125 jaar geleden: toch een paar vrouwen op de OS

Dat bij de Grieken de vrouwen zelfs niet als toeschouwers in het stadion mochten, is bekend (omwille van het feit dat de Spelen naakt werden betwist), maar daar staat tegenover dat een maand na de Olympische Spelen (in september dus) de “Spelen van Hera” werden gehouden. Hier mochten de mannen dan weer niet binnen op straffe des doods, alhoewel er enkel loopnummers werden gehouden, maar zelfs dat kon al tot de verbeelding spreken uiteraard. Het spreekt dan ook bijna vanzelf dat na duizend jaar, in het jaar 392 van onze tijdsrekening, de katholieke Romeinse keizer Theodose de Spelen carrément verbood.

Aangezien baron de Coubertin ervan overtuigd was dat sport voor vrouwen “het meest onesthetische gezicht is dat menselijke ogen kunnen bewonderen”, mochten vrouwen niet deelnemen aan de eerste moderne Spelen van 1896. Toch waren er dus in 1900 (niet toevallig in Parijs) reeds twaalf vrouwen aanwezig voor de takken golf en tennis. Dat was dan wel in allesbehalve een “sportieve” uitrusting (zie op bovenstaande foto de Française “Mme Gillou”).

Maar het werden er steeds meer (boogschieten, ijsschaatsen, zwemmen) en de pakjes werden steeds strakker en bijgevolg ook uitdagender. Een zwempak zoals dat van de Britse Annie Speirs (foto 2) op de Olympische Spelen van Stockholm 1912 is zelfs heden ten dage nog ondenkbaar!
Toch werd de vrouwensport nog steeds niet echt erkend. Ook hier speelde de Eerste Wereldoorlog echter een belangrijke rol wat de emancipatie betreft en daarom werden in 1922 de eerste Spelen voor vrouwen gehouden, alweer in Parijs. Er waren slechts zeven deelnemende landen, maar België was er wel bij. In 1926 vonden dan de tweede “Women’s World Games” plaats in Göteborg en aangezien de Coubertin sedert 1925 geen voorzitter meer was van het Olympisch Comité, werden vanaf 1928 in Amsterdam vrouwen officieel tot de Olympische Spelen toegelaten, o.a. met de invoering van atletiek en turnen. Het feit dat verscheidene deelneemsters aan de 800 meter achteraf flauwvallen, leidt echter tot een felle polemiek over de deelname van vrouwen aan dergelijke wedstrijden. Na dit incident wordt op de Spelen gedurende 32 jaar geen enkele loopwedstrijd voor vrouwen meer georganiseerd die langer is dan 200 meter!
En zo kwam het dat het toch nog tot 1976 duurde vooraleer een vrouw (de West-Duitse Heide Schueller) de Olympische eed mocht afleggen.
Vrouwen en sport, het is altijd al een dubbelzinnige bedoening geweest. Kan men zich voorstellen dat het pas van 1967 geleden is dat officiëlen Kathy Switzer uit de marathon van Boston trachtten te weren? Gelukkig waren er mannelijke deelnemers die dat verhinderden. Kathy eindigde in een tijd van 3 uur 21’40”, geen wereldtijd, maar er waren wel nog 300 mannen achter haar. Daarna werd ze wel geschorst door de internationale atletiekfederatie.
En pas op 31 oktober 1970 heft de Duitse voetbalbond het vijftien jaar oude verbod op vrouwenvoetbal op. In Gent daarentegen werd zowaar een vrouw (Lieve Bogaert) aangesteld als eerste fancoach. Waarom een vrouw?
Projectleider Anoushka Mestdagh: “Uit verschillende onderzoeken naar voetbalvandalisme en ook uit een experiment in Antwerpen is gebleken dat het ideale team bestaat uit een mannelijke en een vrouwelijke fancoach. Dat zal ook in Gent het geval zijn, wanneer in augustus ’91 het project definitief van start gaat. Dat de vrouw het eerst is benoemd, is gewoon toeval. Lieve is maatschappelijk assistente, maar eigenlijk is er geen specifieke vereiste om fancoach te worden. Het voornaamste is dat die mensen gemotiveerd zijn, dat ze kunnen omgaan met de doelgroep en dat ze voldoen aan een hoop eigenschappen omdat ze toch wel een heleboel diverse taken op zich moeten nemen. Laten we er geen doekjes om winden: als er vechtpartijen zijn wordt er alvast van de mannelijke fancoach verwacht dat hij er tussenkomt. En dan zal hij onvermijdelijk ook af en toe klop krijgen natuurlijk. Op een vrouw gaan ze normaal gezien echter niet slaan. Buiten die fysieke aanwezigheid op het veld (ook bij uitwedstrijden) is er nog de home-werking, een soort van kantine waar ook bepaalde activiteiten kunnen plaatsvinden en een zekere hulpverlening waarmee ik bedoel dat die gasten weten dat ze op de fancoaches kunnen rekenen. Ook de leeftijd speelt toch niet zo’n belangrijke rol, al moet je daar natuurlijk niet als oude tante van vijftig gaan staan. Maar toch is een vrouw daar op haar plaats omdat er binnen die sides een macho-cultuur heerst, die toch voor een stuk wordt doorbroken als een vrouw daaraan meewerkt. Ik zeg wel: ‘voor een stuk’, want voor de rest is het eigenlijk toch een puur mannelijke wereld. Ze hebben bijna allemaal wel een lief, maar die mag gewoonweg niet meekomen naar de wedstrijd. Tenzij als het een rustige wedstrijd betreft tegen K.V.Kortrijk of zo. Niet dat de meisjes schrik hebben, maar de jongens vinden gewoon dat ze daar niet thuishoren.”

