Edna Annie Proulx wordt negentig…

In november 2018 heb ik “Accordeonmisdaden” (1996) gelezen van Annie Proulx. Ik was er erg enthousiast over en daarom wou ik natuurlijk wel wat meer vernemen over deze auteur.

Edna Annie Proulx (Norwich, Connecticut, 22 augustus 1935) is een Amerikaanse journaliste die pas op latere leeftijd romans en kortverhalen is beginnen schrijven.

THE SHIPPING NEWS
Haar tweede roman, The Shipping News, won de Pulitzerprijs in de categorie fictie en de National Book Award voor fictie in 1994. Het boek is in het Nederlands onder de titel Scheepsberichten uitgebracht en werd voor verfilming aangepast door Lasse Hallström in 2001, met in de hoofdrol Kevin Spacey als hoofdpersoon, Quoyle. In ‘Scheepsberichten’ (The Shipping News; 1993) is de derderangs journalist Quoyle gehuwd met Petal (Cate Blanchett), wonend in New York. Het huwelijk is niet bepaald gelukkig hoewel hij haar aanbidt en er twee dochtertjes geboren worden: Bunny en Sunshine. Maar Petal loopt gedurende zes jaren van de ene man naar de andere tot zij besluit definitief te breken, haar dochtertjes zelfs verkoopt als seksslaafjes. Op dat ogenblik verongelukt zij, Quoyle krijgt zijn kinderen terug maar het bijna absurde gemis aan Petal zal hem ondanks alles niet verlaten.
Dan treedt zijn oude tante Agnis Hamm (Judi Dench) op de voorgrond, ooit geboren in Newfoundland waar de ganse clan Quoyle vandaan kwam. Zij weet haar neef te overhalen alles achter te laten en zich ginds te vestigen. Zo gebeurt. Hij vindt een job als journalist bij een lokale krant, the Gammy Bird. En het ouderlijk huis van tante Agnis, eenzaam op een klif, bestaat nog: het dient wel helemaal opgeknapt. De avonturen dienen zich aan. We maken kennis met het ruwe volk dat ginds leeft, de omstandigheden, de natuur… Agnis vestigt zich als stoffeerster, wat haar beroep was. Er is een ‘incident’ wanneer een rijk echtpaar het interieur van hun schip laat bekleden en later blijkt dat de vrouw haar man vermoord heeft; tamelijk ongeloofwaardig gebracht!
Er zijn de problemen met Bunny (gespeeld door drie zussen op diverse leeftijden) die aan een persoonlijkheidsstructuur lijkt te lijden. Zij heeft nachtmerries, stemmingswisselingen, hallucinaties (ziet telkens witte honden die haar panisch maken)… Quoyle zelf verdrinkt bijna in zijn weinig zeewaardige boot. En zo hobbelt het verhaal verder. Terwijl hij toch een vrouw leert kennen, weduwe Wavey (Julianne Moore), met een zoontje dat Down heeft; deze vrouw kan de gedachte aan haar man, nochtans een notoir vrouwenversierder (cfr. Petal versus Quoyle), niet loochenen: beide strompelen dus door hun relatie, maar eind goed…
Proulx verhaalt over de geschiedenis en de politiek (o.m. visserijproblematiek) van Newfoundland. Over de duizenden weeskinderen die vanuit Engeland naar Canada gestuurd werden als semi-slaafjes. Zij heeft het vooral over de natuur, het rauwe leven, het seksueel geweld. En ook, heel uitgebreid, is zij culinair bezig – helaas kunnen wij er weinig mee aanvangen want de meeste ingrediënten vind je niet in de Delhaize (ze is overigens gedebuteerd met het schrijven van kookboeken).
Nee, deze roman is al bij al langdradig. En er wordt niet echt naar een climax toe gewerkt. Tenzij je de nachtmerrie van Bunny dat het opgeknapte huis na een storm van de klif stort, en dit in werkelijkheid ook gebeurt, zo zou mogen noemen? Of de moord met de ontdekking van het afgehakte hoofd? Of wanneer iemand, opgebaard (verdronken) strak bekeken wordt door Bunny, plots weer tot leven komt – wat medisch verklaard wordt (onderkoeling)… En er is ook heel wat gedoe rond een mysterieuze stokoude man, blijkbaar ook een familielid, die rond het huis dwaalt, hen angst aanjaagt en tenslotte in het bejaardenhuis belandt; een sisser! Nee voor mij viel ‘Scheepsberichten’ tegen. Bizar.

