Brand is een toneelstuk van de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen. Het is een tragedie in verzen, geschreven in 1865 en voor het eerst uitgevoerd in Stockholm, Zweden op 24 maart 1867. Brand is een priester die de consequenties van zijn keuzes accepteert, en hij is er zeer aan gebonden om het “juiste” te doen. Wikipedia (Engels)
Brand (1866) is de compromisloze idealist:
– wanneer zijn hulp wordt ingeroepen voor een stervende, die radeloos is door een zware schuld, gaat hij er in een klein bootje gedurende een gierende storm naartoe;
– niemand waagt het hem te vergezellen, behalve dan Agnes, de verloofde van een zijner vrienden, zij is totaal in haar overgave (b.v. bij de ziekte en de dood van het kind) maar ook hier blijft Brand compromisloos;
– idem wat zijn tocht door de bergen betreft;
– maar vooral is hij compromisloos tegenover zijn moeder; bewijs: de dood van zijn moeder.
Brand, “een geestelijke viking”, kent enkel de god van het alles of niets, de god van de uit het geheel van het evangelie losgemaakte bergrede, zoals Tolstoi die verstond. Hij streeft de uitersten na van felheid en offer. Hij eist totale afstand van alle bezit. Christus is niet de openbaring van het goddelijke erbarmen, maar het grote voorbeeld. En alléén dat.
M.a.w. hij is de man die steeds zichzelf was. Hij gaat recht door het leven volgens een ijzerhard beginsel, waartegen hijzelf te pletter loopt.
De tegenspelers zijn uitsluitend toonbeelden van verburgerlijking, om het even of zij de kerk of het wereldlijke gezag vertegenwoordigen.
Behalve: Agnes, de àllesgevende liefde, die in zo hoge berglucht ademt dat zij hier op aarde niet leven kan. De liefde der volstrekte onthechting en ontstijging.
Het slot is verrassend: Brand die steeds zichzelf was, loopt te pletter om te vernemen dat een god van liefde dit bestaan bestuurt.
Naar Anton van Wilderode (zie ook “Per Gynt“)
dagelijks iets degelijks 