Walter Scott (1771-1832)

Het is vandaag al 190 jaar geleden dat de Schotse schrijver Walter Scott is overleden. Walter Scott is zo’n typische wereldberoemde schrijver, waarvan heden ten dage niemand nog een boek leest (tenzij in een bewerking voor de jeugd). Dat geldt dus ook voor mij. En dat zelfs als germanist! Toch durf ik dat hier open en bloot schrijven, omdat ik aan een inhaalbeweging begonnen ben. (Al moet ik meteen ook toegeven dat “The Forsyte Saga” van John Galsworthy, dat ik op dit moment aan het lezen ben, niet aanspoort om die andere zogenaamde klassiekers aan te pakken. Toch hoop ik vol te houden, want ik ben een grote verdediger van de zogenaamde “canon” tegenover de nieuwlichterij van de postmodernisten, die ons hebben opgezadeld met “political correctness”!)

Scott werd geboren als zoon van een advocaat. Op tweejarige leeftijd overleefde hij polio, maar bleef daardoor wel de rest van zijn leven verlamd aan het rechterbeen. Hij werd aanvankelijk voor een belangrijk deel opgevoed door zijn tante Jenny, die met hem meereisde naar diverse kuuroorden en hem ook belangstelling bijbracht voor oude Schotse verhalen en balladen. Na een privé-opleiding begon Scott in 1783, op 12-jarige leeftijd met een klassieke studie aan de Universiteit van Edinburgh. Aansluitend studeerde hij rechten en begon in 1792, net als zijn vader, een loopbaan in de advocatuur.
Na een aantal niet beantwoorde liefdes, die hem zijn leven lang niet meer zouden loslaten, huwde hij in 1797 met Charlotte Mary Carpenter, de dochter van een Frans refugé. Hij werd in 1799 sheriff van Selkirkshire en later griffier van de hoogste Schotse rechtbank, posten die hij tot het einde van zijn leven zou bekleden.
Scotts eerste literaire activiteiten betroffen vertalingen uit het Duits, onder andere Götz von Berlichingen van Goethe (1799). Zijn eerste succes had hij met poëtisch werk, met name met zijn driedelige The Minstrelsy of the Scottish Border (1802-1803) – een verzameling historische balladen – en de lange gedichten The Lay of the Last Minstrel (1805), Marmion (1808), Rokeby (1813) en The lord of the isles (1815), alle over historische Schotse gebeurtenissen.
Met het verschijnen van The Lady of the Lake (1809), een geromantiseerd verhaal over de ontmoeting van koning James V met de dochter van zijn vijand Ellen Douglas, begon zijn roem als romanschrijver en verhalenverteller. Deze roem steeg tot grote hoogten met het verschijnen van een lange reeks historische romans, die in twee categorieën verdeeld kunnen worden: op de eerste plaats de romans die zich bezighouden met de Schotse geschiedenis, door Scott Tales of my Landlord genaamd; hieronder vallen onder andere The Heart of Midlothian (1818, het verhaal van de valselijk van kindermoord beschuldigde Effie Deans tegen de achtergrond van de Porteous-oproer van 1736), en The Bride of Lammermoor (1819, het tragische liefdesverhaal van Lucy Ashton en de vijand van haar familie Edgar Ravenswood). Op de tweede plaats schreef hij een groot aantal romans die ontleend zijn aan de Engelse en continentale geschiedenis, de Waverley-romans genaamd, waarvan Ivanhoe (1820), Kenilworth (1821) en Quentin Durward (1823) het meest bekend zijn.

Guy Mannering; or, The Astrologer is the second of the Waverley novels by Walter Scott, published anonymously in 1815. Scott began the composition of Guy Mannering in the last days of 1814, immediately after completing his last long narrative poem The Lord of the Isles. Writing with remarkable speed, he finished it by mid-February 1815. According to an introduction that Scott wrote in 1829, he had originally intended to write a story of the supernatural, but changed his mind soon after starting. The book was a huge success, the first edition selling out on the first day of publication. Although Guy Mannering sold briskly the critical reception was mixed. Most of the reviews were broadly favourable, but there were objections to the inappropriate introduction of astrology, the weak plot, the insipid young ladies and the exaggerated Dominie Sampson (though he was generally appreciated), and the unintelligible Scots speeches. This is also the reason why I abandoned reading it in november 2020. I tried it again, in september 2022 (without even knowing that I had already tried it!), this time I went as far as p.186, but I quit again, the weak plot being indeed the greatest objection…

