P.D. (Phyllis Dorothy) James, °Oxford 3.8.1920 – +Oxford 27.11.2014, debuteerde pas laat als schrijfster in 1962. Waardering en erkenning kwam er maar in 1980 voor haar roman ‘Innocent Blood’ maar toen leerde het publiek haar ander werk kennen, de reeks die haar wereldberoemd zou maken, deze met inspecteur Adam Dalgliesh in de hoofdrol. De man van Scotland Yard, met zin voor poëzie, kunstminnend – zijn familienaam kreeg hij mee van een vroegere leraar van P.D.James, zijn voornaam ontleende hij aan haar vader.
Naast de drie ‘gewone’ romans waaronder ‘Innocent Blood’, schreef James kortverhalen, twee ‘Cordelia Gray’-romans, en veertien werken met haar beroemde detective in de hoofdrol. Wie niets van haar las kon toch kennis maken via de adaptaties voor televisie met Roy Marsden (deze van ITV) of Martin Shaw (voor de BBC) in de hoofdrol.
De eerste van de reeks was ‘Cover her face’ (1962; vert. ‘Geen prijs te hoog’, Sijthoff, Alphen a/d Rijn 1977). Het lijkt een blauwdruk van een Agatha Christie… Inderdaad P.D.James zou met haar werken steevast perfecte whodunits afleveren in dezelfde stijl. Een landhuis op het Engelse platteland. Een rijke, hoewel lichtjes op de retour, familie: aristocraten maar met net voldoende banden met de lokale bevolking om deze ook een rol te laten spelen. Couleur local. Een ruime woning met veel kamers, hoeken en gaten, deuren en ramen. Afwisselend zonneschijn, onweer, regen. Sfeerschepping dus. En dan de nodige personages. Een reeds maandenlange zieltogende heer des huizes, de lady of the house Eleanor Maxie, haar inwonende zoon een chirurg en (idem) dochter, een jonge weduwe. Een knorrende oude huishoudster die zich heer en meester waant. Een dokter aan huis, de dominee mag uiteraard niet ontbreken, evenmin als een huwelijkspretendent voor de weduwe en een verpleegster die naar de hand van de vrijgezel-chirurg dingt: romantiek moet om de hoek gluren en een deel van de intrige uitmaken. Voeg daar nog enkele schimmige buitenfiguren aan toe: een op het landgoed verblijvende man die voor de paarden zorgt, een niet al te snuggere knaap, en vooral de oude, belegen juffrouw die een huis voor ‘gevallen meisjes’ bestuurt en een vast ingrediënt is van het bonte gezelschap.
Wat is er dan nog nodig? Een duveltje uit een doosje genaamd Sally Jupp, ongehuwde moeder. Zij werd, met haar baby, aangenomen als hulp om het werk van de oude huishoudster te verlichten. Een jong, aantrekkelijk maar vooral raadselachtig meisje. Dat blijkbaar heel wat mysteries herbergt. En intriges. De lezer leert al deze figuren kennen, hun karakter, hun hebbelijkheden, hun relatie, hun achtergrond. Boeiend verhaald. Psychologisch ontleed. En men voelt de spanning stijgen. Het hoogtepunt moet – kan het anders in dergelijke setting – komen wanneer er een feest, een bazar georganiseerd wordt op het terrein van het landgoed, voor de ganse gemeenschap. Of toch niet, want alles lijkt vlot te verlopen – al zijn de gevoelens die sommigen voor elkaar koesteren niet altijd zo fraai maar dat houden ze vooralsnog goed verborgen. Na de festiviteiten blijft het selecte gezelschap verzameld rond de dis, enkelen blijven – uitgeput – logeren. Het ideale ogenblik om een moord te laten geschieden: een beperkt aantal verdachten in een afgesloten (?) locatie… En iedereen heeft wel een motief want inmiddels had Sally Jupp zich niet bepaald geliefd gemaakt. Jaloezie, ergernis, chantage… aan inspecteur Dalgliesh om het raadsel op te lossen. Stap voor stap.
‘Cover her face’ is een perfecte whodunit. Iedereen verdenkt iedereen, redenen voor een moord zijn er voldoende, gelegenheden eveneens. Verwikkelingen alom. En intrigerende personages in een boeiende omgeving die sfeervol beschreven wordt, met oog voor details en voor de natuur. Knappe opbouw, spanning. Psychologisch verantwoord. En natuurlijk de figuur van Dalgliesh die hier nog in de kinderschoenen staat: hij is wel duidelijk geen gewone politiebeambte, hij is medelevend, graaft naar de innerlijkheid en we mogen reeds vermoeden dat hij oog heeft voor de kunst en zelf poëzie schrijft. Maar het zal pas in de volgende romans zijn dat hij zich als boeiend karakter op de voorgrond dringt.
Nog dit wat de titel van de roman betreft: die heeft geen rechtstreekse band met de inhoud, met de intrige. Tenzij je wil gaan snuffelen. Het is een deel van een zin geplukt uit het toneelstuk ‘The Duchess of Malfi’ van John Webster dat in het seizoen 1613-1614 in the Globe werd opgevoerd: “Cover her face. Mine eyes dazzle: she died young”. Een analogie tussen the duchess, Giovanna d’Aragona en Sally Jupp? Inderdaad, een geheim huwelijk, gewurgd… Maar dat zal de lezer van een detective worst wezen vermoed ik.
Johan de Belie
dagelijks iets degelijks 