De Portugees-Braziliaanse (*) pianiste Maria Joao Pires wordt 75 jaar vandaag. Zij is één van de weinige pianistes in de romantische traditie die ik toch kan pruimen als het haar Mozart-vertolkingen aangaat. Toch heb ik zelfs bij haar enkele bedenkingen zoals ik die tien jaar geleden reeds heb neergeschreven…

Eigenlijk lijkt het natuurlijk niet meer dan logisch dat men de concerten van Mozart uitvoert op een instrument dat hijzelf ook bespeelde, maar de uitvoeringsgeschiedenis heeft ons nu eenmaal gewend gemaakt aan de klank van een vleugelpiano, waarop men sedert de negentiende eeuw de concerto’s is gaan spelen. Ondanks het feit dat de “authentieken” het de laatste jaren wel lijken te halen, gaan sommigen toch door met die uitvoeringspraktijk, wellicht omdat deze “commerciëler” is, omdat het gehoor van iemand uit de 20ste eeuw daaraan meer gewend is. Maar dat kan een serieus kunstenaar natuurlijk moeilijk als argument aanvoeren, daarom zegt men dan meestal dat het is omdat, als Mozart de beschikking over een moderne vleugel had gehad, hij zijn concerti voor een Steinway of weet ik veel had gecomponeerd. In die redenering kun je mijns inziens echter net zo goed aanvoeren dat je Mozart op een synthesizer of op elektrische gitaar mag uitvoeren, want het lijdt geen twijfel dat, indien Woolfie in onze tijd had geleefd, hij eerder dààrvoor belangstelling had gehad.
Tijdens de fameuze Mozart-week op Klara, begin 2006, werd de vraag gesteld aan de luisteraars of Mozart op historische instrumenten moest worden gespeeld. Ik was zeer ontgoocheld over de reactie van de meeste luisteraars, die haast woedend negatief reageerden. Maar dat kwam wellicht door dat “moeten” in de vraagstelling.
Ikzelf geef veruit de voorkeur aan “authentieke” uitvoeringen, maar een Murray Perahia of Maria Joao Pires kan ik ook wel appreciëren. Al vind ik dan weer dat Sigiswald Kuijken gelijk heeft als hij zegt: als die op de tippen van hun tenen (eigenlijk vingers) moeten spelen op zo’n Steinway, waarom proberen ze het dan niet liever op een historisch instrument?
Waarop Jos Van Immerseel ongetwijfeld zal antwoorden: omdat ze het niet kunnen.

Maria Joao Pirès speelt Mozart vooral… omdat ze zo’n kleine handjes heeft. Dat belet haar b.v. om Liszt te spelen. Maar Chopin daarentegen dat gaat dan weer wel. “Die had wellicht zelf kleine handen,” zegt ze. Op de vraag waarom ze geen pianoforte speelt, zegt ze dat ze in muziek is geïnteresseerd juist buiten zijn maatschappelijke context. Het interesseert haar wel, maar ze denkt niet dat ze er iets voor haar eigen spel kan uithalen. Ondanks het feit dat de RTBF-interviewer haar kont likt dat het echt niet meer kàn, merkt hij toch fijntjes op, waarom ze na de integrale sonates van Mozart voor één platenfirma, zij een aantal jaren nog eens hetzelfde doet voor een andere. Ze lacht dat er eigenlijk maar weinig wijzigingen zijn. De gatlikker durft er niet uit afleiden dat ze het gewoon voor het geld heeft gedaan. Wat ze wél ergens met de authentieken gemeen heeft, is dat ze een opname meestal in één keer neerzet net alsof het een concert betreft. Slechts heel zelden laat ze montages toe. Ondertussen is ze gehuwd met de Franse violist Augustin Dumay. Tijdens de opnamen van de sonates van Brahms werden ze “plots” verliefd op elkaar. Ondertussen is ze het concertleven zo beu dat ze op een bepaald moment haar vleugel zelfs verkocht om zich vooral met haar vier kinderen bezig te houden op hun “ecologische hoeve”. Toen ze “uit geldnood” (zoals ze zelf zegt) dan toch opnieuw begon te toeren, was het nog steeds zozeer tegen haar zin dat afzeggingen meer regel dan uitzondering werden. Zo ook in Brussel, begin 1997.

Lees verder “Maria Joao Pires wordt 75…” →