Jari Demeulemeester wordt 75…

Jari Demeulemeester van de Ancienne Belgique viert vandaag zijn 75ste verjaardag. Dat betekent dus ook dat hij tien jaar geleden met pensioen is gegaan. Bij die gelegenheid kreeg Jari in Humo een dubbelinterview samen met Arno Hintjens (*). Zelf heb ik hem uiteraard ook ooit wel een paar keren geïnterviewd, o.a. over Happening 88, waar hij de drijvende kracht van was. Maar daarover moet je elders maar wat meer lezen. Hier wil ik meer bepaald een interview uit 1982 oprakelen ter gelegenheid van de verbouwing van de oude Ancienne Belgique tot de huidige poptempel…

Als we de Ancienne Belgique via de nieuwe ingang aan de Anspachlaan in Brussel betreden, worden we begroet door Miss Bikini. Jammer genoeg niet in levende lijve maar vanop een strooibiljet, waarvan we verder nog kunnen leren dat er ook vrouwencatch in de modder zal plaatshebben en een défilé van sexy lingerie, terwijl ook Lou en the Hollywood Bananas en andere travesties niet zullen ontbreken. Natuurlijk is het een organisatie van een vrije radio (SIS). Nee, het is niet nodig aan te dringen, als dit verschijnt is het al voorbij. En dan weten we ook of de Vrouwencomités inderdaad hebben tegenbetoogd, zoals ze hebben aangekondigd.
Jari De Meulemeester, de programmaverantwoordelijke van de AB, treffen we een eind verderop nadat we over een tiental stukadoors, ijzervlechters en bekisters zijn gestruikeld of hoe die noeste arbeiders ook worden betiteld door de RVA. Ja, de verbouwing van de AB, dat was het onderwerp van ons vraaggesprek (en niet Miss Bikini al duikt die later in het verhaal nog eens op) en die blijkt dus reeds in volle gang.

