Thirty years ago tennis champion Martina Navratilova and writer Judy Nelson signed a settlement that ended eight months of legal wrangling that began shortly after their breakup in April 1991.
“It’s too costly, and now I can just get on with everything,” Navratilova told KXAS-TV in Fort Worth. “The lawyers are laughing all the way to the bank.”
Gary DeShazo, a lawyer in Austin, Tex., who is representing Navratilova, said terms of the settlement are confidential because “everybody wanted secrecy.” But attorneys on both sides disclosed that Nelson will receive a $1.3 million home in Aspen, Colorado.
Nelson, 45 years old, and Navratilova, 34, signed a “nonmarital cohabitation agreement” in 1986. In the videotaped agreement, Nelson was to get half of the estimated $5 million to $9 million earned during their seven-year relationship. But Nelson contended in the lawsuit that Navratilova broke the pact.
The settlement apparently clears the way for Nelson to write a book about her relationship with Navratilova. The possibility of a book was a bone of contention that jettisoned attempts at a settlement last fall.
“This book I would have written if Martina and I were together still,” Nelson told KXAS. “I think she’ll love it.”
Navratilova’s response: “Apparently, it’s only about our relationship and that has been pretty well documented, so I don’t know what there could be of more interest to the general public. But Judy feels the need to talk about it, so I’m not going to stop her.” (The New York Times)
Pas enkele jaren eerder was de lesbische relatie tussen Navratilova en Rita Mae Brown (°1944), de schrijfster van “Rubyfruit jungle” en andere feministische en lesbische pulpromans (waardoor ze “naamgeefster” werd van het toneelstuk “Educating Rita“) bekend geworden, waarop ze een heleboel sponsorcontracten was kwijtgespeeld.
In 1983 had ze dus Brown verlaten voor een andere schrijfster, Judy Nelson, die toen nog gehuwd was (met een man uiteraard, want het homohuwelijk bestond in die tijd nog niet). Toen het paar in 1991 uit elkaar ging, begon Nelson prompt een verhouding met… Rita Mae Brown “Die twee verdienen elkaar,” was de bittere commentaar van Navratilova.
Ook haar vroegere landgenote Hana Mandlikova zou lesbisch zijn. Ze woont met een vriendin in Schoten (Jana Novotna wordt daar ook af en toe gesignaleerd als “vriendin”, maar het is niet echt duidelijk of daarmee “speciale vriendin” wordt bedoeld). Het zal dus wel waar zijn dat er nogal wat lesbiennes zijn in het vrouwentennis (vóór Martina Navratilova was er b.v. al Billy Jean King, die een relatie had met zangeres Dusty Springfield). In interviews heeft Sabine Appelmans het weliswaar herhaaldelijk over de vijandige houding van de toptennisters, maar ze voegt eraan toe: “Er bestaan alleen een paar noem het lesbische verhoudingen, voor de rest is het haat en nijd.“
Daarmee zou ze b.v. wel eens Conchita Martinez kunnen hebben bedoeld (zij vormde een écht paar met dubbelspeelster Gigi Fernandez, net zoals Novotna met Mandlikova) of misschien ook wel Amélie Mauresmo (de “halve man” die een verhouding heeft met de twaalf jaar oudere restaurant-uitbaatster Sylvie Bourdon). In 2007 was er zelfs enige opschudding omdat de 29-jarige Britse profspeelster Claire Lyte in bed werd betrapt met een 13-jarige leerlinge van haar.
Volgens de Duitse sociologe Birgit Palzkill ligt het percentage lesbiennes in de sport alleszins hoger dan in de doorsnee maatschappij, omdat topsport staat voor een aantal mannelijk geachte normen: kracht, strijdlust, agressie. Al stelt Dr.Gert Hekma dat juist daarom in de sport vele vrouwen hun geaardheid ontdekken: “Vanwege het fysieke en speelse karakter van het sporten is het bij uitstek een milieu om seksuele voorkeuren te ontdekken en te exploreren.”
