Vandaag is het al 75 jaar geleden dat The Third Man, een Britse film noir van regisseur Carol Reed, in première ging. Het scenario is van de hand van Graham Greene. De film zou de Gouden Palm in Cannes winnen en het werd de populairste film in het Verenigd Koninkrijk in 1949. De Oostenrijkers vonden het echter niet leuk, hoewel de film tot op de dag van vandaag drie keer per week wordt gedraaid in de beroemde Burgkino. Bovendien zijn er rondvaarten met de naam “Der Dritte Man-Tour” die de exacte plekken bezoeken waar de scènes zijn opgenomen waarin Harry Lime door de politie wordt achtervolgd.
Het verhaal speelt zich af in het naoorlogse Wenen, een kapotgeschoten ruïne, die bovendien door de geallieerde overwinnaars (Amerika, Rusland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) in vieren is opgedeeld. De wederopbouw moet nog beginnen, alleen het beroemde reuzenrad uit 1897 draait alweer. In de stad is gebrek aan van alles, onder meer penicilline. Harry Lime heeft daarvoor een oplossing. (Wikipedia)
De film vertelt het verhaal van de geheimzinnige Harry Lime (Orson Welles in een meesterlijke vertolking) die wordt achternagezeten door zijn vroegere vriend (Joseph Cotton), ondertussen een schrijver van wild‑west romannetjes. Met bekende leitmotiv van Anton Karas telkens Harry Lime in beeld verschijnt.
Er gaan al lang geruchten dat Orson Welles alle dialogen van Harry Lime heeft geschreven en zelfs dat hij de regie van zijn eigen scènes heeft overgenomen. Iedereen die erbij betrokken was, inclusief Welles zelf, heeft altijd volgehouden dat de film alleen door Carol Reed is geregisseerd. Welles beweerde wel dat hij het grootste deel van Limes dialogen heeft geschreven, wat ook een verzinsel is. De omvang van Welles’ bijdragen bestond uit Limes gemopper over zijn maagproblemen (die improvisaties waren) en het beroemde “koekoeksklok”-citaat aan het einde van de scène met het reuzenrad: “Wees niet zo somber. Het is tenslotte niet zo vreselijk. Zoals de kerel zegt, in Italië hadden ze 30 jaar lang onder de Borgia’s oorlog, terreur, moord en bloedvergieten, maar ze brachten Michelangelo, Leonardo da Vinci en de Renaissance voort. In Zwitserland hadden ze broederliefde – ze hadden 500 jaar democratie en vrede, en wat bracht dat voort? De koekoeksklok.”
In “The third man” herkennen we verder nog Alida Valli (Anna) en Trevor Howard (Calloway). Nadat hij het jaar daarvoor een opmerkelijk succes had geboekt door regisseur Carol Reed te koppelen aan schrijver Graham Greene met The Fallen Idol, wilde producent Alexander Korda deze koppeling graag herhalen. Regie-assistent was Guy Hamilton, de latere regisseur van oa “Goldfinger”.
De film maakt gebruik van echte locaties en echte lokale mensen als figuranten en is daarmee de eerste Britse poging om de neorealistische stijl te hanteren die Italiaanse regisseurs als Luchino Visconti en Roberto Rossellini destijds zo populair maakten.
Verrassend genoeg wilde Graham Greene, bekend om zijn sombere, deprimerende verhalen, dat de film een ”happy end” zou hebben, met Holly Martins die Anna Schmidt omhelst na Lime’s begrafenis. Greene schreef later: “Een van de weinige grote meningsverschillen tussen Carol Reed en mij betrof het einde, en hij heeft triomfantelijk gelijk gekregen.”
Orson Welles weigerde gefilmd te worden in de riolen van Wenen. Vanwege zijn protesten moest Alexander Korda op geluidspodia in Engeland verschillende sets bouwen die de riolen van Wenen nabootsten. Close-ups werden geschoten in de London Film Studios, terwijl er voor de brede shots talloze body doubles werden gebruikt, waaronder Hamilton, die een oversized hoed en een gewatteerde jas moest dragen om Welles’ grotere formaat te benaderen. De scène die de laatste momenten van Harry Lime’s leven laat zien, waarin hij zijn vingers vruchteloos naar de vrijheid uitstrekt door een rooster in het riool, werd door Orson Welles aan de regisseur voorgesteld, maar de handen die in die shot daadwerkelijk werden gebruikt, zijn van regisseur Carol Reed .
In 1951-1952 speelde Orson Welles de hoofdrol in een Britse radioserie “The Adventures of Harry Lime” [in de Verenigde Staten uitgezonden als “The Lives of Harry Lime”], gebaseerd op de vroege avonturen van zijn personage in deze film.
Martin Scorsese was een groot fan van de film en schreef er een belangrijke scriptie over toen hij nog op de filmschool zat. Hij kreeg er een B+ voor, en zijn tutor zei: “Vergeet het maar, het is slechts een thriller”.
In mei 1999 werd aangekondigd dat John McTiernan een moderne remake zou regisseren die zich zou afspelen in New York met Liam Neeson en Ewan McGregor in de hoofdrollen. Het kwam er niet van, vermoedelijk tot groot genoegen van de beroemde scenarioschrijver Buck Henry, die bij het horen van de remake van The Big Sleep (1978) zei: “Genoeg is genoeg, als iemand The Third Man probeert te remaken , vuur ik een shotgun op ze af.” Ter herinnering: Buck Henry, één van de scenaristen van “The Graduate”, speelt in “The Player” van Robert Altman een scenarist die een sequel op “The Graduate” komt voorstellen…
Ronny De Schepper (op basis van de Internet Movie Database)
dagelijks iets degelijks 