed onder de maan » had gepland (waarover zo dadelijk meer), werd voor de première van « Pas de deux » immers uitgeweken naar Antwerpen (Arenbergschouwburg), mede omdat het zalenprobleem in Gent nog steeds erg acuut is. Gentse Arca-fans en/of wie om professionele redenen nu eenmaal premières hoort bij te wonen, werden dus via een goedkope busreis ter plaatse gebracht.
Bij het opstappen wenste een confrater ons veel moed toe voor het nieuwe seizoen. Een wens die we ten volle konden onderschrijven, maar « wat kan er vanavond eigenlijk verkeerd gaan? » vroegen we. « Een stuk van Claus, een regie van Jean-Pierre De Decker, Machteld Ramoudt en Jo De Meyere in de hoofdrollen… ». Bij de pauze vervloekten we reeds onze eigen woorden. O.K., er wordt gezegd dat « Pas de deux » niet Claus’ beste stuk is.
Maar het ergste was nog dat we dit niet eens konden beamen of ontkennen! We hadden de acteurs namelijk nauwelijks kunnen verstaan (en dat terwijl we ongeveer halfweg de zaal zaten, kan je nagaan wat de mensen achter ons moeten hebben gehoord!).
Jean-Pierre De Decker heeft namelijk het lumineuze idee gehad om dit stuk, dat een repetitie wil zijn van « Vossejacht » (de klassieker van Ben Jonson — niet te verwarren met de toenmalige recordhouder van de 100m — in een bewerking van Claus himself) door twee acteurs die vroeger een relatie hebben gehad en deze nu in deze tekst opnieuw vervlechten, om dus de fictieve zaal voor dit stuk precies aan de andere kant van het podium te situeren. Met andere woorden, voor het grootste gedeelte speelden de acteurs met de rug naar de zaal. Toch hebben we lumineus niet tussen aanhalingstekens willen plaatsen. Het is namelijk inderdáád een lumineus idee, alleen… het blijkt onuitvoerbaar.
Waarschijnlijk heeft men De Decker daarop gewezen tijdens de pauze (hoe is het eigenlijk mogelijk dat men zoiets niet vooraf kon voorzien?) en het tweede deel is dan ook veel aangrijpender. Ja zelfs in die mate dat men de ontgoocheling van daarvóór ongegeneerd onder tafel veegt. Demeyere en Ramoudt acteren als de be(e)sten en Claus blijkt er uiteindelijk toch nog maar eens in te slagen die slappe koord te bewandelen tussen poëzie en, laten we zeggen, realistische dialoog. Kortom, een sterke, pakkende prestatie zoals het publiek die ook graag zal lusten, al vinden sommige confraters dat De Decker juist teveel toegeeft aan het voyeurisme van de toeschouwer (sommigen spreken van peepshow).
Het is inderdaad zo dat Machteld Ramoudt het ook met minder erotische nadruk had kunnen waarmaken, maar het is nog de vraag of dit ook niet te maken heeft met het stereotiepe beeld dat we b.v. via televisieseries tot hiertoe van Ramoudt kregen voorgeschoteld. Hier duwt De Decker haar in de huid van een Kim Basinger uit « 9 1/2 weeks » (de soundtrack met Joe Cocker wordt zeer expliciet aangewend) en, verdomme, het is hoe dan ook een zeer aangename verrassing.
Tot slot nog een woordje over Jan Steen die in een ondersteunende rol (toneelmeester) ook voortdurend op de scène aanwezig is. Net zoals in « Lijmen/Het been » wordt zijn lange gestalte hier karikaturaal uitgespeeld. Kijk, als hij daar zelf geen problemen mee heeft, waarom zouden wij het dan in zijn plaats doen? Maar anders zouden we toch uitkijken om niet een hele loopbaan lang in hetzelfde verdomhoekje te worden geduwd…
Referentie
Ronny De Schepper, Er mag weer “gespeeld” worden, De Rode Vaan nr.39 van 1987
dagelijks iets degelijks 