Wanneer ik aan Serge – Sergio – Quisquater denk dan verrijst daar niet het beeld van de sprong die hij uitvoerde op het podium in Talinn, het Eurovisiesongfestival van 2002, waar hij geen hoge ogen gooide samen met zijn Ladies en het nummer ‘Sister’ dat hier dan toch een hit werd. Evenmin zie ik hem optreden als lid van Touch of Joy. Ook niet naast Geena Lisa om voor de VRT ‘Fata Morgana’ te presenteren, nee ook dat verdwijnt naar de achtergrond. Net als latere presentaties voor VTM zoals ‘De foute quiz’. Nee, Sergio Quisquater, dat is voor mij een XXXL pak frieten, twee berenpoten, een vleeskroket, twee curryworsten speciaal en een ferme klad mayonaise.
Ah, al die heerlijkheden die in de frituur liggen te spetteren en te sputteren in het vet. De bedwelmende geur die opstijgt uit de met dat op 170° borrelend dierlijk product gevulde containers, bestaat er iets heerlijkers op dit ondermaanse. Dierlijk jawel want om echt aan de culinaire vijfsterrensmaak te voldoen kan er nooit gewerkt worden met een plantaardig surrogaat. Dat is een aanfluiting, een schande. Een viandel gebakken in maisolie dat is toch een aantasting van de goede zeden, een morele schandvlek.
Wat een festijn om bij valavond door de stad te dwalen en dan plots, onverwacht – jawel, daar trillen de neusvleugels, het reukslijmvlies ontwaakt…! De adept, de echte fijnproever detecteert van kilometers ver de verfijnde geuren van het stomend ossenwit. Er dienen misschien nog meerdere straathoeken omgeslagen te worden eer hij de begeerde locatie bereikt maar reeds heeft zijn gefocuste brein het zo vurig verlangde, het onontbeerlijke ontdekt. Als een Stanley of een Livingstone weet hij in de jungle van de stad zijn eigen Victoriawaterval te ontdekken, hij doet het beter want dit is pas de bron van de Nijl, slechts duizend passen scheiden hem nog van het levengevende, van de oorsprong van het bestaan: frituur Het Smikkeltje. Daar doemt het op. Een lichtvlek op het voetpad. Een walm, een damp waait hem tegemoet uit de deuropening. Zo moeten ooit de Sirenen Odysseus in hun netten gelokt hebben, niet met liefelijke zang maar met de hemelse geuren van borrelend frietvet.
Zelf richtte ik vroeger, om de eigen wellust te bevredigen en om aan de bede van mijn gezinsleden te beantwoorden, vooral in het weekend vaak mijn schreden in de richting van een frituur met de weinig poëtische naam ‘Bea en William’. Een naam die weinig aan de verbeelding overliet, het kon net zo goed een kruidenier zijn, maar de vlag dekte wel de lading zijnde de uitbaters: Bea en William! Die helaas niet de snelste frituristen waren die god geschapen heeft. Hoewel ze met een beminnelijke glimlach en een hartelijke woord in tweevoud iedereen van de nodige brandstof voorzagen bleken ze dat slechts telkens per klant te kunnen afwerken. Je diende dus geduldig te wachten tot iemands bestelling compleet gefrituurd, ingepakt en betaald was eer er naar jouw inmiddels hoogdringende nood geluisterd werd en eindelijk jouw bestelling in het vet gedropt kon worden. Een beproeving, stel u voor hoe lang je daar hunkerend, smachtend, likkebaardend stond wanneer er vijf uitgehongerden in een rij voor jou stonden te trappelen van ongeduld. En bij mijn eindelijke thuiskomst de wanhopige blikken op de inmiddels uitgeteerde gezichtjes van de kinderen en de verwijtende stem van mijn eega “waar heb jij zo lang gezeten?”… Begrijpelijk dat ik me dus vaak de moeite getroostte een ander oord op te zoeken, weliswaar heel wat verder van het thuisfront verwijderd en dus met het risico voor mij, autoloze en dus trage bezorger, dat de bestelling onderkoeld zou geraken. Hier stond ene Yulu aan de kookpotten. Frituur Yulu dus. Ook hier de vlag die de lading… Een rasechte Turk, met dikke snor en al. Een Turk die zich aanmatigde Vlaamse frieten, onze Vlaamse frieten te bakken! Jawel. En hoe. Overheerlijk. Net als de rest van wat zijn niet allemaal halal heerlijks kon bieden. En snel. De curryworsten en kaaskroketten vlogen door de lucht. De Turkse Yulu wist van onze friet een culinair toverstokje te maken. Eerlijk, dat je bij de Chinees nu ook flieten kan bestellen dat is pas een aanfluiting: daar ga je toch ‘Chinees’ eten, wat een plat-commerciële toegeving om ook de klant die beslist een Vlaamse toets wil toch te lokken.