Help! Een vrouw in de kleedkamer!

“De Morgen” durft, zeggen ze zelf, en daarom durfden ze het aan op het eind van de jaren zeventig een meisje als voetbalverslaggeefster aan te werven. Liesbeth Cooymans. Voor zover ik iets van voetbal ken, deed zij dat niet beter of niet slechter dan haar mannelijke collega’s, maar omwille van haar geslacht (“De Morgen” speelde daar trouwens op in door bij reportages van haar hand haar foto af te drukken) lokte dit toch vaak discussies uit tussen voetbalsupporters, vanouds gekend als een zeer twistziek volkje.
Het was dus voorspelbaar dat er zich eerlang een incidentje zou voordoen op het terrein waar men haar het best kon “pakken”, namelijk de kleedkamers. Sinds enkele jaren is immers de overigens onwelvoeglijke gewoonte ontstaan om voetballers en wielrenners reeds naar hun indrukken te vragen terwijl ze nog onder de douche staan (nou ja, koningen en Amerikaanse presidenten “ontvingen” zelfs op hun “gemak”, we zijn dus nog niet aan het eind van onze verwondering).
Onwelvoeglijk menen wij, omdat het op die paar minuten een heerlijk relexerende douche voor uitgeputte sportlui toch welgekomen moet zijn, zonder dat men hen de oren van hun kop zaagt. Niet onwelvoeglijk omdat men een douche nu eenmaal naakt pleegt te nemen. Ook de heren van de voetbalbond zagen trouwens niks onwelvoeglijks in de blote piemels tot mooie Liesbeth de vingers in de hoogte deed gaan.
Naar aanleiding van de “feiten” heeft het Uitvoerend Comité van de voetbalbond dan nogmaals verklaard dat damesjournalisten geen toegang hebben tot de kleedkamers van mannelijke sporters. En vice versa, zouden we haast schrijven, maar dat zou dan verkeerd zijn, want of sommige voetballers vrouwelijke journalisten in hun kleedkamer willen verrassen, wordt nog steeds aan hun eigen initiatief overgelaten, wel mogen mannelijke journalisten niet binnen bij de meisjesvoetballers.

Ronny De Schepper

P.S. Naar aanleiding van de Mondiale was er een radioprogramma waarin vrouwen moesten definiëren wat een doeltrap, een hattrick, een libero, een counter… was. Ontgoocheld gaf de reporter vooraf toe dat de meeste vrouwen een juiste omschrijving hadden gegeven, maar toch liet hij enkel de “domme” antwoorden horen, kwestie van de clichés nog wat in stand te kunnen houden…