Veertig jaar geleden lag hier de “Spaanse furie” van Aafje Melgers voor mij, een boek over “nachtclubeigenaren, prostituées, aantrekkelijke kleine jongetjes, exhibitionisten, fluwelen minnaars, vrachtwagenchauffeurs, porno-boeren en veel lastige mannen”, waaronder vooral nogal “doortastende familieleden”, als ik de flap mag geloven. Daar staat ook op dat “ook liefhebbers van oud glaswerk en mooie vakanties… aan hun trekken komen”.
Nu is dat allemaal wel waar, van die nachtclubeigenaren en tutti quanti bedoelen we, maar erotiek? Ho maar! Integendeel, als je bijvoorbeeld je al eens opgeilt door te fantaseren hoe het er op een partijtje groepsseks zou aan toegaan, dan moet je “Tussen boek en paard” eens lezen (de titel slaat op een turnzaal, jawel), want – ach ja – dat was ik nog vergeten te vertellen, het betreft hier geen roman, maar een reeks kortverhalen. Dat is dan wel één aspect van de manier waarop vrouwen erotiek plegen te benaderen (namelijk afstand nemen van het onpersoonlijke), maar het nadeel van Melgers is dat ze steeds doelbewust dat effect nastreeft, ook op momenten dat het eigenlijk niet in haar kader past. Ik denk hier bijvoorbeeld aan “Wég met bàfff!”, waarin ze zich ontpopt als een “opleidster van minnaars” die ze dan“af en toe als ze daar aanleiding toe gaven, beloonde (…) met een complimentje”, of aan “De laatste punt”, een verhaal over geslachtsziekten. Want jawel hoor, dit is Nederland, net zo goed met z’n “eigen cultuur”, als de Spaanse die ze zo te kakken zet in het titelverhaal. Uit dit verhaal zou men (ten onrechte) ook kunnen afleiden dat zij “de Spaanse furie” is, iets waarop die flaptekst ook gretig inspeelt. En dàt schept verkeerde verwachtingen. Niet, zoals gezegd, dat de nachtclubeigenaren en tutti quanti er eigenlijk niet in voorkomen, maar dat het een “leuk” boek zou zijn. Deze bundel is integendeel erg cynisch, erg ontnuchterend en daar is natuurlijk niks op tegen, maar het procédé met die flaptekst is wel bedenkelijk.
Is Aafje Melgers dan iemand om in dat andere hoekje te zetten? Bij Laura Lederer en haar “Heksennacht” bijvoorbeeld? Neen.
En dat komt omdat zij zichzelf (er is weinig of geen afstand tussen het ik-personage in de verhalen en de schrijfster zelf) meestal te kijk zet als een soort vrouwelijke Charlie Brown. Zoals in “Witte Kerst” bijvoorbeeld, waarin zij op een bepaald moment aanvoelt dat haar vriend (“één uit de rij”) een ander meisje heeft: “Op zekere dag zei ik: ‘Ik ga weg’, hopend dat hij verontwaardigd zou roepen: ‘Kom nou, daar komt niets van in, dat wil ik niet!’ Maar hij zei: ‘Ja, dat zou ik maar doen als ik jou was’. En ik ging”. En dààrom hou ik uiteindelijk toch nog van Aafje Melgers en als het niet voor die “laatste punt”, was, dan mocht ze altijd eens langskomen…
Nu komt Melgers natuurlijk niet uit de lucht vallen. Zo is er in Nederland ook de ooit bloedmooie MS-patiënte Karin Spaink, die met “Het strafbare lichaam” (1992) en “Vallende vrouw” (1993) a.h.w. erotische boeken over/voor gehandicapten schreef. Met fotografe Gon Buurman zet ze zich trouwens in voor seks voor gehandicapten (“Aan hartstocht geen gebrek”, 1991).
Tot slot weze nog opgemerkt dat het natuurlijk niet enkel vrouwen zijn die in aanmerking komen voor het schrijven van “alternatieve pornografie” (soms “erografie” genoemd). In “Eros gesluierd” staat bv. het mooie verhaal van “Flossie, een Venus van vijftien”, wellicht geschreven door de “prefaëlitische” dichter Charles Swinburne. Ik vraag met trouwens af of feministen hier überhaupt graten kunnen in vinden, want het verhaal leert vooral hoe je vrouwen het best en het gevarieerdst kan doen klaarkomen.
Ronny De Schepper
(Zeer) selectieve bibliografie
“Het grote land Coitha”, erotische verhalen uit Zweden, vertaald door J.Bernlef (1969)
Katia Broodcoorens, Vrouwvriendelijke pornobladen, Licentiaatsthesis Universiteit Gent, 1998
Sofie Buekenhoudt, “Vrouwen willen wel blote mannen zien”, Het Nieuwsblad 9/10/2015
Ronny De Schepper, Erotiek en pornografie, De Rode Vaan nr.29 van 1983
Ronny De Schepper, De “culturele eigenheid” van de Nederlandse feministen, De Rode Vaan nr.45 van 1985
Marij Wijers en Kim Clemens, Nieuw erotisch magazine voor vrouwen maar… geen naakte man te zien, Het Nieuwsblad 8/10/2015
dagelijks iets degelijks 