Hebjetgezien? (173): “Homo Universalis”

Bij het begrip ‘Homo universalis’ denkt het deel van de wereldbevolking met een IQ boven 45 meteen aan Leonardo da Vinci en heeft men de bekende tekening voor ogen. Niet zo de Vlaming, voor hem betekent het een televisieprogramma, nu ja een onderdeeltje toch, van ‘Iedereen beroemd’. Het sloot dit fraaie allegaartje van de VRT na het journaal telkens gedurende vier minuten af met een spelletje: honderd mensen, iedere keer viel er één af tot er uiteindelijk na – slik – honderd dagen een overwinnaar restte.

Ik apprecieerde ‘Iedereen…’ maar die afsluiter bleek voor mij een afknapper. Ik ging 240 seconden in zenmodus, sloot mij af van de wereld en zijn ijdelheden en bad tot de Heer dat de aarde nog zou draaien nadat Walter Grootaers geschreeuwd had “Tot nooit meer”, de woorden waarmee hij de kandidaat definitief het kille pand uitjoeg.  

Vier jaren reeds liep het onding en nu moet ergens bij een programmadirecteur een olielamp vuur gevat hebben: waarom hiervan geen avondvullend programma van maken! Brood en spelen. Primetime, op Eén, op zaterdag… hét uitgelezen moment: de ganse familie hersendood voor de buis na de drukke werkweek! Dankuwel. Tien afleveringen van vijftig minuten. Gevuld met spelletjes die het prima doen op zaterdag en zondag bij de jeugdbeweging. Maar waar hier volwassenen zich in alle bochten voor wringen in de hoop te overleven en de stem van Grootaers niet te moeten verduren zodat hij of zij tenslotte de felbegeerde prijs in de wacht sleept: een jaar gratis reizen. Toen ik over de idee las dacht ik dat het iets voor Ketnet was maar nee, werkelijk, zaterdag 27.8.2022 21u25 ging het ding van start op Eén. Ketnet… daar hadden ze al eerder begrepen dat het hele spel veeleer op het niveau van hun doelgroep was en dus claimden ze op 9 juni 2021 de idee en startten hun versie: Ketnet Homo Unversalis voor 7 tot 12-jarigen, waar het concept thuishoort.

Ze gaan prat op de diversiteit van de deelnemers daar bij de VRT. Alle leeftijden, van jong tot bejaard. Johannes, 72 blijkt de oudste. En alle kleuren zijn toegelaten, wit, zwart, rood, geel, ros, groen haar zelfs… Warempel ook van alle gezindten want stipte hun showrunner in een interview (in Humo) niet aan dat ook een moslima deelneemt. Ik wist niet dat de VRT ook rekening houdt met de religieuze achtergrond van de kandidaten… En joepie, zelfs een Oekraïnse vluchtelinge maakt haar opwachting. Eat your heart out Sammy Mahdi! 

Natuurlijk zijn er voor zo’n langer programma enkele noviteiten ingelast. Er werd dus danig rond de tafel gezeten, geconfereerd en geteamworked. Jawel. Het mag nu iets kosten ook. In iedere aflevering zal een bekende Vlaam opdagen om een opdracht extra kleur te verlenen. Wendy Van Wanten beet de spits af. Leuk voor de kandidaten en goed voor veel selfies – hadden al die 99 afvallers toch alvast een leuk souvenir om aan de kleinkinderen te laten zien, ooit. Later zullen o.m. Garry Hagger, Fien Germijns en Hollands idool nr. 1 Martien Meiland nog opdraven. Vernieuwing, jaja… de loser verdwijnt nu, terwijl zijn foto boven zijn hoofd verschijnt, in een fraaie mist. Het is dus ietwat dramatischer… En we ontmoeten de kandidaten eventjes tijdens de pauze, samen een koffietje drinken – gezellig onder elkaar. We zullen hen ook ietwat beter leren kennen via een babbelbox waarin ze hun hartje mogen luchten; niet dat het tot emotionele ontboezemingen of filosofische oneliners aanleiding was. Babbelen, we zijn geen spraakzaam volkje – we zijn doeners en spelers. Ze mogen wel onthullen waarheen de felbegeerde reis (‘een jaar lang reizen’, vreemde omschrijving – hoeveel mag dat kosten?) hen wel zou voeren. 

Juist ja, spelletjes. Die waren er dus ook. Frans, 62 jaar, man naar mijn hart, zei reeds tijdens het eerste “stom spel” en na afloop van de opdracht “fuck fuck fuck”. Zo kan je het dus samenvatten. Uit ballonnen dwarrelen snippers, op één ervan staat de code van hun kastje vermeld – zoeken maar. Pech voor wie als laatste nog zoekend is… Is het amusant om naar die mensen, graaiend naar kleurrijke papiertjes, te kijken? Het heeft misschien iets psychedelisch maar Tik Tak was in dat opzicht beter. Gelukkig heeft men – de inventiviteit kent geen grenzen – er een gepast muziekje onder geplaatst: 99 Luftballons van Nena. Zo vindt de muziekmeester trouwens ook bij het lozen van een kandidaat telkens wel een of ander min of meer geschikt melodietje, al lijkt het soms pijnlijk vergezocht. De deelnemers mogen zo ver mogelijk op een luchtmatras glijden – enkele lichte kwetsuren worden troostend behandeld. Hilarisch wordt het wanneer men cijfers moet ontdekken door een pot vol meel leeg te blazen – een zaal witte hoofden, lachen jongens. Net als wanneer men zes propjes watten via de met gezichtscrème besmeurde neus moet transporteren. Wie verzint het?

Er bestaat wellicht een publiek voor dit soort ongein. Omdat men het creëert. Niemand vraagt ernaar. Niemand smeekt op zijn knieën om dit platvloers hersenloos amusement. Maar gooi het op het scherm en ja, er wordt gekeken. Het kost geen inspanning, je kan eens glim- of grimlachen, je ergeren, wegdommelen… En er zijn alvast vijftig minuten van je leven nuttig gespendeerd. Ik zoek voor die tijd nu een andere invulling. Suggesties zijn welkom.  

Johan de Belie