165 jaar geleden: Maria verschijnt aan Bernadette Soubirous (?)

Op 11 februari 1858 zou in Lourdes voor het eerst de maagd Maria aan Bernadette Soubirous zijn verschenen, waarbij Maria zich zou hebben voorgesteld met de woorden: “Que soy era Immaculada Councepciou”. Dat was tussen haakjes wel handig van Maria dat zij zich van het lokale dialect bediende. Haar eigen taal (het Aramees) zou immers niet aan een veertienjarig haast ongeletterd meisje besteed zijn.

Maar goed, in welke taal dan ook, ze zou hebben gezegd: “Ik ben de Onbevlekte Ontvangenis”. Door die term “conception” en daarbovenop het “onbevlekte”, denkt iedereen dat dit betekent dat zij als maagd is bevallen van Christus (cfr. gelijkaardige termen zoals anticonceptiepil of zelfbevlekking), maar dat is helemaal niet waar. Wat Maria écht heeft gezegd (allé, als we dat mogen geloven natuurlijk) is: ik ben diegene die zonder erfzonde is geboren. Want dàt is wat “onbevlekte ontvangenis” betekent. Maar zo goed als niemand gebruikt die term nog in zijn reële betekenis.

Paus Pius IX had reeds in het jaar 1854 het dogma afgekondigd van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, maar Bernadette, die een eenvoudig meisje was dat nauwelijks kon lezen, wist dit echter niet. Haar ouders, onderwijzers en priesters zouden later getuigen dat zij nog nooit over de onbevlekte ontvangenis had gehoord.

De Oostenrijkse auteur Franz Werfel kwam op de vlucht voor de Jodenvervolging in Lourdes terecht en deed er de gelofte een boek over Soubirous te schrijven als zijn leven gespaard zou blijven. Het resultaat was de roman Das lied von Bernadette (1941). Naar het boek werd in de Verenigde Staten een film gemaakt, The Song of Bernadette, die in 1944 vier Oscars en drie Golden Globes won. Het vierhonderd pagina’s dikke boek verscheen in 1947 in het Nederlands onder de titel Het lied van Bernadette. (Wikipedia)

