De Pallisers

Van een goede vriend heb ik haast het volledige oeuvre van de Britse schrijver Anthony Trollope (1815-1882) ten geschenke gekregen. Niet dat hij ervan af wou zijn, oh lieve hemel nee!, hij had ze gewoon allemaal nog eens in een luxe-uitgave aangeschaft. De man is dan ook totaal weg van de schrijver. Als ik het goed voor heb, is hij in zijn geboorteland zelfs lid van een of ander Trollope Genootschap. Het spreekt dus vanzelf dat ik mijn dankbaarheid wou tonen door mij eveneens in het werk van de eminente schrijver te verdiepen. Helaas…

Het eerste boekje dat ik heb gelezen was “The warden” (wat tevens ook als Trollope’s eerste werk wordt beschouwd, al had hij vijf jaar eerder reeds een reisverhaal uitgebracht onder de titel La Vendée: An Historical Romance). Ik noem het terecht een “boekje” want in vergelijking met de romans die Trollope doorgaans aflevert, was het flinterdun. Ik moet toegeven: het kon er door. Dat het zo beknopt was, speelde hierbij zeker een rol.

“The warden” is tevens het eerste boek in een reeks die bekend is geworden onder de naam The Chronicles of Barsetshire. Het spreekt vanzelf dat als tweede boek dan het tweede deel uit de serie aan bod kwam, tevens het meest bekende boek eruit, Barchester Towers. Helaas heb ik hierop mijn tanden stuk gebeten.

Voor mijn derde poging gooide ik het dan ook over een totaal andere boeg. Op 19 januari 1974 ging op de BBC de eerste aflevering in de ether van The Pallisers, een serie die zou lopen tot 21 november van dat jaar en die een bewerking bevatte van zes boeken van Trollope met als centrale figuur Plantagenet Palliser, erfgenaam van het grootste hertogdom van het Verenigd Koninkrijk, “een plichtsgetrouw maar fantasieloos man,” zoals men zegt, “die het brengt tot Kanselier van de Schatkist en later zelfs tot Premier.”

Niet lang daarna werd de serie ook op de Nederlandse televisie uitgezonden (als datum heb ik in het Haarlems Dagblad 21 januari 1976 teruggevonden). Mogelijk is ze ook op de toenmalige BRT uitgezonden, want de serie was destijds alleszins ook in Vlaanderen enorm populair (*). Uiteraard hoorde er dan ook een boek bij, zoals dat in die tijd de gewoonte placht te zijn. Het was ene mijnheer Michael Hardwick die zich daarom bekommerde en het is dàt boek dat ik gelezen heb in een Nederlandse vertaling (door Margot Bakker) en in een uitgave uit 1975, wat dus wellicht betekent dat die datum uit het Haarlems Dagblad niet die van de eerste uitzending is.

De televisieserie (en dus ook dit boek) is gebaseerd op niet minder dan zes turven van Trollope: “Can You Forgive Her?” (“Kun je haar vergeven?”), “Phineas Finn” (“Phineas Finn”), “The Eustace Diamonds” (“De Eustace-diamanten”), “Phineas Redux” (“De terugkeer van Phineas”), “The Prime Minister” (“De Premier”) en “The Duke’s Children” (“De kinderen van de hertog”). Alles tezamen “ruim anderhalf miljoen woorden”, zoals Hardwick zelf schrijft en die heeft hij teruggebracht tot op één tiende! Een huzarenstuk zeker als men er rekening mee houdt dat hij (nog altijd naar eigen zeggen) haast nooit een woord of een zin van zichzelf heeft tussengevoegd, tenzij het echt noodzakelijk was, want “bovenal moet de bewerker integer blijven jegens de schrijver, hij moet de geest bewaren, waarin de auteur zijn verhaal en zijn personen schiep en nadacht over meningen en vooroordelen van zijn eigen tijd en de hunne,” aldus nog steeds Hardwick.

“Anthony Trollope is gemakkelijk te bekorten,” schrijft hij vervolgens verrassend. “In eerste instantie heb ik eenvoudig drie van elke vier herhalingen, alle misbare uitweidingen en bepaalde bijkomstige intriges en onbelangrijke milieubeschrijvingen eruitgegooid. Maar de oorspronkelijke omvang was zo groot, dat ik nog altijd met een teveel van zoveel maal honderdduizend woorden zat, zodat ik moest overgaan tot een minutieuzer moeizame bekorting: het was een woord voor woord nagaan of een of andere passage onmisbaar of wenselijk was.”

Zoals gezegd, bezit ik alle oorspronkelijke werken (in het Engels), maar ik ga me de moeite besparen om de proef op de som te nemen en uit te vlooien of de bewerker zijn taak goed heeft volbracht. Daar kan ik trouwens sowieso volmondig “ja!” op antwoorden, want dit boek leest als een trein – en dat dus in tegenstelling tot de originele werken van Trollope zelf. En toch… “behoudens de modernisering van de interpunctie en de vervanging hier en daar van een archaïsme door een begrijpelijker woord, is de gehele tekst van dit boek van Anthony Trollope.” Waarvan acte!

Ronny De Schepper (op basis van Wikipedia)

(*) Om populair te zijn in Vlaanderen was het in deze pré-VTM-periode niet noodzakelijk dat de serie op de Vlaamse televisie werd uitgezonden: er werd toen nog vaak naar de Nederlandse zenders gekeken! De Groot-Nederlandse gedachte was toen veel dichterbij dan nu het geval is!