Op 19/10/2010 zag ik Mannen die vrouwen haten van Niels Arden Oplev, een film uit 2009. Het was de verfilming van het eerste deel van de Millenium-trilogie van Stieg Larsson.
De film volgt twee hoofdpersonages:
- Mikael Blomkvist (gespeeld door Michael Nyqvist), een onderzoeksjournalist die in diskrediet is geraakt na een rechtszaak wegens smaad;
- Lisbeth Salander (gespeeld door Noomi Rapace), een briljante maar sociaal getraumatiseerde hacker met een fotografisch geheugen en een verleden van misbruik.
De rijke industrieel Henrik Vanger (gespeeld door Sven-Bertil Taube) vraagt Blomkvist om de verdwijning van zijn nicht Harriet (Ewa Fröling) te onderzoeken, die veertig jaar eerder spoorloos verdween van het familie-eiland. Naarmate Blomkvist dieper graaft, ontdekt hij samen met Salander een web van geweld, misbruik en fascistische sympathieën binnen de machtige Vanger-familie.
De titel Mannen die vrouwen haten verwijst niet alleen naar individuele daders in het verhaal, maar ook naar een structureel maatschappelijk probleem dat door de roman en film wordt aangeklaagd.
🎬 Regie en stijl
Niels Arden Oplev koos voor een realistische, sombere toon met veel aandacht voor de grimmige Zweedse sfeer: koude landschappen, strakke interieurs, en een dreigende soundtrack. De film balanceert tussen detectiveverhaal, psychologische thriller en maatschappelijke aanklacht.
Waar veel thrillers de nadruk leggen op actie, houdt Oplev de spanning vooral in het onderzoek en de karakterontwikkeling. De scènes waarin Salander haar persoonlijke strijd levert tegen misbruik en vernedering behoren tot de krachtigste uit de film.
🌟 Acteerprestaties
De absolute blikvanger is Noomi Rapace als Lisbeth Salander. Haar rauwe, fysieke en emotioneel geladen vertolking maakte van haar een internationale ster en zette de toon voor alle latere interpretaties van het personage. Michael Nyqvist biedt als Blomkvist een sobere, menselijke tegenpool, waardoor hun samenwerking geloofwaardig en meeslepend blijft.
🧩 Thematiek
De film behandelt zware thema’s:
- Seksueel geweld en misogynie
- Macht en corruptie binnen familie en samenleving
- Rechtvaardigheid versus persoonlijke wraak
- De tegenstelling tussen rationaliteit en emotie, orde en chaos
Salander wordt daarbij een symbool van verzet: een vrouw die weigert slachtoffer te blijven.
🏆 Ontvangst en invloed
De film werd wereldwijd geprezen en won onder meer de BAFTA voor Beste niet-Engelstalige film. Hij leidde tot twee vervolgen (De vrouw die met vuur speelde en Gerechtigheid) en later een Amerikaanse remake door David Fincher (2011) met Rooney Mara en Daniel Craig.
Veel critici beschouwen Oplevs versie als de meest authentieke, omdat ze het boek niet alleen volgt, maar ook de Scandinavische identiteit behoudt — met trage opbouw, morele ambiguïteit en onderhuidse woede tegen maatschappelijke hypocrisie. Mannen die vrouwen haten is een voorbeeld van hoe Scandinavische cinema eind jaren 2000 een wereldwijde invloed kreeg: rauw realisme, morele complexiteit, en een antiheldin die de klassieke verhoudingen in het thrillergenre volledig omkeert.
🧩 De erfenis van Sjöwall & Wahlöö
De reeks rond Martin Beck van Sjöwall & Wahlöö (geschreven in de jaren zestig en zeventig) wordt vaak beschouwd als de grondlegger van de “Nordic noir”. Hun romans waren niet zomaar politieverhalen: ze gebruikten het misdaadgenre om maatschappijkritiek te leveren. De politie werd er niet heroïsch voorgesteld, maar als deel van een bureaucratisch en moreel ambigu systeem.
Larsson neemt dat over: Mannen die vrouwen haten is evenzeer een aanklacht tegen mannelijke macht, seksisme en economische corruptie als een detectiveverhaal. De film behoudt dat aspect — Oplev filmt het met kille realiteit, zonder glamour of Hollywoodhelden.
🧭 De link met Henning Mankell
Henning Mankells inspecteur Kurt Wallander bracht in de jaren negentig een menselijker, melancholischer toon in de misdaadliteratuur. Zijn verhalen spelen in een grijs Zweden waar morele vermoeidheid en sociale ontbinding tastbaar zijn.
Oplevs film deelt die atmosfeer van moreel verval: de Vanger-familie is rijk maar rot, de samenleving is welvarend maar emotioneel verdoofd, en geweld tegen vrouwen is niet het werk van enkelingen maar een symptoom. Zelfs de kleuren van de film — staalblauw, grijs, zwart — echoën de Wallander-wereld van mist en kou.
🎥 Van boek naar film: de toon van de Nordic noir
Wat Oplev doet, is dat literaire erfgoed vertalen in beeldtaal:
- lange, trage opnamen van verlaten landschappen;
- minimalistische muziek (door Jacob Groth) die spanning suggereert zonder te forceren;
- nadruk op dagelijkse realiteit in plaats van spektakel.
Daardoor voelt de film als een natuurlijke voortzetting van de traditie die begon met Sjöwall & Wahlöö en via Mankell doorgroeide naar Larsson — maar dan in visuele vorm.
chatgpt
dagelijks iets degelijks 