De leestips van Nonkel Fons (333)

Fons Mariën gaf vijf sterren aan Arthur Koestler: The Homeless Mind van David Cesarani…

Eindelijk gelezen, het boek stond al jarenlang in mijn kast: een biografie van de schrijver en journalist Arthur Koestler (1905-1983). Ik heb van hem al enkele boeken gelezen: ‘Darkness at noon‘ zeer zeker, maar ook boeken over zijn gevangenschap in Spanje en in het Franse Le Vernet en zijn boek over Joodse kolonisten in Palestina in de jaren dertig (‘Thieves in the night‘).

Dit boek behandelt al zijn boeken, zijn bewogen leven en zijn moeilijk karakter. Arthur Koestler werd geboren in Boedapest in wat toen nog de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie was. Hij was van Joodse afkomst, een feit dat in deze biografie benadrukt wordt. Hij heeft een belangrijks stuk van de twintigste eeuwse geschiedenis meegemaakt, niet alleen als getuige (journalist), ook als betrokkene. In zijn jonge jaren was hij beïnvloed door het zionisme, later raakte hij betrokken bij de communistische partij, waarmee hij eind jaren ’30 brak en waarover hij zijn succesroman ‘Darkness at Noon’ (1940) schreef. In de jaren ’30, nog voor hij het communisme verliet, bracht hij vele dagen in doodsangst door in de gevangenschap van Franco’s troepen in Spanje. Daarover schreef hij het autobiografische boek ‘Spanish testament’ (1937). Later, bij het begin van de oorlog met nazi-Duitsland werd hij door de Franse politie gearresteerd als verdachte buitenlander en in het kamp in Le Vernet opgesloten, waarover hij ‘Scum of the earth’ (1941) schreef.
In de na-oorlogse jaren verbleef Koestler vooral in Engeland en was hij betrokken bij de anti-communistische propaganda in de Koude Oorlog. Hij wordt minder een romanschrijver en journalist maar maakt meer essays. Nog later verschuift zijn belangstelling meer naar de wetenschap (vooral menswetenschappen) en in een laatste periode zelfs naar parapsychologie.

Arthur Koestler was een rusteloze geest: hij woonde in Oostenrijk, Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten en reisde veel zoals naar Palestina/Israël en later toen hij al beroemd was naar vele landen waar hij vaak gevraagd werd een lezing te geven of een congres bij te wonen.
Hij was driemaal getrouwd en had daarnaast talrijke minnaressen en affaires. Koestler was geen gemakkelijk man, hij was vaak agressief, zocht dikwijls ruzie in discussies, dronk vaak teveel en behandelde zijn vrouwen niet als gelijke. Er is zelfs sprake van een verkrachting in dit boek. Het was moeilijk samenleven met hem. Het liefst had hij iemand als Cynthia (zijn derde vrouw) die onderdanig was en haar leven helemaal ten dienste van hem plaatste. Het ging zover dat Cynthia (die veel jonger was dan Arthur) in 1983 mee zelfmoord pleegde met de oude, door ziekte getergde schrijver. Deze dubbele zelfmoord gaf aanleiding tot vele controverses, die in dit boek ook besproken worden.

De biografie van David Cesarani is goed onderbouwd, zeer gedetailleerd ook en is allesbehalve een hagiografie. Cesarani laat niet na de talrijke kleine kanten van Koestler te belichten. Daarom is dit een evenwichtige biografie die ook ontluisterend werkt voor wie Koestler vooral als gevierde schrijver ziet…

Fons Mariën