In 1859 verscheen “The origin of species” (Charles Darwin). Vanaf 1860 werden dan ook zaken die tot dan toe vanzelfsprekend waren, ter discussie gesteld. Feministen openden een debat over de uitbreiding van de onderwijs- en beroepsmogelijkheden voor meisjes, men eiste recht op gelijke beloning voor gelijke arbeid en meer rechten voor de vrouw in het huwelijk en het kiesrecht. Zowel de gynaecologie als de aseptiek en de anesthesie doen hun intrede als nieuwe medische disciplines.
1863: oprichting HBS (Hogere Burgerscholen); daarvóór alleen gymnasia (klassiek-filosofisch); studie van Engels, Frans en Duits (ook literatuur); Vie de Jésus (Renan: mens schept god)
In 1864 was op initiatief van Karl Marx in Londen de Internationale van Arbeiders opgericht. Deze vereniging was veel te idealistisch opgevat. Zo kantte men zich tegen onmiddellijke lotsverbetering en wou men alles op een totale revolutie zetten. Het is ook het jaar van de eerste middelbare school voor meisjes (Brussel).
In 1865 trekken Busken-Huet en Potgieter naar de Dante-feesten in Firenze, zij het eerder uit politieke dan uit literaire belangstelling.
In 1866 verslaat het verenigde Duitse rijk onder Bismarck Oostenrijk (bij Sadowa).
In 1867 was er the British North America Act for the Dominion of Canada.
In 1868 krijgt men in Nederland de eerste HBS voor meisjes.
In 1869 wordt de Nederlandse afdeling van de Eerste Internationale opgericht.
In 1870 verslaat Bismarck ook Frankrijk en lijft Elzas-Lotharingen in. In juli vindt de latere “Generalpostmeister des Deutschen Reiches”, Heinrich von Stephan (1831-1897) de postkaart uit. Le 18 juillet 1870, Pie IX définie le double dogme de la primauté universelle de droit divin et l’infaillibilité pontificale comme des vérités de foi divinement révélées.
In 1871 wordt de HBS gemengd. The descent of man van Charles Darwin verschijnt. Onder andere de mislukking van de Commune van Parijs doet de Eerste Internationale uit elkaar vallen in 1872, alsmede door de vete tussen marxisten en anarchisten.
In 1873 wordt in Japan de Gregoriaanse kalender ingevoerd en zijn er in onze contreien feministische meetings door Betsy Perk (tante van Jacques).
In 1874 wordt in de Retorica van de Vlaamse Athenea twee uur Nederlands gegeven i.p.v. één (maar wel drie uur Frans, Engels en Duits).
Naargelang men eind vorige eeuw in de schooloorlog terecht kwam werd door de liberalen handig gerefereerd aan de vrijheidsoorlog van de zestiende eeuw, hoogtepunt was de drie eeuwviering van de Pacificatie van Gent (1876). In hoever waren de Geuzen libertair? Er zijn soorten geus en geuzen. De algemeen gebruikte slogan was “Klauwaert en de Geus”. Het werd ook de tijd dat Charles De Coster zijn Tijl Uilenspiegel uitgaf en het heden van toen in het verleden van drie eeuwen vroeger reflecteerde. De liberale politicus Heremans, later hoogleraar in Gent werd de bezieler van “’t Zal Wel Gaan”. Zijn heel-Nederlandsgezindheid bracht hem op het eind van zijn leven in het protestantisme. Paul Fredericq is toen ook protestant geworden. In al die jaren is niet een stroom, was het maar een straaltje blijven lopen van een beweging die aansloot bij het geuzenbegrip van de aanhangers van de Reformatie uit de zestiende eeuw. Voor de meesten was het geus zijn: vrijzinnig in de courante betekenis van het woord. Hoe dan ook, bij beide groepen had de hetze tegen het gehate protestantse Nederland, een omgekeerde uitwerking gekregen. Het is dus niet toevallig dat hun symbool de geuzenpenning met de gekruiste handen om de bedelzak was. Deze geuzenpenning is ook voor latere generaties in de vrijzinnigheid, in het protestantisme en in de heel-Nederlandse beweging een symbool gebleven. Het blijkt dat met de oprichting van de Belgische Werkliedenpartij, die unitair gestructureerd werd, de heel-Nederlandse stroming in het socialisme achteruitboert. Onrechtstreeks breekt de Vlaamse Beweging door met de democratie.
In 1880 wijst een grootschalig Zweeds gezondheidsonderzoek uit dat zowat zestig procent van de schoolmeisjes behoorde tot de categorie van “langdurig zieken” (bleekzucht en hoofdpijn zorgden elk voor een derde van de klachten). Conservatieven zagen in dit rapport een bewijs van de schadelijke effecten van hogere scholing voor vrouwen.
In 1882 is er de “Psychopathia Sexualis” van Richard von Krafft-Ebing. Sidonie Verhelst is de eerste vrouwelijke student aan de Gentse universiteit. (Ze zal na haar tweede kandidatuur Wetenschappen stoppen.) Tot laat in de twintigste eeuw zullen studentes verplicht worden plaats te nemen op de eerste rij.
In 1883 is er in Nederland het optreden van Domela Nieuwenhuis.
In 1885 verdeelden de Europese grootmachten onder impuls van de Belgische koning Leopold II in Berlijn het Afrikaanse continent onder elkaar. Kolonisatie ging niet gewoon om het in bezit nemen van geografische ruimte, maar des te meer om de exploitatie van de aanwezige grondstoffen en de onderwerping van de bevolking om hen in te zetten in het productieproces.Door de inheemse bevolking als minderwaardig, onbeschaafd en wild voor te stellen kon men dictatoriaal gedrag legitimeren. Oprichting van de Belgische Werklieden Partij. Section 11 of the Criminal Law Amendment (the Labouchère Amendment) wordt goedgekeurd, waardoor homoseksualiteit strafbaar wordt in Engeland.
