Vandaag is het precies 120 jaar geleden that Irish author James Joyce began a relationship with Nora Barnacle and subsequently used the date to set the actions for his novel Ulysses; this date is now traditionally called “Bloomsday”.
Ikzelf ben een van de velen die ooit aan “Ulysses” begonnen zijn, maar die het boek na enige tijd hebben weggelegd omdat ze er geen bal van snapten (*). Nochtans had een medestudent, Jaak Van Hamme, op 17 maart 1972 in de les van prof.Schrickx (die wellicht zelf ook tot die velen behoorde en de les daarom maar door een student liet geven) een mooi overzicht gegeven van de structuur van het boek, wat alvast op dàt vlak het boek toegankelijker moest maken. Ik zou daarom graag dit overzicht weergeven, maar ik word met twee problemen geconfronteerd: Jaak had zijn overzicht in de breedte op een stencil gezet, terwijl ik het hier met een veel smallere ruimte moet doen, en daarbij komt nog dat ik niet weet hoe je kolommen moet maken in html, zodat het een beetje zoeken en tasten zal worden om een en ander overzichtelijk voor te stellen…
Ik vrees dat ik het gewoon allemaal achter elkaar zal moeten zetten. Je moet daarbij dus voor ogen houden dat Jaak de volgende kolommen had voorzien: nummer en titel van het hoofdstuk (**); pagina waar het begint in de populaire Penguin-editie; waar en om hoe laat het zich afspeelt; een orgaan, een kunstvorm en een symbool die steeds terugkeren in het hoofdstuk en tot slot de literaire techniek waarmee het is geschreven. Merk daarbij op dat de eerste drie hoofdstukken, zich op hetzelfde moment afspelen dan de drie daarop volgende. Of het dààrom is dat er bij die eerste drie geen orgaan centraal staat, laat ik in het midden. Die eerste drie hoofdstukken worden ook beschouwd als de inleiding (de zogenaamde Bloomsday start pas in het vierde hoofdstuk), terwijl de laatste drie dan weer het slotstuk vormen.
1.Telemachus, p.9, the tower, 8 a.m., theology, heir, narrative (young)
2.Nestor, p.30, the school, 10 a.m., history, horse, catechism (personal)
3.Proteus, p.42, the strand, 11 a.m., philology, tide, monologue (male)
4.Calypso (the island where she lives stands for Ireland), p.57, the house, 8 a.m., kidney, economics, nymph, narrative (mature)
5.Lotus-eaters, p.72, the bath, 10 a.m., genitals, botany & chemistry, eucharist, narcissism
6.Hades, p.88, the graveyard, 11 a.m., heart, religion, caretaker, incubism (dream-technic, incubus = nightmare)
7.Aeolus, p.118, the newspaper (divided into captions like journalism), 12 noon, lungs, rhetoric, editor, enthymemic (persuasive)
8.Lestrygonians, p.150, the lunch, 1 p.m., esophagus, architecture, constables, peristaltic
9.Scylla and Charibdis, p.184, the library, 2 p.m., brain, literature (deals with Shakespeare-criticism), Stratford, dialectic (dialogue)
10.Wandering Rocks, p.218, the streets, 3 p.m., blood, mechanics, citizens, labyrinth (18 short synchronical scenes; some parts return in other chapters)
11.Sirens, p.254, the concert room, 4 p.m., ear, music (like an ouverture: fragments of what will follow), barmaids, fuga per canonem
12.Cyclops, p.290, the tavern, 5 p.m., muscle, politics, Fenian, gigantism
13.Nausicaa, p.344, the rocks, 8 p.m., eye & nose, painting, virgin, tumescence & detumescence
14.Oxen of the Sun (= Helios), p.380, the hospital (Bloom and Stephen meet; symbol: thunderstroke), 10 p.m., womb, medicine, mothers, embrionic development
15.Circe, p.425, the brothel, 12 midnight, locomotor apparatus (centraal zenuwstelsel), magic, whore (cfr.Leonard Cohen), hallucination
16.Eumaeus, p.533, the shelter (cfr.Leonard Cohen), 1 a.m., nerves, navigation, sailors, narrative (old)
17.Ithaca, p.586, the house, 2 a.m., skeleton, science, comets, catechism (impersonal)
18.Penelope, p.659, the bed, flesh, earth (the form of the monologue is egocentric, but is, just like the earth, influenced by other planets), monologue (female)
Numerous references to James Joyce’s novel “Ulysses” can be found in “Before Sunrise”, written and directed by Richard Linklater in 1995. Both take place on June 16th, running into the early hours of June 17th. This is the same date as in James Joyce’s “Ulysses,” which follows Leopold Bloom around Dublin for one day. June 16th is celebrated as “Bloomsday.” Both involve a journey around a single city (Dublin/Vienna) and include a visit to a graveyard. Jesse’s real name is James (Joyce’s first name) and, like Joyce, he spent a long time wandering around the cities of Europe instead of going home. Another reference to James Joyce is that while at university he translated a play by the German writer Gerhart Hauptmann – its title, Vor Sonnenaufgang, or Before Sunrise. June 16th is also the day James Joyce met his life partner Nora Barnacle. He managed to talk her into running away with him to Paris, which is where the sequel Before Sunset (2004) is set. In this movie also there are several references to James Joyce; Jesse and Celine meet at “Shakespeare and Co.”, a bookstore named after the original Parisian bookstore and publishing house owned by Sylvia Beach, who was the first to publish Joyce’s “Ulysses”.
The idea for the movie came from a night Richard Linklater spent walking around Philadelphia with Amy, a woman he met. Contrary to the movie, they stayed in touch for a while, until contact was lost. Linklater never heard from her again, not even when he became a director and Before Sunrise was released. It was not until 2010 that he found out that Amy had died in a traffic accident before the release of the first film in the trilogy. (Internet Movie Database)
Ronny De Schepper
(met dank aan Jaak Van Hamme)
(*) Of Marilyn Monroe (zie bovenstaande foto) het boek ooit heeft uitgelezen, weet ik niet. Helaas heb ik de foto later verwijderd, toen ik erachter kwam dat hij genomen was door Eve Arnold.
(**) Only the first edition bore these titles.
dagelijks iets degelijks 