Wat ook zo vreselijk is: dat je nu een portie van die goudgele smuldingen online kan bestellen en aan huis laat leveren net als een ordinaire pizza. Waar is der vaderen fierheid heen gevaren? Frieten en een mexicano net als een pakket van Zalando aan de deur geleverd! Waarom niet voorzien van een formulier voor gratis terugzending indien niet tevreden… Er zijn ook drive-in restaurants, enfin of ze die naam waard zijn?, waar je niet eens uit de auto hoeft te stappen om zo’n bakje meestal te dunne, te hard gebakken ondingen die een aanfluiting van de naam friet zijn toegegooid te krijgen. Dat de bliksem van Zeus hen treffe. Nee dan denk ik liever aan het echte, het pure frietkot dat je steeds minder in het stadsbeeld ontwaart. Zo’n barakje, bij voorkeur felgeel gekleurd, op een markt of dorpsplein, ergens ietwat verloren in een straat – waar ik graag een corpulente, breed lachende man van middelbare leeftijd in plaats – dat is toch het ware. In de buitenlucht geduldig aanschuiven. De sfeer, de walm die zich vrijelijk verspreidt in de omgeving, het ambachtelijke en soms wat rommelige: naast de frituur opgetast de blikken vet, een zak aardappelen. Er is een boek met foto’s van de honderd mooiste frietkramen… in Nederland. Op beeld vastgelegd en van commentaar voorzien door ene Ubel Zuiderveld. Nederlanders en onze friet! Het volk dat bitterballen en frikandellen uit de muur trekt! Er zijn ook frituren zonder vaste standplaats, die opdagen bij evenementen. Zo zie ik hen op de marktdag al zijn het daar vooral de braadworsten en burgers die vlot hun weg vinden naar de Bourgondische smulpaap, reeds om acht uur ’s ochtends. Een hotdog met zuurkool als ontbijt, mijn maag zou me dadelijk Jef Vermassen op mijn nek sturen vrees ik.
Frieten, numero uno natuurlijk. Maar aan de einder daagt dan dadelijk mijn prinses op, mijn godin, mijn Venus… Cora. Jawel deze van Mora! Sinds 1986 schittert deze ster aan mijn firmament, reeds 36 jaren is zij mijn leidsvrouwe, neemt zij mij bij de hand om me met haar Maastrichts dialect te gidsen door de jungle van verzadigde en onverzadigde vetten, zoutgehalten, toegevoegde suikers en bewaarmiddelen. In 2013 kwam de olijke spring in ’t veld, haar nichtje Flora, haar bijstaan. Het was evenwel reeds sedert 1960 dat Mora zijn lekkernijen in het Nederlandse vet gooide. En al snel ook de Vlaamse smaakpapillen betoverde. Met culinaire hoogstandjes als de frikandel, de fishcorn, de gehaktbal, de gehaktstaaf pikant en de carrero (extra long) kip pikant! Kippen, ze zijn de goede vriendinnen van Cora, ongetwijfeld. Met veel liefde herbergt zij hen in talloze snacks, kipburger, kipfinger, kipkorn, kipnuggets en de originele Lucifer – wie komt op dergelijk idee, gesepareerd kippenvlees in de vorm van een lucifer! Ik zie het Viki Geunes in de Zilte nog niet op de kaart zetten. Wie iets gezond wil eten opteert misschien voor de kaassoufflé, bevat veel calcium, en om die smurrie zo smeuïg op je bord te zien lopen, een festijn voor het oog. Of de zeestick met 60% vis – hoeveel % plastic daarbij is staat niet vermeld op de ingrediëntenlijst. Ook de smulrol en de sito moet je niet versmaden. Terwijl in deze tijden dat de wereldkeuken in is ook Cora zich niet onbetuigd laat met de Centraal-Aziatische schaslick, de zigeunerstick, en uiteraard de loempia.
