Het is vandaag 395 jaar geleden dat de Engelse componist John Bull is overleden.
John Bull was achtereenvolgens organist van de kathedraal in Hereford en de Koninklijke Kapel in Londen. Hij behaalde de doctorsgraad in de muziek in zowel Cambridge als Oxford. In 1613 ging hij naar Brussel, waar hij organist werd in de aartshertogelijke kapel en later van de kathedraal van Antwerpen, waar hij naast Peter Philips werkte. Bull verliet Engeland nadat hij door zijn controversiële levenswijze in opspraak was gekomen. Om te weten wat die “controversiële levenswijze” inhield, moeten we ons wenden tot de Engelse versie. En jawel hoor, het had natuurlijk met seks te maken. He was forced to leave his post at Gresham College on 20 December 1607, after he fathered a child pre-maritally with an Elizabeth Walter, thus losing his best source of income as well as his quarters. Even though he filed a petition for a marriage licence two days after he lost his job, he never returned to the college. He married Elizabeth Walter in 1607, by whom he had a daughter.
Just after publishing seven keyboard pieces in Parthenia, Bull left England for good, secretly and with great haste in October 1613, fleeing the wrath of George Abbot, Archbishop of Canterbury, and King James himself; the charge this time was adultery. The Archbishop of Canterbury had said of him the previous year: “The man hath more music than honesty and is as famous for marring of virginity as he is for fingering of organs and virginals.”
Bull remained in Flanders, where it seems he stayed out of trouble. Hij keerde nooit meer terug en overleed in Antwerpen.
Bull componeerde gezangen, liederen, koorwerken en een groot aantal composities voor orgel. Zijn composities staan erom bekend dat ze een grote vingervaardigheid van de uitvoerder eisen. Het bekendst zijn zijn vele fantasia’s, waarvan verscheidene opnames bestaan. Bull wordt naast William Byrd tot de belangrijkste van de virginalisten uit de Tudorperiode gerekend.
De drie reeksen variaties die Bull op het kerstlied Een kindeken is ons gheboren componeerde, getuigen van de invloed van zijn Vlaamse omgeving in Brussel en Antwerpen. Dankzij deze “Vlaamse connectie” heb ik dan toch maar plaats ingeruimd voor deze componist, al spreekt Wikipedia helemaal niet over de échte reden waarom ik naar hem ben op zoek gegaan: hij wordt in sommige kringen immers beschouwd als de componist van het Engels volkslied (“God save the king/queen”). Over het algemeen wordt echter gedacht dat de melodie zoals ze nu bestaat, werd gecomponeerd door dr.Henry Carey, alhoewel veel onderdelen ook al in eerdere versies voorkwamen. Er wordt aangenomen dat de eerste publieke uitvoering van het lied werd gedaan in 1740 door Carey tijdens een diner ter ere van Admiraal Edward Vernon die de Spaanse haven van Porto Bello had ingenomen (toen in Nieuw-Granada, later in Colombia, nu in Panama). Het spreekt dus vanzelf dat de aanhangers van de theorie met John Bull als componist zich op die “eerdere versies” beroepen, want in 1740 was Bull al lang overleden.
“Onze” John Bull heeft ook niks te maken met John Bull, de denkbeeldige figuur die het Verenigd Koninkrijk en in het bijzonder Engeland representeert (te vergelijken met de Amerikaanse Uncle Sam). In spotprenten en karikaturen wordt deze John Bull voorgesteld als een welvarende achttiende-eeuwse boer. De Schotse wetenschapper, dokter en politieke hekeldichter John Arbuthnot (1667-1735) is de eerste die de figuur John Bull ten tonele voert en niets wijst erop dat hij daarbij aan de honderd jaar eerder overleden toondichter dacht.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 