Christel Herremans (coach Belgische vrouwenploeg wielrennen en echtgenote van renner Rik Van Slijcke): “Toen ikzelf nog koerste, ben ik een paar keer benaderd en ik heb eens een koppeltje in bed aangetroffen. En wat dan nog?“
Onrechtstreeks kunnen we ook een en ander afleiden uit wat Kristel Werckx (echtgenote van renner Cédric Mathy) in “Humo” vertelt over haar slechte relatie met de vorige coach Nicole Van Den Broeck: “Telkens als ik haar vriendin klopte in de spurt vertelde ze achter mijn rug dat ik aan tafel een varken was, een geldwolf en een lawaaimaker.”
Meer expliciet werd het duidelijk tijdens de Olympische wegrit in Athene 2004. Judith Arndt werd daarin tweede, maar in plaats van een triomfantelijk gebaar te maken, stak ze de middenvinger op uit protest tegen het feit dat haar (oudere) vriendin Petra Rossner niet geselecteerd werd.
En dan is er nog Jenny De Smet uit Hamme, na haar wielercarrière korporaal bij het leger, die omwille van haar verhouding met kleuterleidster Hilde het hoederecht over haar drie kinderen verloor. En de Nederlandse Mieke Havik is nog wel getrouwd geweest met radio-reporter Hans Hoogendoorn (samen hebben ze twee kinderen), maar op het einde van de jaren negentig woonde ze samen met de triatlete Thea Sybesma.
Op de Gay Games 1998 waren het ook de Nederlandse vrouwen die met het meeste medailles in het wielrennen gingen lopen. In “Wielerrevue” werd dit gepresenteerd onder de titel “Coming out!”, al hoeft dit niet noodzakelijk zo te zijn, want ook heterosporters waren welkom op de Games. Maar goed, voor de volledigheid: Maria Jongeling won zowel de tijdrit als het criterium en Loes Van Wersch won de mountainbike-wedstrijd. En verder waren er nog zilveren medailles voor Karen D’Hondt, Ingrid van der Vlist en Thea Vergeer en brons voor Tanja de Bie.
Mart Smeets: “In ’83 heb ik een grote Nederlandse basketbalclub getraind. Toen ik begon, wist ik van één of twee vrouwen dat ze lesbisch waren. Aan het eind van het seizoen snapte ik dat er zeven waren in de ploeg.” (Humo 11/9/2001)
De boutade van voetbalster Marina Verdonck: “Er zijn evenveel lesbiennes bij ons als er homo’s zijn bij Club Brugge” is dan ook niet meer dan dàt, namelijk een leuke boutade. In de realiteit is het immers evenzeer waar dat mannelijke homofilie vaak in artistieke middens voorkomt, precies omdat hier dan weer “vrouwelijke” waarden gelden. Het hoeft dan ook geen verbazing te wekken als het kwaliteitsblad Bild in 2007 met de “onthulling” uitpakte dat geen enkel lid van de Duitse damesvoetbalploeg, die zopas wereldkampioen was geworden, een baby had.
Dat in tegenstelling tot de 30-jarige Danielle Somers uit Wilrijk, die in 1995 wereldkampioene superlichtgewicht in Las Vegas werd. Somers was daarvoor al in het nieuws gekomen omdat ze een inbreker de trap afstampte, toen die wilde inbreken in het ASLK-kantoor van haar man Johnny Van Velthoven (zij woonden daarboven). Toen had ze al een aantal titels in full contact of Thaiboksen verzameld. Ze is moeder van een zoontje Nick, maar woont nu samen met een vriendin, zoals ze zonder er doekjes om te doen ook laat merken in “Sterren op het ijs”.
