Vandaag is het al negentig jaar geleden dat de Duitse schrijver, columnist en journalist Kurt Tucholsky is overleden in Hindås (Zweden) aan een overdosis slaapmiddelen (Veronal). Zijn dood wordt algemeen beschouwd als zelfmoord, al is er incidenteel gespeculeerd over een ongeluk, o.m. door zijn biograaf Michael Hepp. Tucholsky leefde toen in ballingschap, was ernstig gedeprimeerd, politiek vervolgd door het nazi-regime en voelde zich machteloos over de ontwikkelingen in Duitsland. Deze context maakt zelfdoding voor historici en biografen de meest waarschijnlijke verklaring.
Tucholsky werd in 1890 in Berlijn geboren als oudste zoon van de joodse bankier Alex Tucholsky en diens nichtje Doris Tucholsky. Hij studeerde rechten in Berlijn en Genève, maar begon zich al tijdens zijn studie meer te interesseren voor de literatuur. Zo geldt Tucholsky als een van de eersten die het werk van Franz Kafka ontdekte. Zelf had hij succes met zijn eerste eigen literaire pogingen, zoals Rheinsberg – ein Bilderbuch für Verliebte (‘Rheinsberg. Een plaatjesboek voor verliefden’, 1912).
Tijdens de eerste jaren van de Eerste Wereldoorlog werd Tucholsky – die inmiddels gepromoveerd was – ingezet als soldaat aan het oostfront. Deze ervaring heeft een onuitwisbare indruk op de jonge schrijver gemaakt en overtuigde hem voorgoed van het pacifisme en het antimilitarisme.
Na de oorlog begon een uiterst creatieve periode in Tucholsky’s leven, maar het waren tegelijk ook roerige jaren in Tucholsky’s privéleven. In 1920 trouwde hij met de arts Else Weil, van wie hij in 1924 scheidde. In datzelfde jaar trouwde hij met Mary Gerold, van wie hij in 1933 zou scheiden; met Gerold zou hij echter tot zijn dood in contact blijven en zij zou ook zijn nalatenschap verzorgen. Tijdens beide huwelijken bleef de schrijver naar verluidt zijn vrouw niet erg trouw. Vanaf 1927 had hij een verhouding met de journaliste Lisa Matthias. In deze periode bracht Tucholsky, net als ooit zijn voorbeeld Heinrich Heine, de meeste tijd in Frankrijk door van waaruit hij zijn vaderland bestookte met steeds bitterder wordende pamfletten.
Tucholsky wordt gerekend tot de geestigste en belangrijkste publicisten uit de Republiek van Weimar. Behalve heel veel columnachtige stukken, recensies en journalistieke verslagen, publiceerde hij enkele novellen, vele liedteksten en gedichten. Hij schreef ook onder de pseudoniemen Kaspar Hauser, Peter Panter, Theobald Tiger en Ignaz Wrobel. Tucholsky’s collega-schrijver Erich Kästner typeerde hem ooit als een ‘kleine dikke Berlijner die met zijn schrijfmachine een catastrofe wilde voorkomen’. Nederlandse auteurs als Annie M.G.Schmidt, Karel van het Reve en Simon Carmiggelt hebben inspiratie geput uit het werk van Tucholsky. In Vlaanderen was dat dan vooral Bert Verhoye.
Ronny De Schepper (op basis van Wikipedia)
Foto: Tucholsky in Parijs,1928, fotograaf: Sonja Thomassen
dagelijks iets degelijks 