BROKEBACK MOUNTAIN
Haar kortverhaal Brokeback Mountain (Twee Cowboys) werd in aanpaste vorm verfilmd in 2005 door Ang Lee met Heath Ledger en Jake Gyllenhaal, gebaseerd op een van de kortverhalen uit de verhalen bundel, Close Range: Wyoming Stories. Het verhaal gaat over twee cowboys in Wyoming tijdens de jaren zestig die verliefd worden en wier relatie over een tijdsspanne van twintig jaar gevolgd wordt. Doordat hun milieu homoseksualiteit niet aanvaardt, voelen beiden zich gedwongen tot een dubbel leven; “normaal” (maar ongelukkig) gehuwd met een vrouw voor de buitenwereld en slechts tijdens occasionele “vis-expedities” toegevend aan hun homoseksuele aard. In de film worden de hoofdrollen vertolkt door Heath Ledger als Ennis del Mar en Jake Gyllenhaal als Jack Twist. De film ging op 2 december 2005 op het Filmfestival van Venetië in première, waar hij onderscheiden werd met de Gouden Leeuw. De film kreeg ook nog een Academy Award, een BAFTA en een Golden Globe als beste regie, een Golden Globe en een BAFTA als beste film en een MTV Movie Award voor beste kus (tussen de twee hoofdvertolkers).

Brokeback Mountain leidde vanwege het thema van homoseksualiteit tot een aantal controverses. Een katholieke nieuwsservice gaf de film een aanbeveling, maar werd vervolgens door slechte publiciteit gedwongen de productie af te wijzen en de twee hoofdpersonen als labiel te classificeren. Een bioscoop in Utah die de film twaalf uur vóór de première besloot niet te laten zien, haalde het nationale nieuws, hoewel andere filmhuizen in Salt Lake City de film wel draaiden. Critici beweren dat er eigenlijk helemaal geen controverses waren, maar dat deze werden opgeklopt door de media om het ongebruikelijke thema van de film uit te buiten. Deze critici hadden echter buiten de Chinese regering gerekend, want deze verbood in januari 2006 vertoning in Chinese bioscopen. Ook in Turkije en Rusland werd de film heel terughoudend ontvangen. Behalve in Turkije en Libanon werd de film in geen enkel islamitisch land vertoond.

POSTCARDS
Verder won ze als eerste vrouw de PEN/Faulkner Award for Fiction voor haar eerste roman, Postcards, uit 1992. Ik heb lange tijd geweigerd dit boek te lezen omdat het in het Nederlands werd vertaald (door Regina Willemse) als Ansichten. Ansichten! Wat is er verkeerd aan postkaarten dan, wat bovendien veel dichter aanleunt bij de oorspronkelijke titel.

In Postcards wordt de levensloop gevolgd van een Amerikaanse boerenfamilie. Boerenzoon Loyal Blood moet na de moord op zijn vriendin voor de rest van zijn leven weg blijven van het ouderlijk huis en is gedoemd tot een zwervend bestaan. Hij houdt het thuisfront van zijn belevenissen op de hoogte door ansichten te sturen. Hij zal zijn leven lang onwetend blijvend van het tragische lot dat zijn familieleden zal overkomen. Het boek biedt een inkijk in de Amerikaanse plattelandssamenleving van vlak na de Tweede Wereldoorlog, en laat zien hoe de boerenbevolking als gevolg van veranderingen in de maatschappij gedwongen is naar andere inkomensbronnen te zoeken.