Waarmee we zijn aanbeland bij een sport als kunstschaatsen, waar – althans volgens Geert Blanchaert (shorttrackschaatser én homo) – wél veel mannelijke homofielen tussen zitten, zelfs in een broeierige discipline als het paardansen. Voorlopig zijn dat overigens nog altijd uitsluitend heteroparen en als het aan de internationale schaatsbond ligt zal dat nog wel een tijdje zo duren, want Blanchaert legde zijn verklaring af n.a.v. het verbod uitgevaardigd door die schaatsbond dat zijn leden moest verhinderen deel te nemen aan de Gay Games in augustus 1998 in Amsterdam. Een wedstrijd voor homo- en lesbische paren was juist de publiekstrekker van deze Spelen, maar die moest dus noodgedwongen worden opgeborgen. Samen met zwemmen en bodybuilding was dit overigens de enige sport, waarvoor men een ticket moest betalen, teken dat hier ook het meeste te rapen viel… (Andere homo-topsporters zijn de rugbyspelers Ian Roberts en Chris Morgan, de met aids besmette Amerikaanse duiker Greg Louganis, Justin Fashanu, een voetballer die bij Nottingham Forest werd gepest door trainer Brian Clough en die in mei ’98 zelfmoord pleegde toen hij werd beschuldigd van het verkrachten van een tienerjongetje, en natuurlijk Tom Waddell, de stichter van de Gay Games in 1982, in 1988 aan aids overleden.)
Maar als we bij het voetbal blijven (de Belgische competitie wordt overigens gesponsord door Tampax), begin 1997 was er in Italië een proces hierover omdat voorzitter Michele De Caminata de vrouwelijke voetbalploeg van Brescia, met de welluidende naam “The Bluesclub”, had opgedoekt met als argumentatie dat het “meer om lesbische seks dan om sport” zou gaan. De meisjes hadden De Caminata een proces aangedaan omwille van die uitspraak en dat hadden ze beter niet gedaan want rechter Luca Pistorelli sprak hem vrij: “De idee dat het een belediging is als iemand je homoseksueel noemt, dat daardoor je waardigheid is gekwetst, moet met kracht van de hand worden gewezen,” aldus de gedachtengang van de rechter. Hij berispte De Caminata wel “omdat hij de privacy van de vrouwen had moeten respecteren, ongeacht hun seksuele voorkeur.“
Begin 2003 nam dan weer Barney Davidson ontslag als manager van het Engelse vrouwenvoetbalteam Gretna. De ex-speler van Leicester City gaf als reden dat de vele lesbische relaties in zijn team de sfeer verpesten: “Zeker acht van mijn speelsters hebben een verhouding met een medespeelster. Als een relatie stuk loopt, leidt dat iedere keer tot problemen en kan ik tijdelijk geen beroep doen op beide speelsters.”
Ook VRT-sportjournalist Eddy Demarez verklaart in De Morgen van 30/7/1998: “In het vrouwenvoetbal is 80 procent van de spelers lesbisch.” (*) Een percent dat in HLN van 3/2/1999 ook wordt bijgetreden door de vroegere zwemster Pascale Verbauwen. Zij vond haar vriendin Yvette bij het voetbal b.v., maar bij de zwemsters kent ze geen enkele lesbienne. “En ik kan het weten hé,” voegt ze eraan toe.
Toch is de meest geliefde sport bij homo’s (zowel mannen als vrouwen) volleybal en de meest gehoorde reden is dan juist dat het een teamsport is, waarbij… het minst lichamelijk contact met tegenstanders én teamgenoten voorkomt. Op het eerste gezicht is dit paradoxaal maar afgezien van de ietwat perverse homo die vooral op worstelen kickt, is het toch logisch dat ook de homoseksuele medemens het sportieve van het erotische wil scheiden. “Bij ons is geilen op lijven niet de topprioriteit,” zegt een anonieme lesbienne tegen Marijke Libert in “De Morgen” van 30/7/1998 (en die anonimiteit zou er wel eens op kunnen wijzen dat het Marijke zelf is, óf haar vriendin de blokfluitiste), “al kijken wij uiteraard graag naar de kontjes en schouders van zwemsters en naar opwaaiende tennisrokjes. Wij kennen lesbiennes die de tv loeihard zetten wanneer bepaalde tennissters serveren, wegens hun hoge kirfactor.”
Ronny De Schepper
(*) Een grapje in die zin zou hem later (in 2021) nog zuur opbreken, als bleek dat zijn micro nog steeds open stond…
(Zeer) selectieve bibliografie
Dr.Gert Hekma, “Als ze maar niet provoceren. Discriminatie van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen in de georganiseerde sport”, Universiteit van Amsterdam, 1995.
dagelijks iets degelijks 