Het is vandaag 130 jaar geleden dat de Amerikaanse Annie Londonderry zich voornam om rond de wereld te fietsen. Ze zal uiteindelijk in haar opzet slagen, maar dat zal nog meer dan een jaar duren, met name in september 1895.
Annie Cohen Kopchovsky (1870–1947), beter bekend als Annie Londonderry, was een Letse immigrant naar de Verenigde Staten die in 1894–95 de eerste vrouw werd die de wereld rond fietste. Ze was een vrijdenkende vrouw, die zichzelf onder haar pseudoniem opnieuw uitvond als ondernemer, atleet en globetrotter.
De inspiratie voor het wedden (of ten onrechte beweren dat er een weddenschap was) op een fietstocht rond de wereld kwam waarschijnlijk van een voormalige Harvard-student E.C.Pfeiffer. Onder het pseudoniem Paul Jones begon hij medio februari 1894 met fietsen en beweerde dat hij in één jaar een reis rond de wereld zou proberen met een weddenschap van $ 5.000. Twee weken later bleek dat de weddenschap nep was. Later in 1894 zouden twee rijke mannen uit Boston naar verluidt $ 20.000 hebben ingezet tegen $ 10.000 dat geen enkele vrouw in vijftien maanden de wereld rond zou kunnen reizen met de fiets en daarmee $ 5000 zou verdienen. Het is echter twijfelachtig of er ooit een dergelijke weddenschap heeft plaatsgevonden. De vermeende gokkers werden nooit genoemd. Londonderry’s achterkleinneef en auteur van de gezaghebbende geschiedenis van haar reis, Peter Zheutlin, heeft verklaard dat “het bijvoorbeeld vrijwel zeker is dat ze het weddenschapsverhaal heeft verzonnen om haar reis sensationeel te maken”.
Als Annie’s gok een stunt was, had één persoon daar profijt van: kolonel Albert Pope, de eigenaar van Pope Manufacturing Company uit Boston en Hartford, die onder meer Columbia-fietsen produceerde. Zijn senior verkoper bij de hoofdwinkel van Columbia in Boston leverde een van hun modellen af voor het begin van de reis. De keuze voor een vrouw lag voor de hand in het verlengde van eerdere exploten. In 1887 was Thomas Stevens de eerste persoon die de wereld rond fietste. Bovendien voorzag de fietsgekte van de jaren 1890 vrouwen van een onafhankelijke manier van transport en stimuleerde ze een evolutie in de dameskleding, van volle rokken en zware stoffen tot bloomers die meer mobiliteit en bewegingsvrijheid mogelijk maakten.
Annie Londonderry was een hoogst onwaarschijnlijke keuze voor de voltooiing van deze weddenschap. Ze miste de ervaring, had tot een paar dagen voor haar reis nooit op een fiets gereden en was tenger gebouwd, slechts 1,80 meter lang voor ongeveer 100 pond. Bovendien was ze een getrouwde vrouw en moeder van drie kinderen in de leeftijd van vijf, drie en twee.
Op 27 juni 1894, om ongeveer 11 uur ’s ochtends, vertrok Londonderry vanaf het Massachusetts State House op Beacon Hill. De 24-jarige droeg een lange rok, een korset en een hoge kraag en had een paar schone kleren en een pistool met parelhandvat bij zich. Met goed weer en goede wegen kon ze gemiddeld tussen de twaalf en vijftien kilometer per dag afleggen.
Toen ze op 24 september in Chicago aankwam, was ze 20 pond afgevallen maar toch had ze de wens om door te gaan. De winter kwam eraan en ze besefte dat ze niet over de bergen naar San Francisco kon komen voordat er sneeuw begon te vallen. Voordat ze Chicago verliet om naar Boston te rijden, had ze een ontmoeting met Sterling Cycle Works, wiens kantoren en fabriek zich aan Carroll Avenue bevonden. Het bedrijf bood aan haar reis te sponsoren en gaf haar een ivoren en gouden Expert Model E Light Roadster voor heren met de woorden ‘The Sterling’ op het frame geschilderd. Hij had een enkele versnelling, geen vrijloopmechanisme en geen rem, maar hij was 20 pond lichter dan haar Columbia. Ze schakelde ook over van een jurk naar bloomers en droeg uiteindelijk een herenrijpak (*).