Door middel van die postcards, maar ook soms op andere manieren wordt vaak al aangegeven wat er in het hoofdstuk dat erop volgt zal gebeuren. Ik weet ook wel dat dit ook al in de achttiende eeuw gebeurde (of misschien zelfs in de zeventiende, weet ik veel!), maar het zit me toch niet helemaal lekker.

ACCORDION CRIMES
Ondertussen heb ik “Accordeonmisdaden” uitgelezen en ik ben er nog altijd even enthousiast over. Maar toch heb ik één bedenking. Vergelijk dit fragment uit mijn blog (gebaseerd op een artikel uit De Rode Vaan van 1982):
“De zwarten, als maatschappelijk een van de zwakste bevolkingsgroepen, werden door de economische crisis zwaar getroffen en op zoek naar werk verlieten zij massaal het landelijke zuiden om in het geïndustrialiseerde noorden te trachten aan de kost te komen. Chicago was hierbij de uitverkoren plaats. Op de eerste plaats gold dit natuurlijk voor de arbeiders, maar ook de bluesmuzikanten trokken mee, enerzijds omdat zij tegelijkertijd meestal ook arbeiders waren en anderzijds omdat zij hoopten nieuwe muzikale horizonten te ontdekken. En dit laatste was inderdaad het geval, zij het dat de omstandigheden niet wezenlijk verschilden van vroeger. Nog steeds was er werkloosheid, erbarmelijke huisvesting, gebrek aan hygiëne, gedwongen ghettovorming, drankzucht, kortom een grote troep ellende. Het waren Tough Times (harde tijden) zoals John Brim in zijn gelijknamig nummer zingt.”
Met dit fragment uit “Accordeonmisdaden” (p.307-308):
“Die hongerige stad, Chicago, smachtte naar goede, laaggeschoolde en goedkope arbeidskrachten met sterke armen, net als vroeger, in de tijd dat het er barstte van de immigranten, dat was wat Chicago rijk had gemaakt, niet de varkens en de tarwe, maar de goedkope arbeidskrachten die de varkens slachtten en de tarwe van het land haalden. Nog steeds strompelden ze met duizenden tegelijk langs die lange weg, maar het werk was er niet meer, er was sprake van een soort grote economische ommezwaai, waardoor er weinig anders opzat dan wat rondlummelen en een beetje zwartgallige muziek jengelen, drinken, roken, ruziemaken, neuken, naar iemand luisteren die J.Brims Tough Times speelde, alles wat maar enigszins afleiding bood. Sommige gitaren hadden succes, die werden opgenomen door die polakkenbroers…”
Versta me niet verkeerd: ik beweer uiteraard niet dat Proulx mijn blog zou hebben afgeschreven, dat zou belachelijk zijn, maar wat ik wel bedoel is dat we allebei wellicht op dezelfde bron teruggaan, waarbij we allebei (schande!) nagelaten hebben onze bron te vermelden. Dus zou het best wel kunnen dat nog een aantal fragmenten (vooral dan over de Amerikaanse muziekgeschiedenis) terug te voeren zijn op andere werken…
Proulx kocht een uitgestrekt stuk land in Wyoming en liet er haar droomhuis bouwen, de Bird Cloud Ranch. Dit ging in het gure klimaat van Wyoming met de nodige moeilijkheden gepaard. Over dit proces schreef ze Bird Cloud: A Memoir.
Haar verhalen gaan vaak over het harde leven op het platteland in Wyoming, en worden gekenmerkt door een compact, maar buitengewoon beeldend en vaak komisch spraakgebruik. De hoofdpersonen moeten zich met al hun beperkingen teweerstellen in een veranderende maatschappij.

Johan de Belie & Ronny De Schepper (met dank aan Wikipedia)