Nu reeds dertig jaar geleden organiseerde de Antwerpse Singel in samenwerking met de concertvereniging van het Muziekconservatorium een hele week rond de kamermuziek van Johannes Brahms met het befaamde Melos Kwartet. Naast een reeks concerten en een theoretisch luik, gaven de leden van het Melos Kwartet ook masterclasses, specifiek gewijd aan de interpretatie van de strijkkwartetten van Brahms. Deze week bood de liefhebbers een zeer intensieve en gevarieerde inwijding in de kamermuziek van Johannes Brahms. Het programma bestond daarbij uit drie luiken: een theoretisch gedeelte, een praktische toepassing en uiteraard een aantal concerten. In deze concerten vertolkte het Melos Kwartet de integrale strijkkwartetten en kwintetten van Brahms.
Voor deze laatste werd het kwartet versterkt door Walter Boeykens (klarinet), Jean-Claude Vanden Eynden (piano) en Emilio Santiago (altviool). Voor een eerder theoretische en historische situering van Brahms’ oeuvre voor strijkkwartet zorgen Yves Knockaert en Mark Delaere. Beiden zijn musicologen, respectievelijk verbonden aan het Lemmensinstituut en aan de Leuvense universiteit. Daarnaast kon men ook terecht op de masterclasses, waarop het Melos Kwartet vier bestaande strijkkwartetten begeleidt bij de interpretatie van Brahms’ strijkersmuziek. Op die manier kon men van nabij kennismaken met het artistieke groeiproces. Een unieke kans om een ensemble met wereldfaam als het ware “achter de schermen” aan het werk te zien.
Het Melos Kwartet, op dat moment nog steeds bestaande uit de vier stichtende leden, behoort immers tot de internationale top van de strijkkwartetten. De vier musici, William Melcher (eerste viool), Gerhard Voss (tweede viool), Hermann Voss (altviool) en Peter Buck (cello), kozen nu reeds vijftig jaar geleden resoluut voor hun persoonlijke overtuiging en gaven hun succesvolle carrière als orkestmuzikant of solist op om zich samen te wagen aan de oprichting van een kwartet. Hun voorbeelden bij uitstek waren het Adolph Bush Kwartet en het Amadeus Kwartet.
Drie principes liggen aan de basis van het vrijwel onmiddellijke succes van het Melos Kwartet. Ten eerste is er wat Wilhelm Melcher noemt “de gemeenschappelijke passie voor de kamermuziek en de schat aan repertoire die voor deze bezetting werd geschreven.” Dat betekent niet dat het Melos Kwartet hedendaagse composities negeert, het is echter niet hun specialiteit, zoals dat wel het geval is bij het LaSalle- of Arditti Kwartet.
De tweede factor die bijdroeg tot het succes van het kwartet is hun verantwoordelijkheidszin voor de nauwkeurigheid van de interpretatie. De leden benaderen elke compositie in de eerste plaats vanuit de partituur met grote aandacht voor haar plaats in het totale oeuvre van een componist en voor de stijl, om ze dan zo trouw mogelijk aan de intenties van de componist en aan de geest van het werk te vertolken. Deze intentie begint lang voor de eerste repetities en behelst steeds het raadplegen van de Urtext. Wanneer deze ontbreekt, dan worden manuscripten of eerste uitgaven geconsulteerd.
Vanaf het begin was nog een derde factor een waarmerk van de speelstijl van het kwartet: de combinatie van spontaneïteit en subjectiviteit. Geen honderd repetities om een perfecte homogeniteit en de volledige beheersing van de kleinste details te bereiken, kunnen de creatieve impuls van een musicus of zijn gevoel voor de juiste expressie op een gegeven ogenblik vervangen. Het zijn immers niet de technische perfectie en de precisie die de artistieke expressie uitmaken, maar wel de geestdriftige frisheid en de overtuiging van een interpretatie. Begin 1993 verliet Gerhard Voss het kwartet, hij werd vervangen door een vrouw (Ida Bieler). In 2005 werd het kwartet opgeheven, when Wilhelm Melcher, the first violinist died unexpectedly just before his 65th birthday.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 