In 1889 wordt in België de wet op vrouw- en kinderarbeid (beneden de 12 jaar verboden; niet meer dan 12 uur per dag) goedgekeurd. In Nederland wordt de Vrije Vrouwenvereniging gesticht door Mina Drucker alias Dolle Mina.
In 1894 wordt de Sociaal-Democratische Vereniging (later SDAP) opgericht in Nederland.
On January 23, 1897, Elva Zona Heaster is found dead in Greenbrier County, West Virginia. The resulting murder trial of her husband is perhaps the only case in United States history where the alleged testimony of a ghost helped secure a conviction. Later that year “Studies in the Psychology of Sex: Sexual Inversion” by Havelock Ellis is published.
In 1898 ontstond de eerste FKK-vereniging (Freikörperkultur) in Essen. Rond deze tijd vindt Heinrich Scham de term “nudisme” uit (bij ons is eerder “naturisme” gebruikelijk), kort daarna gevolgd door het eerste afgeschermde naturistenkamp, in de buurt van Berlijn opgericht door Fedor Fuchs.
In 1900 is er the Commonwealth of Australia Constitution Act.
In het jaar 1902 vindt de (voorlopig) laatste uitbarsting plaats van de vulkaan Chinyero (Tenerife).
In 1903 verschijnt « Ma cuisine » van August Escoffier.
In 1906 winnen de Gentse roeiers als eerste buitenlanders de klassieke roeiwedstrijd in het Engelse Henley.
In 1907 verschijnt “L’évolution créatrice” (Henri Bergson) en wordt er gestart met middelbaar onderwijs voor meisjes in België.
Op 18 oktober 1908 wordt Belgisch Congo officieel opgericht.
In 1909 is er de Union of South Africa Act, verschijnt “De methode der wetenschappelijke paedagogie” van Maria Montessori en wordt in Duitsland het begrip “jeugdherberg” uitgevonden.
In 1910 was Vicente Blanco alias “El Cojo” de eerste Spaanse deelnemer aan de Tour de France.
Op 14 december 1911 bereikt de Noor Amundsen als eerste de Zuidpool.
Op 17 januari 1912 bereikt ook de Brit Robert Scott de Zuidpool. Tijdens de terugtocht komen hij en zijn vier gezellen echter om het leven.
In 1912 verschijnt “Vlaanderen door de eeuwen heen” van Max Rooses.
Op 21 december 1913 verschijnt in the Sunday New York World a puzzle called a “word-cross,” devised by Liverpudlian Arthur Wynne. The puzzle was an immediate success and became a weekly feature. The name evolved into the more euphonious “cross-word,” and finally, the hyphen was dropped.
Reeds vóór de Eerste Wereldoorlog organiseerden de Amerikanen een “Miss Universe”-competitie. De in Frankrijk werkzame Belgische journalist Maurice de Waleffe vond deze benaming belachelijk omdat er zelfs geen Europese meisjes aan konden deelnemen en organiseerde daarop een Miss Europe-wedstrijd.
In 1916 publiceert Albert Einstein “Ueber die spezielle und die allgemeine Relativitätstheorie”.
Op 15 oktober 1917 wordt Mata Hari ter dood gebracht voor een vuurpeloton. Op 7 november wordt met een schot vanop de kruiser Aurora in de haven van Sint-Petersburg de start gegeven van de Russische revolutie. Aangezien het in het tsaristische Rusland op dat moment nog maar 25 oktober is, spreekt men van de Oktoberrevolutie. Pas op 24 januari 1918 zal de Gregoriaanse kalender worden aangenomen door de revolutionaire regering en slechts op 14 februari ook effectief ingevoerd.
Tussen het ondertekenen van de wapenstilstand op 11 november 1918 en de eigenlijke vrede op het terrein verlopen nog een vijftal uren. Genoeg om nog 16.000 totaal nutteloze slachtoffers te maken!
In 1920 is Irène Van der Bracht de eerste vrouwelijke docent aan de Gentse universiteit. Het is een uitzonderlijke benoeming omdat relatief veel meisjes de richting “lichamelijke opvoeding” volgden (daarvoor hoefde men geen volledig middelbaar te hebben gehad) en men vond dat ze voor sommige vakken “beter geen les kregen van een man”.
In 1921 is er “Psychologische Typen” van Carl Gustav Jung, gevolgd in 1922 door “Tractatus Logico-Philosophicus” van Ludwig Wittgenstein. Cadillac was de eerste automobielfabrikant die de autoradio in haar modellen als optie aanbood. Reeds in 1922 werd er een Burndept-toestel in deze auto’s gemonteerd. Na de mislukte lancering van een parochieblad begint Jean Dupuis in Marcinelle met een gezinsblad, Les Bonnes Soirées.
In 1923 gaat “Running wild” in première in New York. Het lied “Charleston” zorgt voor een nieuwe rage. In Nederland wordt het seksblaadje “Het mondaine leven” verboden. Het werd uitgegeven door Hans Borrebach (1903-1991), auteur van “een aantal pikante fotoboeken alsook hitsige romans en dito strips”, die eigenlijk aan de kost kwam als “illustrator van brave meisjesboeken” (L.P.Boon, Fenomenale Feminateek, p.256). Tot dan was “The World” the only paper printing puzzles until a fledgling put out a collection of the World’s in book form in 1924. A craze was launched, along with the publishing company of Simon & Schuster.
In Europa bood Citroën in 1925 als eerste een autoradio aan. Dupuis geeft nu ook een moppenblad voor mannen uit, Moustique.
ATB De Natuurvrienden werd opgericht in 1927, als onderdeel van de Internationale Natuurvriendenbeweging met in Europa circa 600.000 leden en meer dan 1.000 Natuurvriendenhuizen.
Op 16 november 1928 voert de Australische piloot Edelson de eerste verkenningsvlucht met een vliegtuig uit boven de Zuidpool.
Een Antwerpse uitgever, Antoon Van Opstraet, vond dat ook een Miss België moest deelnemen aan de Miss Europe-wedstrijd en organiseerde in 1929 de eerste Miss België verkiezing, die werd gewonnen door ene Jenny Van Parijs, die eigenlijk van Antwerpen was.