Tachtig jaar geleden: Broadway-première van “The Glass Menagerie”

Het is vandaag tachtig jaar geleden dat “The Glass Menagerie”, het stuk van Tennessee Williams, werd gecreëerd in The Playhouse Theatre op Broadway. Op bovenstaande foto’s herken je van links naar rechts: Anthony Ross als Jim O’Connor, Laurette Taylor als Amanda Wingfield, Eddie Dowling als Tom Wingfield en Julie Haydon als Laura Wingfield.

The Glass Menagerie  is een memoirespel van Tennessee Williams dat in 1944 in Chicago in première ging en Williams van onbekendheid naar roem katapulteerde. Het toneelstuk heeft sterke autobiografische elementen, met personages gebaseerd op de auteur, zijn theatrale (*) moeder en zijn mentaal kwetsbare zus Laura (**). Het toneelstuk is herwerkt van een van Williams’ korte verhalen “Portrait of a Girl in Glass” (1943; gepubliceerd in 1948). Het verhaal is ook geschreven door verteller Tom Wingfield, en veel van zijn monologen uit The Glass Menagerie lijken rechtstreeks uit dit origineel te zijn gehaald. Een andere basis voor het toneelstuk is een scenario dat Williams schreef onder de titel 
 The Gentleman Caller.

Williams was kortstondig gecontracteerd als schrijver bij MGM en hij zag Ethel Barrymore en Judy Garland blijkbaar voor zich  voor de rollen die uiteindelijk Amanda en Laura werden, hoewel toen het toneelstuk uiteindelijk in 1950 werd verfilmd, Gertrude Lawrence werd gecast als Amanda en Jane Wyman als Laura. Arthur Kennedy was Tom en Kirk Douglas Jim. Williams karakteriseerde deze versie, die een impliciet happy end had, als de slechtste bewerking van zijn werk.

Het stuk ging in 1944 in première in Chicago, maar het had geen publiek gevonden en de productie zou na de openingsavond in Chicago worden stopgezet. De producenten wilden meer veranderingen en zetten Williams zwaar onder druk voor een happy end. Maar na een wankel begin werd het geprezen door critici Ashton Stevens en Claudia Cassidy uit Chicago, wier enthousiasme hielp om het publiek op te bouwen, zodat de producenten het stuk naar Broadway konden verplaatsen, waar het in 1945 de New York Drama Critics’ Circle Award won. 
The Glass Menagerie  was Williams’ eerste succesvolle toneelstuk. Hij werd een van Amerika’s meest gerespecteerde toneelschrijvers. Laurette Taylor’s optreden als Amanda zette een standaard waaraan latere actrices die de rol op zich namen, moesten worden afgemeten, meestal in hun nadeel. In de documentaire Broadway: The Golden Age uit 2004, van de Legends Who Were There, rangschikken Broadway-veteranen Taylor’s optreden als het meest memorabele van hun leven.

De personages en het verhaal lijken meer op Williams’ eigen leven dan enig ander werk van hem. Williams, die opgroeide met Rose, kwam er tot zijn schrik achter dat zijn zus in 1943, tijdens zijn afwezigheid, een mislukte lobotomie had ondergaan. Rose was voor de rest van haar leven arbeidsongeschikt (en geïnstitutionaliseerd). Met het succes van The Glass Menagerie, zou Williams de helft van de royalty’s van het toneelstuk aan zijn moeder geven. Later wees hij de helft van de royalty’s van zijn toneelstuk Summer and Smoke toe aan Rose’s verzorging, en regelde hij haar verhuizing van het staatsziekenhuis naar een privésanatorium. Uiteindelijk zou hij het grootste deel van zijn nalatenschap besteden om Rose’s voortdurende verzorging te verzekeren. Rose stierf in 1996, dertien jaar na Tennessee Williams zelf.

Ronny De Schepper (op basis van Wikipedia)

(*) Histrionic personality disorder (HPD) wordt door de American Psychiatric Association gedefinieerd  als een persoonlijkheidsstoornis die wordt gekenmerkt door een patroon van overmatig aandachtzoekend gedrag, dat meestal begint in de vroege volwassenheid, inclusief ongepaste verleiding en een buitensporige behoefte aan goedkeuring. Geassocieerde kenmerken zijn onder meer egocentrisme, zelfgenoegzaamheid, voortdurend verlangen naar waardering en aanhoudend manipulatief gedrag om hun eigen behoeften te bereiken. Mensen met de diagnose van de stoornis zouden levendig, dramatisch, levendig, enthousiast en flirterig zijn. HPD wordt vier keer zo vaak bij vrouwen als bij mannen vastgesteld.

(**) Vandaar de titel: Laura besteedt veel van haar tijd aan het poetsen en ordenen van haar verzameling kleine glazen diertjes. Onder druk van zijn moeder om te helpen een partner voor Laura te vinden, nodigt Tom Jim, een kennis van het werk, uit om bij hem te komen eten. Hij en Laura dansen rustig, waarbij hij per ongeluk tegen haar glazen menagerie aanstoot, een glazen eenhoorn op de grond gooit en de hoorn ervan afbreekt. Jim vertelt Laura dat hij verloofd is en vertrekt dan. Het is mogelijk dat Jim het verhaal van de verloving alleen maar verzon omdat hij het gevoel had dat de familie hem aan Laura wilde koppelen, en dat hij geen romantische interesse in haar had.