Guy Mannering is set in the 1760s to 1780s, mostly in the Galloway area of southwest Scotland, but with episodes in Cumberland, Holland, and India. It tells the story of Henry “Harry” Bertram, the son of the Laird of Ellangowan, who is kidnapped at the age of five by smugglers after witnessing the murder of a customs officer (*). It follows the fortunes and adventures of Harry and his family in subsequent years, and the struggle over the inheritance of Ellangowan. The novel also depicts the lawlessness that existed at the time, when smugglers operated along the coast and thieves frequented the country roads. The title character, Guy Mannering, is a relatively minor character in the story, a friend of the family who uses his knowledge of astrology to predict Henry’s future on the day of his birth.
In 1826 kreeg Scott te maken met een grote financiële schuld, ontstaan na het bankroet van de uitgeverij Ballantyne, waarvoor hij mede aansprakelijk was. Dit leidde tot een steeds snellere productie, waaronder de kwaliteit van zijn latere romans nadrukkelijk te lijden had. Er wordt wel gezegd dat zijn grote literaire productie aan het einde van zijn leven zijn dood mede heeft bespoedigd. Na zijn dood konden zijn erfgenamen evenwel zijn schuld volledig delgen met de verkoop van zijn auteursrechten.
Scott werd reeds tijdens zijn leven gezien als een der grootste schrijvers uit de wereldliteratuur. Hij heeft grote invloed gehad op latere literaire grootheden als Victor Hugo, Alexandre Dumas père, Alexander Poesjkin, Lev Tolstoj, Alessandro Manzoni en Hendrik Conscience. Naar hedendaagse maatstaven worden zijn romans vaak als te lang ervaren, met te veel zijpaden en wel erg conventionele, vaak aangeplakte eindes. Er is weinig aandacht voor suggestieve en psychologische aspecten. Ondanks de romantische context waarin hij zijn helden plaatst accepteert hij de mensen zoals ze zijn, zonder veel ontwikkeling. Zijn werken kenmerken zich daarentegen nog steeds door veel beweging en pathos. Scott is een rasverteller en met name ook in bewerkingen voor de jeugd en als basis voor verfilmingen hebben veel van zijn boeken de tand des tijds tot op de dag van vandaag weten te doorstaan, aldus Wikipedia.

Historicus Serge Heirbrant heeft daarop een enigszins andere visie, al verschuilt hij zich wel achter Gyorgy Lukács, de paus van de marxistische visie op de historische roman: “Volgens Lukács valt het ontstaan van de moderne historische roman (Walter Scott) niet toevallig samen met de Napoleontische oorlogen. Door de Franse Revolutie en de politieke gevolgen daarvan was het duidelijk geworden dat de maatschappij en haar bestuursvorm geen onwrikbaar, door een hogere macht ingesteld feit was, maar een door de mensen maakbaar en veranderbaar gegeven. Uit het besef van de veranderbaarheid van de eigen maatschappij groeide de interesse naar de verleden maatschappij, als hulpmiddel om de huidige maatschappij te verklaren. In een eerste fase was de historische roman dus slechts zeer lichtjes verschillend van de contemporaine roman. Scotts eerste roman (Waverley, 1814) speelt, zoals de titel expliciet vermeldt, slechts “sixty years since”. Ivanhoe, gesitueerd in de middeleeuwen, zal hij pas vijf jaar later schrijven. De historische romans van het begin van de 19de eeuw, typisch product van de burgerij, zijn eigenlijk progressief te noemen, omdat ze de maatschappij als veranderbaar voorstellen. Als reactie daarop verschijnt de reactionaire historische roman, die via een verheerlijking van het verleden poogt om alle vernieuwingen als slecht af te doen.
Na de revolutie van 1848, waarbij in Parijs voor het eerst een arbeidersopstand die expliciet tegen de burgerij was gericht, wordt onderdrukt, komt die burgerij (nog steeds aldus Lukács) tot de akelige bevinding dat de veranderbaarheid van de maatschappij ook wel eens in haar nadeel zou kunnen spelen. De ideologische verwarring vertaalt zich ook in een literaire verwarring: de historische roman wordt een apart genre, waarin individuele personen centraal komen te staan, of hij verhaalt gebeurtenissen uit een land en tijd, die niet relevant zijn voor de eigen tijd en maatschappij van de lezer (bijvoorbeeld Flauberts Salammbô, over Carthago).”

Ronny De Schepper

(*) Even at p.186 this is still a spoiler, as up to that moment it is still unknown whether the child survived or not.