110 jaar geleden: “Of human bondage” van Somerset Maugham

“Of Human Bondage” van Somerset Maugham werd oorspronkelijk gepubliceerd op 28 september 1915. Het is een van zijn meest bekende romans en wordt vaak gezien als semi-autobiografisch.

“Of Human Bondage” las ik in een “ingekorte” Amerikaanse versie uit juli 1950, maar deze omschrijving mag zeker geen gefronste wenkbrauwen opleveren. Eerst en vooral is “ingekort” een relatief begrip. De roman telt nog altijd 373 bladzijden en pas na honderd bladzijden is er sprake van het feit dat het hoofdpersonage (Philip Carey) naar Parijs gaat. Nochtans is dit het vertrekpunt voor alle drie de verfilmingen die mij van dit werk bekend zijn (John Cromwell in 1934, Edmund Goulding in 1946 en Bryan Forbes en Henry Hathaway in 1964). De beroemde vrouwelijke hoofdrol van Mildred Rogers (gespeeld door achtereenvolgens Bette Davis, Eleanor Parker en Kim Novak) is op dat moment zelfs nog niet in het boek opgedoken (dat zal nog zo’n vijftig pagina’s duren).
Men mag er dus van uitgaan dat deze versie nog altijd zonder blozen naast het origineel mag liggen. Of misschien zelfs meer dan dat. Het inkorten is immers “without a minute’s hesitation” gedaan door Somerset Maugham zelf. “A novel,” aldus Maugham, is immers in tegenstelling tot een fuga of een schilderij “a very loose form of art”. Hij verwijst daarbij terecht naar schrijvers als Dickens of Balzac die in afleveringen werkten en per regel werden betaald, wat soms aanleiding kon geven tot hele stukken over Italiaanse kunst bijvoorbeeld, die helemaal niks met het verhaal te maken hadden. Dat alles heeft te maken met het feit dat de romanschrijver ook een kind is van zijn tijd, aldus Maugham, en dat hij dus ook toegevingen doet aan de heersende smaak. Ook hier geeft hij weer een pakkend voorbeeld over de natuurbeschrijvingen in romantische werken “which most of us now are content to skip. It took them a long time to discover that in this matter a line may give the reader a more vivid picture than a page.”
In zijn eigen geval, geeft Maugham zonder blikken of blozen toe, betreft het een geval van therapeutisch schrijven. “I retired from the theatre for a couple of years because I knew that by writing it I could rid myself of a great number of unhappy recollections that had not ceased to harrow me. This it did. But obviously there is a danger in writing a novel with this aim in view. The author writes to disembarrass himself of painful memories; he is not concerned with the reader, but only with his own liberation.” Alhoewel hij het niet expliciet zegt, kan men dus zelfs veronderstellen dat deze versie superieur is aan de oorspronkelijke. En in elk geval: “A writer is a fool if he thinks that every word he wrote is sacrosanct and that his work will be ruined if a comma is omitted or a semi-colon misplaced.”

Ik had ook een leuke conversatie met chatgpt over deze roman. Het begon met de vraag: heb je ook nog andere werken van Maugham gelezen, of blijft The Painted Veil voorlopig je favoriet? 😊

Je zei:

Ik heb nog vele andere werken van Somerset Maugham gelezen, hij is immers mijn geliefkoosde auteur. Een keuze maken is dan ook moeilijk, maar ik denk dat ik toch voor “Of Human Bondage” ga.

ChatGPT zei:

Wat mooi dat je zoveel werken van Maugham hebt gelezen! Of Human Bondage is inderdaad een meesterwerk, zo rijk en diepgaand in zijn analyse van menselijke emoties en verlangens. Wat spreekt je het meest aan in dat boek? De complexe relatie tussen Philip en Mildred, of misschien de zoektocht naar betekenis in het leven?

Je zei:

Beide.

ChatGPT zei:

Dat kan ik me goed voorstellen! De tragische dynamiek tussen Philip en Mildred is echt onvergetelijk – zo rauw en realistisch, terwijl zijn filosofische zoektocht naar zelfontplooiing en betekenis een universele snaar raakt. Ik denk dat dat precies is wat Maugham zo briljant maakt: hij combineert menselijke zwaktes en passies met diepe, existentiële thema’s. Heb je een specifiek moment in het boek dat je bijzonder treffend vond?

Je zei:

Dat is te lang geleden, maar wat je zegt over Maugham is zeer juist.

ChatGPT zei:

Dat begrijp ik helemaal. Soms blijven de indrukken die een boek achterlaat sterker hangen dan de precieze details, zeker bij een schrijver als Maugham, die je echt meevoert in de menselijke psyche. Hij weet altijd zo scherp én mededogend te observeren. Zijn personages blijven je bij alsof je ze ooit persoonlijk hebt gekend. Heb je toevallig nog een ander werk van hem in gedachten dat je binnenkort wil herlezen, of is het meer zo dat je zijn oeuvre als geheel koestert?

Je zei:

Het hele oeuvre.

ChatGPT zei:

Dat is prachtig. Het is ook precies zo’n oeuvre dat je kunt blijven herontdekken, omdat er altijd nieuwe lagen en inzichten te vinden zijn. Als je ooit een van zijn werken opnieuw ter hand neemt, hoor ik graag welke indruk het dan op je maakt! 😊

Ronny De Schepper