Het is al dertig jaar geleden dat de Amerikaanse regisseur Joe Mankiewicz is overleden.
Joe Mankiewicz was weliswaar een Amerikaan van geboorte, maar na zijn literaire studies was hij in 1928 in Berlijn terechtgekomen als buitenlands correspondent van “The Chicago Tribune”. Mankiewicz vertaalde voor de UFA-filmstudio’s de teksten die tussen de scènes van de stomme films verschenen en zou dat in eerste instantie ook in Hollywood doen (nog tal van zalen waren niet uitgerust met een klanksysteem, dus werden er twee versies gedraaid van films uit die tijd) tot hij dankzij twee uitgeweken Duitsers Ernst Lubitsch en Fritz Lang (*) aan de slag kan als scenarist in navolging van zijn oudere broer Herman, die het scenario had geschreven voor de legendarische “Citizen Kane” van Orson Welles.
In 1944 zou Welles het fantasy-verhaal “Dragonwyck” verfilmen, maar hij liet het over aan Joe Mankiewicz, die hiermee zijn regiedebuut maakte. Het was voor Mankiewicz het begin van een succesreeks, met als hoogtepunt “All about Eve”. Met veertien oscarnominaties is de film nog altijd lijstaanvoerder wat dat betreft. In de film is een belangrijke bijrol weggelegd voor Marilyn Monroe als een naïeve meeloopster naast Bette Davis als ‘ster op de terugweg’ en Anne Baxter als de ambitieuze carrièriste. Mankiewicz verklaarde later over Marilyn: “She had this absolute unerring touch with comedy. In real life she didn’t seem funny, but she had this touch. She acted as if she didn’t quite understand why it was so funny, which is what made it so funny.”
In 1950 trachtte Cecil B.De Mille Joseph Mankiewicz te wippen als voorzitter van the Screen Directors Guild omdat hij geweigerd had een loyaliteitsverklaring te eisen van alle leden. Even zag het er slecht uit voor Mankiewicz tot John Ford, conservatief maar toch de McCarthy-commissie niet gunstig gezind, het woord nam en eerst De Mille prees voor zijn filmwerk, maar daarna vernietigend uithaalde naar de achterbakse manier waarop hij het laken naar zich toe probeerde te halen: “Cecil, you and I go back to 1916, maybe even earlier, right? Let me tell you something. When it comes to providing the people of the world with the kind of movie they want to see there isn’t any one in this room who can touch you, and I respect you for that. But, Cecil, I don’t like you. And I don’t like a goddamn thing you stand for. I move that we go home and start making movies, because that’s our job.”
In 1951 volgde dan “People Will Talk”, in 1952 “Five Fingers”, in 1953 “Julius Caesar”, in 1954 “The Barefoot Contessa”, in 1955 “Guys and Dolls” (waarin hij niet alleen Frank Sinatra, maar ook Marlon Brando laat zingen!), in 1958 “The Quiet American” en in 1959 “Suddenly, Last Summer”, een typisch Tennessee Williams-vehikel, wat met hedendaagse ogen een beetje achterhaald aandoet (een beetje veel, eigenlijk), want het grote raadsel waar alles om draait, namelijk “wat scheelde er juist met Sebastian?” (**) is nu al van in het begin overduidelijk, zelfs zodanig dat ik het nauwelijks een spoiler zou willen noemen als ik het nu zou verklappen. Toch zal ik het maar niet doen. Ik zal me beperken tot een tip: Tennessee Williams, Vidal Gore (medescenarist), Montgomery Clift (mannelijke hoofdrol naast Liz Taylor en Katharine Hepburn)… Hebt u ‘m? Maar uiteraard moet je de film met ogen van een late fifties-mens bekijken.
In een interview in Deauville kort voor zijn dood op 5 februari 1993 gaf Joseph Mankiewicz aan La Libre Belgique meer uitleg over zijn werk als regisseur: “Het is de taak van een regisseur de beste decorator uit te kiezen, de beste cameraman, de beste monteur, enzovoort. Het komt er dan op aan al deze mensen op hun beste te doen functioneren, want wat brengt het op van vanalles de beste te nemen als ge ze toch gaat zeggen wat ze moeten doen?” Gevraagd of hij dan ooit een film gemaakt had, waarover hij niet zo fier was, antwoordde hij: “Nee, geen enkele, want in geen enkele van mijn films zouden Arnold Schwarzenegger of Sylvester Stallone ook maar één rolletje kunnen spelen.”
Er was natuurlijk wel de ramp van “Cleopatra“, de duurste spektakelfilm tot dan toe, maar daarbij was Mankiewicz eerder de redder dan de veroorzaker van de ramp. De kosten van Cleopatra liepen immers vooral op omwille van problemen bij het draaien en daarom werd regisseur Rouben Mamoulian vervangen door Joseph L.Mankiewicz. When Mankiewicz came on board as director after the departure of Rouben Mamoulian, he inherited a movie that was already $7 million over budget and with only ten usable minutes of footage to show for it, and those ten minutes would not be used in the finished movie. Toch zou de film de nr.1 van het box office van 1963 worden, al zou het nog tot 1970 duren vooraleer een break-even werd bereikt.
Mankiewicz hoped that this movie would be released as two separate movies, “Caesar and Cleopatra”, followed by “Antony and Cleopatra”. Each was to run approximately three hours. In principle, Twentieth Century Fox studio head Darryl F. Zanuck did not object to Mankiewicz’s idea to make two three-hour movies. However, he knew the public was obsessed with the Elizabeth Taylor–Richard Burton affair, and would not show up for the first part, in which Burton did barely appear. Therefore the two parts were edited into one movie. It runs three hours and twelve minutes. It is hoped that the missing hours will be located and that one day a six-hour “Director’s Cut” will be available. Of VTM in de kerstperiode van 2020 op de feiten vooruitliep, is niet duidelijk toen ze een twee uur durende versie presenteerde als “Cleopatra”. Het leek me gewoon het eerste deel van de oorspronkelijke versie. Van deel twee (“Antony and Cleopatra” zo u wil) was veertien dagen later nog altijd geen sprake! (IMDb)
Ronny De Schepper
(*) De legende wil dat Mankiewicz Fritz Lang naar Hollywood volgde, maar in werkelijkheid hebben de twee elkaar pas voor het eerst in Amerika ontmoet.
(**) Meer dan veertig jaar na de release van “Sebastian” van Cockney Rebel heeft Steve Harley nog altijd geweigerd een verklaring te geven waarover zijn song precies gaat. Als ik hemzelf ooit zou tegenkomen (as if!), zou ik hem de vraag stellen of het soms niet gebaseerd is op deze film. Harley zag zichzelf immers (graag) als de “Aanbedene” (betekenis van de naam Sebastiaan). Onnodig er ook nog eens aan te herinneren, dat de Sebastian uit het nummer op zijn beurt model stond voor de hoofdfiguur uit de rock-opera “De Kat” van Johan de Belie en mezelf.
dagelijks iets degelijks 