« HET KOT IS ROT »
Terwijl iemand hem aan het (telefoon)lijntje houdt, roept Jari ons toe enkele minuten geduld te oefenen en alvast naar een etablissement op het hoekje te gaan. Die vijf worden er natuurlijk tien, maar dat hadden we voorzien (rijm bekroond met de Yang-prijs).
Jari is moe als hij zich in een zetel laat vallen. Is het daarom dat hij zich heeft laten vergezellen van een stoere knaap ? Neen, dat is Daniël Verheyden, verantwoordelijke voor de contacten met de pers, aangenaam.
« …En mevrouw Farantouri is natuurlijk vertrokken zonder haar hotel te betalen », zucht Jari, hiermede vaag refererend aan het stukje waarin we hem een parodie op Jan Theys hadden toegemeten. We kleuren rood tot achter onze oren want de linkse beweging toont zich weer eens op z’n smalst. We vragen schuldbewust of we soms een handje kunnen helpen bij de verbouwing en hoe het daar nu eigenlijk mee zit ?
J.D.M. : Het kot is compleet rot. Bij het optreden van de genaamde Farantouri druppelde de regen zelfs binnen tot op een paar meter van de artiest. Maar dat was wel de eerste keer. Hadden we het in ’72 kunnen kopen, toen het voor het eerst werd voorgesteld dan zou het niet zo erg zijn geweest, maar de gerant in de tussenjaren heeft het compleet laten verkrotten. Ook technisch en voor het comfort van het publiek zijn er dringend wijzigingen nodig.
Nu, dat had allemaal zoveel werk niet gevraagd indien we over een stevige ondergrond beschikten. Maar wij moeten een zeer zwaar dak zetten om de geluidshinder weg te krijgen, dat betekent dus dat men hier zeven of acht meter diep moet funderen. Maar we zitten hier op duizend jaar geschiedenis, allemaal lagen van gebouwen boven elkaar, zeer fragiele ondergrond dus. A propos, het eerste Vlaamse gebouw stond daar in de elfde eeuw, men zou het zelfs reeds als een soort van cultureel centrum kunnen betitelen voor de zgn. « meerslieden » (exportcommerçanten).
CULTUREEL CENTRUM
— Een en ander heeft ook te maken met het streven naar erkenning als cultureel centrum van categorie A, meen ik ?
J.D.M. : Ja, daar wordt naar gestreefd omdat dit blijkbaar de enige bron van inkomsten is waar we kunnen op bogen. In Vlaanderen staat een A-statuut immers borg voor drie wedden. We moeten daarvoor samenwerken met een paar andere gebouwen in het Brusselse (de Hoofdstedelijke Bibliotheek en zo) en dat hele gebouwen-park samen voldoet voorlopig nog niet aan de normen. Ais je dan bovendien nog ziet dat de regering geen geld meer heeft voor de culturele centra in Vlaanderen, dan vragen we ons af wat er nog voor Brussel zal overschieten. Daar komt nog bij dat in Strombeek, Dilbeek, Hasselt en Turnhout de staat tussenkomt voor 20 % en de gemeente voor 80 %. De dag dat wij van de stad Brussel geld krijgen zullen we juichen natuurlijk !
— Juist daarom is niet die stad Brussel jullie inrichtende macht maar de NCC (Nederlandse Commissie voor de Cultuur van de Brusselse Agglomeratie) ?
J.D.M. : Maar die hebben dus geen geld om al die dingen te doen, hé ! De andere, kleinere Trefcentra in Brussel verkeren trouwens in een nog veel slechtere toestand dan wij.
— Moet je ook niet meer volk kunnen plaatsen om dat statuut te kunnen verwerven ?
Daniël Verheyden : De ruimte kan niet groter gemaakt worden, maar we proberen wel door die verbouwingen het publiek beter te laten zitten, waardoor het aantal toch groter zou kunnen worden voor theater b.v. Nu zitten wij met 700 zitplaatsen voor theater en dat kunnen er niet méér worden omdat we op de andere plaatsen geen goede zichtbaarheid meer kunnen garanderen. Voor de zogenaamde « soft » concerten is dat trouwens eveneens het geval.
J.D.M. : Inderdaad, mensen als Janis lan, Ry Cooder, Carole King, Joan Armatrading die eisen dat de mensen kunnen zitten tijdens hun optreden en op die manier komen wij een drie- tot vierhonderd plaatsen tekort om uit de kosten te komen. Of anders moet je prijzen gaan vragen van vijf, zeshonderd frank en dat is zeker ook niet onze politiek.
ZELF-BEDRUIPEND
— Neen, maar jullie politiek is wel dat een cultureel centrum zoveel mogelijk zelf-bedruipend moet zijn. Niet voor élke voorstelling afzonderlijk, maar in z’n geheel. Je moet m.a.w. soms kassuccessen hebben om risico’s te kunnen nemen. En, daarom vraag ik me af of je op dat gebied niet klem zit wat de plaatsen betreft ?
J.D.M. : De winsten komen inderdaad enkel van de staande concerten. Anders zit je automatisch aan die limiet van duizend man. En die winsten dienen dan om theater te bekostigen dat meestal verlieslatend is. In elk geval is het dus een nuloperatie en dat zal het ook blijven. Bijgevolg kan je ook geen stunts meer doen zoals in de gouden tijd en zeggen van « die groep is ons de moeite waard » en dat de kas er nog een deel bijlegt. Dat kan niet meer. Ik vind dat erg spijtig in heel de optiek van cultuurdemocratisering en drempelverlaging, maar ja…
— En nu gaat de grote zaal dicht tot september ’83. Er zijn plannen met de zgn. bar américain, maar desondanks zal er een lange stilte vallen. Geen schrik daarvoor ?
J.D.M. : De verplichtingen tegenover ons publiek laten ons niet toe een heel jaar stil te liggen. Vandaar dat we nog een aantal dingen doen in de bar américain, maar ook in het repetitiezaaltje van het BKT, wat ons een capaciteit zal geven van een 400 personen. We zouden hiermee het idee van een cafétheater hernemen. Dat is er in Brussel nog niet geweest sedert ongeveer 1915 toen er in de kelders van de AB een « caveau littéraire flamand » was.
D.V. : Die twee zaaltjes hebben elk een verschillend karakter, wat ons toelaat ook verschillende dingen te doen. In de bar b.v. zetten we wel een podium maar het blijft op de eerste plaats een bar. Kleine concerten, theater, video e.d. kunnen beter in het andere zaaltje terecht. Op kleinere schaal zullen we zo onze gewone werking kunnen voortzetten, met dus zowel vernieuwende dingen in het zaaltje als met animatietoestanden in de bar.
J.D.M. : Bovendien denken we er ook over een aantal grotere dingen buitenhuis te doen, in Passage 44 of Theater 140 of in het Circus en dat wellicht in zeer nauwe samenwerking met de VUB die ook in die zin plannen hadden.
— Vroeger zou er bijna een automatische samenwerking met de Beursschouwburg hebben ingezeten, o.a. wegens de ligging…
J.D.M. : Dat is weer die ambetante vraag die iedereen ons stelt, en waar ik dus zo wijs ben geworden van daar heel diplomatisch op te antwoorden. Ten eerste : qua zaal kunnen zij ons niet helpen want het publieksbereik is maar 330 mensen. Ten tweede is er lang geleden reeds een duidelijke profilering van de twee zalen gebeurd. De Beurs heeft als optie genomen van zeer degelijk en grondig te gaan werken aan nieuw theater, wij opteren voor meer populaire vormen. Echt, daar zijn geen problemen mee. Ik denk dat wij elkaar heel verstandig en wijs aanvullen.
TEWERKSTELLING
— Een bedrijfseconomische vraag : hoe zit het met de tewerkstelling gedurende dat verbouwingsjaar ? Volgen er afdankingen ?
J.D.M. : Tot hiertoe heeft nog niemand bericht ontvangen dat hij moet gaan, maar het is een financieel probleem dat in handen is van de raad van beheer.
— En na de verbouwingen ?
J.D.M. : Wel dat is een zeer droevig verhaal. Als er niet een plotse enorme overheidshulp komt, zullen wij steeds de zielige plicht hebben, mensen aan te werven via onevenwichtige statuten en moeilijke sociale situaties. En dat valt zeer te betreuren omdat de veertien mensen die er nu zijn eigenlijk de boel hebben recht gehouden gedurende die drie jaar. We zouden natuurlijk nog commerciëler kunnen gaan werken, maar dat is ook niet altijd goed.

