Vijf jaar geleden: zit er springstof in de (oude) Scheldebrug?

Bovenstaande vraag vormde het onderwerp van het wekelijkse onlineprogramma Canvas Curiosa, dat op woensdag 18 juni 2020 van start ging. Meteen een droomstart, want het verhaal sloeg in als een bom. De stelling is overigens veel geloofwaardiger dan men op het eerste gezicht zou denken.

De eerste Scheldebrug, in gebruik genomen in 1870, werd op 18 mei 1940, door Franse en Belgische genietroepen gedynamiteerd om de Duitse inval te stuiten. Mede die realiteit indachtig, is het heel aannemelijk dat de ontwerpers in de nieuwe brug ruimte voor springstof voorzagen.
Het Gemeentebestuur was nauw betrokken bij de opmaak van de plannen (voltooid in 1948). Er waren immers twee grote punten van discussie: Brussel opteerde voor twee bruggen (ook één achter de Boelwerf) en de herop te bouwen brug zou slechts één autorijvak hebben. Gesteund door de
gemeentebesturen van Temse en Bornem en de parlementairen uit de regio, verdedigde Temses gemeente-urbanist Rik De Ryck de bouw van slechts één brug, maar met twee rijvakken. Het werd een krachtmeting, maar het gezond verstand zegevierde. Op de plaats van de eerste brug kwam een nieuwe brug met twee rijvakken.
In de loop der jaren ben ik onder uiteenlopende vormen geconfronteerd met de Scheldebrug. Nooit heb ik gehoord of gelezen dat er springstof in de brug zou aanwezig zijn. Mijn vader, Albert De Ryck, was als eerste schepen betrokken bij de opmaak van de plannen, als burgemeester bij de uitvoering: nooit heeft hij er iets over gezegd. Ook Rik De Ryck heeft het nooit vermeld. Pas schepen geworden (1983), kwam ik in contact met een sleutelfiguur bij de praktische uitvoering der werken, maar ook hij maakte er geen melding van.
Bij ons was het gegeven dus totaal onbekend, wat natuurlijk geen verbazing wekt, gezien het om staatsgeheim gaat.

Het online-programma Canvas Curiosa pakt wekelijks uit met een raadselachtig verhaal, waarvan het de (on)juistheid wil nagaan. Met de vraag Zit er springstof in de Scheldebrug? heeft het programma meteen zijn visitekaartje afgegeven.
De bewering kwam van een Bornemse brandweerman, die het verhaal kende van zijn grootvader. Die moest, naar eigen zeggen, als geniesoldaat de brug preventief van springstof voorzien, zonder
ontstekingsmechanismen. Canvas Curiosa-journalist Koen De Vos, kunsthistoricus, zoon van acteur Mandus De Vos (1935-1996, Bonaventuur Verastenhoven in De Collega’s), voerde een objectief onderzoek, niet gestuwd door sensatiezucht, en realiseerde een schitterend document. Na voorbereidend onderzoek richtte hij zich tot de Genie en De Vlaamse Waterweg. Resultaat: als heel wat andere naoorlogse bruggen zijn ook in de pijlers van de Scheldebrug ruimtes voor explosieven voorzien,
maar… er zit geen springstof in.
Warm aanbevolen!

Luc De Ryck

• het filmpje (9’51”) is te zien op https://youtu.be/HKCKdkGrazU
• film De geschiedenis van de Temsebruggen 1870-2009 (scenario: Luc De Ryck, realisatie: Waaslandse Videoclub Temse o.l.v. Walter Dierick, productie: Gemeentebestuur Temse)
• en het jaarboek 1987 Gemeentemuseum met een biografie van Rik De Ryck door Digna Coppieters zijn verkrijgbaar in het Gemeentemuseum van Temse
• Op bovenstaande foto herkent men vooraan v.l.n.r. Rik De Ryck, eerste schepen Albert De Ryck, minister Orban en de ambtenaren Maurice Meert en Achilles Braeckman.