De Groote Stooringe was een studentenopstand op 28 juli 1875 geleid door Albrecht Rodenbach (1856-1880) en zijn medeleerlingen in het Klein Seminarie in Roeselare tegen het gebruik van het Frans in het onderwijs in Vlaanderen.
Door Vlaamsgezinde leraars zoals Hugo Verriest waren de studenten al op jonge leeftijd geïnspireerd door de werken van Guido Gezelle en andere Vlaamsgezinde schrijvers en kunstenaars. Dit zogenaamde Vlaams bewustzijn was echter eerder een voorbeeld van West-Vlaams taalparticularisme: alleen de volkstaal was van belang en niet het “Hollands” van de “hollandsche pedanten die onze tale vermooscht hebben”. In een alsmaar meer verfransend Vlaanderen schreef Rodenbach zijn lied “De Blauwvoet”. Dit was oorspronkelijk in hoofdzaak een huldelied aan de superior en moest op zijn naamfeest worden gezongen. De superior wilde echter de balans in evenwicht houden en eiste dat naast een Vlaams ook een Frans lied zou worden gezongen. Dit werd door de leerlingen geweigerd, die beslisten dat er dan maar niets zou worden gezongen. Dit gaf aanleiding tot incidenten tijdens het feest.
De studenten noemden zich zelf De Blauwvoeters en wilden bewijzen dat het “dode Vlaanderenland” nog erg levendig was. Men neemt algemeen aan dat de blauwvoet een symbool is voor de jan-van-gent, een vogel die als boodschapper van storm geldt. Vroeger bleven de vissers liever thuis als de blauwvoet uitvloog. Deze verwijzing is echter foutief. Albrecht Rodenbach nam de slogan ‘Vliegt de blauwvoet? Storm op zee’ over uit het boek ‘De kerels van Vlaanderen’ van Hendrik Conscience die zich op zijn beurt had laten inspireren door ‘Histoire de Flandre’ van Joseph Kervyn de Lettenhove. Hierin komt het waargebeurde verhaal voor van de strijd tussen de Veurnse families Blauvoet en Ingrekin. De benaming “blauwvoet” verwijst dus niet naar het symbool voor de jan-van-gent ondanks dat de hand van Albrecht Rodenbach een grote vogel vasthoudt op zijn bronzen standbeeld in Roeselare.
De Groote Stooringe was slechts een kleine opstand, maar hoe bescheiden en anekdotisch die revolte ook was (in het West-Vlaams sprak men van een ‘ramulte’ of woeling), ze kende grote weerklank in de colleges over heel Vlaanderen, dankzij publicaties zoals het tijdschrift ‘De Vlaamsche Vlagge’. Dit tijdschrift kan beschouwd worden als een eerste stap naar een georganiseerde studentenbeweging. Het predikte een anti-liberalisme en kwam op voor de Vlaamse volkstaal. In 1877 werd de Algemene Studentenbond opgericht door Albrecht Rodenbach, Pol de Mont uit het Klein-Seminarie van Mechelen en Amaat Joos uit het Klein-Seminarie van Sint-Niklaas. Vanaf dan was de strijd voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs niet meer tegen te houden, maar met name dat West-Vlaams taalparticularisme bespoedigde de teloorgang van deze eerste overkoepeling. (Wikipedia)
In het kader van deze “Groote Stooringe” schreef Rodenbach zijn gedicht “Klokke Roeland” (*), dat in 1906 (**), getoonzet door Johan De Stoop (1824-1898), werd opgenomen in de populaire en meermaals herdrukte liedbundel Kun je nog zingen, zing dan mee.“ Het is ook de officieuze Gentse stadshymne (***). Ze wordt gespeeld en (rechtopstaand met de rechterhand op het hart, pink onder de linkertepel) meegezongen op plechtige gelegenheden en bij publieke evenementen van o.a. de Gentsche Sosseteit (o.a. Antjesuitreikenge, academische zittingen…) en de Nieuwjoarsreceptie van de Stad Gent,… In 2010 hertaalde Freek Neirynck de tekst tot een Gentse versie die, op initiatief van de toenmalige schepen Catharina Seghers, desgevraagd gezongen kon worden bij burgerlijke huwelijksinzegeningen, die zich in de Gentse streektaal voltrokken in de Trouwkapel of de Pacificatiezaal van het stadhuis, maar ook op (meestal historische) locaties in de stad. In 2012 arrangeerde Danny Sinclair Bracke de oorspronkelijke melodie. Ze verscheen, ingezongen door het ensemble van de Dreidekkersproducties in een productie van Noël Fack op de CD “Zeingende Gensche Antsjes” van de Gentsche Sosseteit. Zowel Will Ferdy (single) als Walter Capiau (op de CD “Toernee Général”) namen er een Nederlandstalige versie van op.
Freek Neirynck
(*) In 1314 werd er een stormklok gegoten door Jan Van Ludeke en Jan Van Roosbeke, Klokke Roeland genaamd, die in het Gentse belfort bleef hangen tot in 1659. Toen werd ze stukgeslagen door Pieter Hemony; hij smolt haar 12.000 pond brons om in een nieuwe beiaard van 40 klokken. De Gentse Grote Triomfante (foto EvilFreD – eigen werk) was de grootste basklok of lage sol van de beiaard die Hemony goot uit de oude Roeland en in de volksmond nam hij de naam Klokke Roeland van haar voorganger over. In 1914 werd de luidklok in Gent geëlektrificeerd. Het systeem stond echter niet op punt en als gevolg van te hevige trillingen kwam er een grote scheur in Klokke Roeland en kon daardoor niet meer geluid worden. In 1948 werd de klok uit de toren gehaald en vervangen door een nieuw exemplaar. Klokke Roeland kreeg een plekje aan de voet van het Belfort. (Wikipedia)
(**) Het dient gezegd dat het lied reeds bij zijn ontstaan werd opgenomen in de bloemlezing Een vijftig Vlaamse liederen (1877).
(***) Ik heb hierover navraag gedaan bij diverse instanties en niemand kon mij bevestigen dat het lied ooit officieel als stadshymne werd erkend. Het uitvoerigste antwoord kwam van stadsbeiaardier Jos D’hollander, die tevens een oproep deed om het lied alsnog officieel te erkennen: “Ik heb destijds Clocke Roeland op verschillende lezingen vermeld als stadshymne omdat dit lied precies op Gent slaat. Het is een verheerlijking van een stuk roemrijke geschiedenis van Gent. De klok Roeland wordt zo sterk geassocieerd met Gent dat de Amerikanen ze ooit reeds The Bell of Ghent noemden. In mijn boek ‘Van klok tot beiaard’ noem ik het lied van Johan Destoop ook ‘stadslied van Gent’ (p.137), wel bedoeld als epitheton. Het zou mooi zijn dat het stadsbestuur zelf het lied Clocke Roeland (Boven Gent rijst) officieel zou erkennen als het stadslied. Onze beiaardkring kan misschien die suggestie doen.”
dagelijks iets degelijks 