— Inderdaad, het verhuren van de zaal, b.v. voor culturele manifestaties als de verkiezing van Miss Bikini of modderworstelen, brengt natuurlijk wel geld in ’t laadje, maar schaadt men hiermee niet de reputatie van de AB ? Het is maar een vraag, hoor, geen impliciete veroordeling. ’t Is nog te vroeg op de middag om te beginnen zedepreken.
J.D.M. : Het thema begint hier te branden. Ik zou zeggen we hebben altijd gesteld : prioriteit voor de Vlaams-Brusselse verenigingen, voor de Vlaamse verenigingen in de tweede plaats, ten derde voor wat cultureel belangrijk is en pas ten vierde voor promotoren en zaken van commerciële aard. Tot nu toe is het zo geweest dat telkens er een « gat » is, als er dus geen enkele vraag naar de zaal is vanuit die eerste drie invalshoeken, dan hebben wij nooit geaarzeld daar iemand in te stoppen. Tot hiertoe is dat nog nooit een rechtse vereniging geweest, mocht het probleem zich ooit voordoen, zouden we er wel eens twee keer over nadenken.
Maar als de zaal leegstaat en een initiatief als dat van Radio SIS biedt zich aan dan heb je de keuze : we willen deze zwaarste zaalhuur en deze zwaarste tarieven qua baruitbating niet, we laten dat geld liggen, zodat we nog wat meer in de financiële problemen terechtkomen, ofwel doen we het wél, maar blijven er totaal buiten. Ik denk niet dat als een derde een activiteit doet in de zaal dat dit ergens terugslaat op de naam van de AB. Het is echter wel een vraag die op dit moment eveneens bij de raad van beheer wordt gesteld.
Anderzijds hebben wij echter onze deuren ook wagewijd opengezet voor alle vormen van migranteninitiatieven en maatschappijkritische organisaties, die dan wél van voorkeurtarieven genieten. Een Vlaamse vereniging uit Brussel betaalt 11.000 fr voor de zaal, een poppromotor tussen de 35 en de 40.000. De zaal kost echter zo’n 22.000 fr. Als we die Vlaamse verenigingen dus onder het tarief willen blijven ontvangen, dan moeten we ergens bronnen van inkomsten hebben, zelfs al moet je op een bepaald moment zeggen : daar staan we niet achter. Dit is een persoonlijk standpunt. M.i. is het hetzelfde verhaal als de relatie tussen Will Tura en Johan Verminnen. Zonder de zware inkomsten die Tura de platenfirma altijd heeft geleverd, zou Verminnen in de eerste drie jaar wellicht nooit een plaat hebben mogen opnemen.
FESTIVITEITEN
— Genoeg getreurd, tijd om te vieren !
J.D.M. : De feestelijkheden zijn voor twee zaterdagen gepland. Op 19 juni zendt Omroep Brabant (om 20.30 u) rechtstreeks het optreden van Graham Parker uit, met waarschijnlijk George Thorogood in het eerste deel, dat kan wel voor een paar swingende gitaren zorgen. Voor het slotfeest van 26 juni zijn we op dit moment nog niet helemaal rond. Wel kan ik u reeds verklappen dat The Honeymoon Killers er bij zijn.
D.V. : Wij hadden grotere festiviteiten gepland maar het is grotendeels door een gebrek aan aanbod. Het is juist een moeilijke periode, tussen het concertseizoen en de festivals in.
J.D.M. : En onze reflex om uit de kosten te geraken heeft ook weer meegespeeld natuurlijk. Ik heb wel heimwee naar de tijd dat we een ganse feestweek hadden kunnen riskeren, maar die tijd ligt helaas reeds lang achter de rug.

Referentie
Ronny De Schepper, Ancienne Belgique: het idee van cafétheater hernemen, De Rode Vaan nr.25 van 1982

(*) Het enige wat een beetje lachwekkend is, is dat Jari zich zogezegd “out” als VLD’er. Alsof iemand dat nog niet wist!