De ondertitel van het boek Mijn bericht aan de wereld, namelijk Geheime koerier, verzetsstrijder en eerste ooggetuige van de Holocaust, verduidelijkt al een en ander. Jan Karski (schuilnaam van Jan Kozielewski) was een Pool die streed in het Poolse leger toen de Duitsers in 1939 het land binnenvielen. Na de nederlaag van Polen sloot hij zich aan bij het ondergrondse verzet. Karski doet in dit boek (dat in 1944 in de VS verscheen) uitgebreid verslag van zijn wedervaren.
Voor het verzet werkte hij vooral als koerier tussen de ondergrondse in Polen en de Poolse regering in ballingschap (eerst in Frankrijk, later in Londen). Hij viel o.m. in handen van de Gestapo, werd gemarteld en kon uiteindelijk ontsnappen dankzij hulp van de ondergrondse, om vervolgens zijn werk verder te zetten. Karski was ook getuige van de onmenselijke toestanden in het Joodse getto in Warschau en slaagde erin in een concentratiekamp getuige te zijn van de geplande moord op duizenden joden.
Toen hij uiteindelijk (nog tijdens de oorlog) in Londen terecht kwam legde hij hiervan getuigenis af bij de hoogste politieke regionen. Daarna herhaalde hij dat in de VS. Desondanks hielden de geallieerden weinig rekening met zijn verslagen. Bovendien lieten de westerse geallieerden Polen over aan de sovjets. Karski bleef in de VS waar hij trouwde en professor politieke wetenschappen werd (Bill Clinton was in 1968 zijn student). Pas op veel latere leeftijd (in de jaren 80 en 90) kreeg hij alom de erkenning die hij verdient. Een interessant boek.
Fons Mariën, 12/02/2015
dagelijks iets degelijks 