Fiorenzo Magni (1920-2012)

Over de doden niets dan goeds. Meermaals heb ik reeds gesteld dat ik het op het eerste gezicht met die stelling eens ben. Maar de waarheid heeft uiteraard ook haar rechten en dan heb ik het meer bepaald over Fiorenzo Magni, die vandaag precies tien jaar geleden is gestorven. En uiteraard heb ik het dan niet over zijn prestaties als renner, want zijn palmares spreekt voor zichzelf, zoals men hieronder kan lezen op een knipsel uit Het Nieuwsblad. Maar er is nog een ander, “extra-sportief” element en aangezien niemand, maar werkelijk niemand, het erover heeft, wil ik het dan toch maar even hebben op het merkwaardige ontbreken van het jaartal 1946 bij het overzicht van zijn ploegen…

In dat jaar werd Magni immers geschorst voor zijn fascistische sympathieën. Hoe het naoorlogse Italië werd verscheurd in voor- en tegenstanders van Il Duce, heb ik in het lang en het breed uitgelegd in mijn artikel over “Fausto Coppi versus Gino Bartali“, waarbij de voorstanders van Mussolini zich aan de kant van Bartali schaarden en de linkse tegenstanders aan de kant van Fausto Coppi (*). Ik leg er echter ook uit dat dit een kwestie van “perceptie” was, want in werkelijkheid stemden beide renners voor dezelfde partij, de Democrazia Cristiana, de rechts-conservatieve christelijke partij, rechts dus, inderdaad, maar niet extreem-rechts (al kan ik me niet voorstellen dat Coppi na zijn echtelijke problemen nog voor de DCI zal hebben gestemd). Maar niet zo dus bij Fiorenzo Magni, die blijkbaar openlijk voor zijn fascistische sympathieën uitkwam, wat tot dat jaar schorsing heeft geleid.

“Magni’s successes on the bike followed controversy relating to his fascist sympathies during World War II and his continued loyalty to Mussolini in the wake of the Italian army’s 1943 armistice and during the subsequent civil war.
In 1947, Magni was tried for his alleged part in an incident on January 3, 1944 at Valibona in the Apennines in which a number of partisans were killed. Suspended from cycling and facing 30 years’ imprisonment, Magni was subsequently cleared, and among those to testify in his favour was his fellow Tuscan rider Alfredo Martini, who had fought on the partisan side during the conflict.
In his 2011 book Pedalare, Pedalare! however, John Foot paints a more nuanced picture of Magni’s actions during the war, pointing to documents that commended Magni for “providing notable service to the cause of liberation” in Monza in 1945. Asked about the matter in 2011, Magni simply said that “your own conscience is what counts.” (Cyclingnews)

Is dit nu opzettelijk door mijn vroegere confraters onder de mat geveegd? Het zou kunnen, maar dan wel enkel omwille van dat principe “over de doden…” denk ik, ik zoek er geen echte politieke redenen achter. Ik denk ook dat we nu in een tijd leven, waarin die ideologische tegenstellingen allemaal veel minder belangrijk zijn geworden en ook niet veel meer betekenen. En daarbij is er nóg een mogelijkheid: het historisch perspectief is zeer vernauwd. Zo heb ik ook nergens iets gelezen over het échte belang van Fiorenzo Magni, namelijk dat hij in 1954 de eerste extra-sportieve sponsor heeft binnen gebracht in het wielrennen (Nivea). Dàt heeft een revolutie betekend! (**)
Fiorenzo Magni werd door zijn temperament ook de “Leeuw van Vlaanderen” genoemd, niet enkel omdat hij de Ronde van Vlaanderen driemaal won, maar ook omdat hij dat bijna alleen deed met zijn agressiviteit en zijn moed. Een voorbeeld van zijn enorme wilskracht toonde hij in de Giro d’Italia van 1956. Bovenstaande foto tijdens de beklimming van de San Luca di Bologna (tijdrit) toont dat aan. Hij was gevallen tijdens de afdaling van de Volterra en brak daarbij het sleutelbeen. De dokter pakte hem helemaal in en hij vertrok toch nog. Hij slaagde er uiteindelijk zelfs in om nog de tweede plaats te halen in het eindklassement van deze Giro achter Charly Gaul.

Ronny De Schepper

(*) Hoe ingewikkeld het allemaal ligt, kan eveneens aan de hand van Fiorenzo Magni worden geïllustreerd. Eén van zijn trouwste knechten was immers Mario Baroni, maar dat was dan weer de oudere broer van Vasco Baroni, die bij de amateurs nog voor de ploeg van het communistische L’Unità heeft gereden! (Mario zelf dus misschien ook wel.)
(**) Benno Wauters schrijft in het Canvas-boek “Flandriens” dat in Vlaanderen ex-renner Cyriel Van Hauwaert de eerste extra-sportieve sponsor was. Dat vond ik een merkwaardige stelling, aangezien Van Hauwaert een fietsenzaak had. En wat blijkt? Het is een verhaal van “de klok en de klepel”. Jan De Smet legt het uit: “In 1955, toen de extra-sportieven opkwamen was er een ploeg Van Hauwaert-Maes Pils. Waarbij dus Maes-Pils de extra-sportieve (te vertalen als buiten de sportieve – fietsen, kettingen, versnellingsapparaten, smeeroliën… – milieus) sponsor was. En om het verhaal compleet te maken: in eerste instantie was er sprake van een ploeg Salami Imperial-Van Hauwaert, maar dat ging uiteindelijk niet door. Dhr.Edmond De Spiegeleire, de grote baas van Salami Imperial, stelde zich uiteindelijk tevreden met al de (gratis) publiciteit die de aankondiging van deze primeur in de Belgische wielersport hem opgeleverd had, vervulde zijn financiële verplichtingen (al naargelang van de bronnen, een of twee maand loon, en verder een grote salami en een barometer) tegenover de renners en trok zich terug, liever dan het risico te lopen in een conflictsituatie met de B.W.B. te komen. Salami Imperial werd dan vervangen door Maes-Pils. Ere wie ere toekomt, het was Lomme Driessens die in België voor de inbreng van de extra-sportieven zorgde nadat in Italië Fiorenzo Magni met Nivea-Fuchs begonnen was en in Frankrijk Raphaël Geminiani met Saint-Raphaël gevolgd was. En nogmaals ere wie ere toekomt: je mag ons citeren want dit komt van Patrick Feyaerts en mezelf. Trouwens ook te lezen in de Saga St-Raphaël die we samen hebben geschreven.”