Met de verandering van kleding en fiets was Londonderry vastbesloten haar wereldreis te voltooien, ook al had ze nog maar elf maanden om terug te keren naar Chicago. Ze volgde haar route terug naar New York City en op 24 november 1894 ging ze aan boord van de Franse lijnboot La Touraine, met als bestemming Le Havre aan de Franse noordkust. Ze arriveerde op 3 december maar raakte verwikkeld in bureaucratie. Haar fiets werd door douanebeambten in beslag genomen, haar geld werd afgepakt en de Franse pers schreef beledigende artikelen over haar uiterlijk. Ze wist zichzelf te bevrijden en reed van Parijs naar Marseille. Ondanks oponthoud en slecht weer, arriveerde ze binnen twee weken fietsend met één voet in het verband en steunend op het stuur vanwege een blessure onderweg.
Londonderry verliet Marseille op het 120 meter lange stoomschip Sydney met slechts acht maanden om terug te keren naar Chicago. De weddenschap dicteerde geen minimale fietsafstand, dus zeilde ze van plaats naar plaats en maakte bij elke stop onderweg dagtochten. Ze bezocht veel plaatsen, waaronder Alexandrië, Colombo, Singapore, Saigon, Hong Kong, Shanghai, Nagasaki en Kobe.
Op 9 maart 1895 vertrok Londonderry vanuit Yokohama, Japan, en bereikte op 23 maart de Golden Gate in San Francisco. Ze reed naar Los Angeles, via Arizona en New Mexico en verder naar El Paso. De Southern Pacific Railway-sporen boden veel voordelen aan fietsers die door Zuid-Californië en Arizona reisden, en Londonderry profiteerde ervan. Renners konden dienstwegen volgen die gemaakt waren van hard opeengepakt vuil en stoppen bij schuilplaatsen voor treinpersoneel, waar ze een maaltijd en een bad konden krijgen. Sommigen veronderstellen dat ze met de trein door delen van de woestijn reed, hoewel ze beweert dat ze ritten van passerend treinpersoneel heeft geweigerd. Vanuit El Paso reisde ze naar het noorden en verliet Albuquerque op 20 juli 1895, op weg naar Denver, waar ze op 12 augustus arriveerde. Ze reed met de trein door het grootste deel van Nebraska vanwege de modderige wegen. In de buurt van Gladbrook, Iowa, brak ze haar pols toen ze tegen een groep varkens botste en werd ze gedwongen de rest van haar reis gips te dragen.
Op 12 september 1895 arriveerde Londonderry in Chicago, vergezeld door twee wielrenners die ze in Clinton, Iowa, had ontmoet, en nam haar prijs van $ 10.000 in ontvangst. Ze had de wereld rondgereisd in veertien dagen onder de toegestane tijd. Op 24 september was ze weer thuis in Boston, waar ze vijftien maanden na haar vertrek aankwam. Toen ze op 20 oktober 1895 een verslag van haar avonturen publiceerde in de New York World, beschreef de krantenkop het als “de meest buitengewone reis ooit ondernomen door een vrouw”. Ondanks kritiek dat ze meer met een fiets reisde dan op een fiets, bleek ze een formidabele wielrenner te zijn bij geïmproviseerde lokale races op weg door Amerika.
Londonderry stierf in 1947 in de anonimiteit. In 2007 publiceerde Peter Zheutlin, haar achterneef, “Around the World on Two Wheels: Annie Londonderry’s Extraordinary Ride”.
Ronny De Schepper (op basis van Wikipedia)
(*) Voor mij de aanleiding om hierbij een lesvoorbereiding te voegen die ik destijds gewoon “CLOTHES MAKE THE MAN” heb genoemd, maar waarvan ik nu weet dat het “Engelser” is om “fine feathers make fine birds” te zeggen…
1.a blouse : bloes
2.a skirt : rokje
3.a sock : kous
4.a hat : een hoed
5.a sweater : sweater
6.a pair of trousers : broek
7.a sandal : sandaal
8.a dress : kleed
9.a coat : jas
10.a belt :broeksriem
11.a buckle :gesp
12.a shoe schoen
13.a scarf : sjaaltje
14.a handkerchief : zakdoek
15.a brooch : broche
16.a (hand)bag : handtas
17.an umbrella : paraplu
******
1.a bra : B.H.
2.a petticoat : onderrok
3.pants : onderbroek, slipje
4.stockings, tights : panty’s
5.a shawl : sjaal, sjerp
6.a nightdress : slaapkleed
7.slippers : sloefen
8.a ring : ring
9.a bracelet : armband
10.earrings : oorringen
11.a necklace : halsketting
12.a nail-file : nagelvijl
13.a powder box : poederdoos
14.mascara : mascara
15.nailpolish : nagellak
16.perfume : parfum
17.eye shadow : oogschaduw
18.face cream : gezichtscrème
19.lipstick : lippenstift
dagelijks iets degelijks 