(Leopold) Jan Antonín Tomáš Koželuch (ook Kozeluh, Kotzeluh, Koziluch, Koziluh, Koscheluch, Goscheloch), die vandaag 205 jaar geleden is overleden, was een Boheems componist, muziekpedagoog en pianist.
Jan Antonín Koželuch was de zoon van een schoenmaker Antonín Bartholomäus Koželuch. Zijn eerste muziekles kreeg hij van Antonín Kubík, later van zijn neef Jan Evangelista Antonín Koželuh en van František Xaver Dušek. Hij ging naar het gymnasium te Praag en begon later met een studie rechten. Na enkele semesters brak hij zijn studie af en concentreerde hij zich uitsluitend op de muziek. Om verwisselingen met zijn neef te voorkomen, veranderde hij in 1774 zijn naam en heette hij voortaan Leopold (Antonín) Koželuch.
In 1771 debuteerde hij met een ballet aan het Nationaal Theater in Praag. Hierop volgden rond 25 werken voor dit ensemble in de volgende zeven jaren. In 1778 vertrok hij naar Wenen en werd vermoedelijk voor korte tijd een leerling van Johann Georg Albrechtsberger. Al spoedig werd Koželuch een gevierde pianist. Als opvolger van Georg Christoph Wagenseil werd hij aan het keizerlijke hof de leraar van aartshertogin Maria Elisabeth, de dochter van keizerin Maria Theresia van Oostenrijk.
Na het overlijden van Wolfgang Amadeus Mozart werd hij bij Frans I van Oostenrijk in 1792 kamer-kapelmeester en hof-componist. Bijzondere leerlingen, zoals de blinde pianiste Maria Theresia Paradis, gaf hij thuis privélessen.
Overtuigd van de ideeën van de vrijmetselaars werd hij in Wenen lid van de loges Zum Palmbaum en Zu den drei Adlern.
Al bij zijn leven werd hij in heel Europa gewaardeerd. In het “Wiener Jahrbuch” van 1796 is te lezen: Kozeluch ist im ganzen musikalischen Europa rühmlich bekannt. In zijn beste werken zijn al kenmerken van de muzikale taal van Ludwig van Beethoven en Franz Schubert te horen. Zijn symfonieën werden door Joseph Haydn in Londen meerdere malen uitgevoerd. Op Wikipedia worden negen reguliere symfonieën vermeld en daarnaast twee concertante symfonieën, die wel van 1 tot 11 worden genummerd, maar niet in chronologische volgorde. Zelf heb ik een CD uit de reeks “Das Alte Werk” waarbij vier symfonieën worden uitgevoerd door het Concerto Köln met als concertmeester (het Concerto Köln werkt principieel niet met een “dirigent”) Werner Ehrhardt. Petit détail, toen ik deze CD wilde invoeren in iTunes kreeg ik drie CD’s om uit te kiezen: één vermeldde “drie symfonieën” en de twee andere waren in het Japans! Ik gokte dus maar op de CD met “drie” symfonieën, maar gelukkig bleek dit wel degelijk “mijn” CD met vier symfonieën te zijn, zodat ik niet handmatig alle gegevens zelf moest invullen of veranderen!
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 