Sinds 4 augustus 1982 weten we dat een landelijke stroomonderbreking niet langer een sciencefiction-achtige toestand is. En wie om god-weet-welke-reden (maar we kunnen er wel één voor u bedenken) dit land wil lamleggen, klopt voortaan best bij de elektriciteitsproducenten aan. Want die zullen de werkelijke oorzaak van de panne onderhand wel achterhaald hebben. Of u en ik nu ook tekst en uitleg krijgen over het voorval is dan weer een andere zaak. Guido Steenkiste van de Verenigde Aktiegroepen Kernstop (VAKS) heeft alvast bitter weinig vertrouwen in de rechtschapenheid van de elektriciteitsproducenten. « Aan het lijntje » deze week even heel serieus over een voor sommigen amusant maar voor anderen bloedernstig intermezzo : de elektriciteitspanne. Toeval of geen toeval ?
Guido Steenkiste (VAKS) : Ik geloof niet in toevallen. Ook al omdat men jarenlang gezegd heeft dat men alles in de hand heeft, dat er niets kan gebeuren; nu vorige week woensdag was dat alvast niet het geval. Ik denk dat op dit moment veel industriëlen zullen inzien dat, ook al betalen ze hun stroom goedkoop aan de grote elektriciteitsbazen, het misschien toch beter is om voor hun eigen elektriciteit te zorgen. Gebleken is overigens dat wat men aan reserve heeft, blijkbaar niet kan aangesproken worden. Men spreekt altijd over die « strategische reserve », welnu, als er iets gebeurt — 2.000 megawatt die uitvalt — dan zit men daar…
— Vindt u het officieel commentaar ook niet wat karig ?
Guido Steenkiste : Dat ligt natuurlijk in de lijn van voorgaande verklaringen van de grote elektriciteitsmaatschappijen. Informatie is altijd maar met mondjesmaat verschaft geworden, of het nu ging om kleine incidenten in centrales, problemen met de werknemers of weet ik veel. Dat hangt ook samen met het ontbreken van enige onafhankelijke controle op de elektriciteitsproducenten. Bijvoorbeeld. Na de herhaalde kritiek op ons energiebeleid zijn er in de ministeries « cellen » opgericht ter controle van de elektriciteitsproducenten; welnu, die zijn onvoldoende gëequipeerd, daar zitten niet die mensen in die over jarenlange ervaring en inzichten beschikken ter zake. In Vlaanderen bestaat er nog altijd geen enkele niet-manipuleerbare instelling die ons kan zeggen wat er in feite aan de hand is bij een dergelijke elektriciteitspanne. Want neem nu aan dat er in Doel 3, waarvan men zegt dat er niets in het nucleaire gedeelte gebeurd is, wel iets aan de hand was, dan is er niemand die ons daar definitief uitsluitsel kan over geven. Tenzij iemand van binnenuit, die zijn mond voorbijpraat.
— Er bestaat niet zoiets als een informatieplicht ?
Guido Steenkiste : Neen. Nu, het parlement kan natuurlijk altijd allerhande informatie opvragen, maar je weet hoe dat gaat; ais je zelfs aan het parlement mag zeggen wat je wil zeggen, dan kom je ook geen stap verder. Ik vertrouw dat zaakje niet, hoor, en met mij heel Vlaanderen, denk ik.
— De bevolking heeft vrij rustig gereageerd op de « panne », maar paniekreacties zijn toch niet helemaal ondenkbaar?
Guido Steenkiste : Kijk, de prognose is dat tussen nu en 1992, hetzij in Frankrijk, hetzij in België, iets gebeurt met een kerncentrale. Zolang het echter gaat om een eenvoudige panne, zoals vorige week woensdag, en er dus ook geen reddingsoperatie moet uitgevoerd worden, dan blijft alles nog betrekkelijk kalm bij de bevolking. Neem nu echter dat een rampenplan moet in werking treden, in bijvoorbeeld het Waasland of in Antwerpen, dan geeft dat direct een heel ander beeld. Zo’n rampenplan is trouwens niet bekend aan de bevolking, tenzij in kleine lijntjes. Bovendien geloof ik niet in zo’n plan, dat wordt gegarandeerd grote paniek.
— Als gevolg van de « panne » is er in bepaalde bedrijven voor miljoenen schade gemeld. De vereniging van elektriciteitsbedrijven heeft daarop nogal minnetjes gereageerd : volgens haar kan er geen sprake van zijn dat de elektriciteitsproducenten die schade vergoeden, omdat het hier een geval van overmacht betreft. Vlucht van verantwoordelijkheid ?
Guido Steenkiste : Ook hier weer moet je de zaken in een breder kader plaatsen. Het Belgische energiebeleid is er één dat al twintig jaar lang wordt voorgeschreven door de elektriciteitsmaatschappijen; ik vind dat zij de volle verantwoordelijkheid moeten dragen voor dat beleid. En aangezien men niet wil of niet kan komen tot een technische aanduiding van de oorzaken van die panne, kom je automatisch opnieuw terecht in dat breder kader. Het VAKS is al altijd gekant geweest tegen die elektriciteitspolitiek, ik bedoel « steeds meer elektrisch » heeft dus duidelijk zijn nadelen, omdat het ook de afhankelijkheid van één bron insluit. Ook dat is vorige week woensdag gebleken.
Daarom zijn wij voorstander van het decentraliseren van de elektriciteitsvoorziening (niet in grote eenheden), dat wil zeggen het voor de fabrieken interessanter maken om zelf de stroom te produceren (door de hoogspanningsprijzen op te trekken), wat niet alleen een besparingseffect heeft, maar ook de risico’s drukt. Dát is de les die men uit de « panne » dient te trekken, dat men van die centralisatiegedachte afstapt.
— Slotvraagje. Blijkbaar heeft de « panne » belangstelling gewekt in het buitenland want bijna onmiddellijk liet de Amerikaanse atoomproducent Westinghouse, via zijn Londens hoofdkwartier, in Brussel navraag doen over de betrokkenheid van Doel bij de « panne ».
Guido Steenkiste : Tja, vanuit hun multinationale strategie om centrales te verkopen willen zij natuurlijk direct op de hoogte gebracht worden van wat er met hun technologie gebeurt.
Referentie
Jan Draad, Guido Steenkiste aan het lijntje, De Rode Vaan nr.33 van 1982
dagelijks iets degelijks 