Deze tijden? Hoe populair is zo zoetjesaan de mobiele frietbar niet geworden. Toch veel leuker om zo’n rijdend frietkot bij jou voor de deur of zelfs in de tuin te placeren dan alweer de duizendste saaie bbq waar je dikke lappen koe of door de molen gedraaide vetweefsels prijsgeeft aan de verstikkende rook veroorzaakt door aanmaakblokjes en verkoold hout. Ieder familiefeestje wint toch wanneer tante Anna tranen in de ogen krijgt bij het nuttigen van een pikante schaslick en nonkel Robert zich verslikt in de lucifer. Wat te denken om die vervelende verplichte lunch met de raad van bestuur eens wat poeder te geven, een volkser tintje. Het humeur kan er, ook bij een aandeelhoudersbanket indien de cijfers niet gunstig zijn, maar op verbeteren.
Dadelijk stap ik nog maar eens op mijn Beurer BG51, dagelijkse routine. Wat? Mijn gesofisticeerde weegschaal. Zij licht mij in over mijn BMI, botgewicht, calorieverbruik, lichaamsvet en -water, spiermassa. En jawel zij duidt zelfs mijn gewicht aan zoals een ordinaire ouderwetse weegschaal. Maar eerst moet ik nog de laatste bladzijden lezen van een boek dat ik recent cadeau kreeg. Een vreemd iets. Met een massa recepten. Ik vermoed dat het een transcriptie is van een middeleeuws manuscript, wellicht van een monnik die S. Bekkari (Bekkarius?) heette. Het moet in ieder geval heel oud zijn want blijkbaar is het geschreven voor de uitvinding van de friet vermits die er nergens in voorkomt. Terwijl de aardappelen een eerste keer aan het kokend vet toevertrouwd werden rond 1650. Spijtig dat men niet weet te achterhalen wie de uitvinder was. Zij of hij verdient meer een standbeeld dan Goethe, Beethoven of Marie Curie. En een nationale hymne. Het standbeeld is er inmiddels, te bewonderen in Brugge, aan de voet van het Belfort: ‘De Frieteter’, een man die op een bankje gezellig uit een puntzakje zit te smikkelen, ooit ingehuldigd door prins Laurent. De ode? Misschien ‘Patatjes’ van Samson en Gert, of beter ‘Friet met mayonaise’ van Mike Vincent. Ere wie ere toekomt, onze nationale trots is verheven in de adelstand, of toch zo ongeveer: erkend als immaterieel erfgoed. Indien u een heel trouw adept bent kan u misschien toetreden tot de Orde van de Gulden Puntzak die sinds 2004 bestaat. Dan verkeert u in het gezelschap van o.m. Stromae, Urbanus, Herr Seele en Manneken Pis. Zolang mijn favoriete friturist zijn nutri-score niet op zijn buik getatoeëerd heeft is er verder met mijn gezondheid niks aan de hand. Smakelijk.
Johan de Belie
dagelijks iets degelijks 