Today it’s 405 years ago that Native American princess Pocahontas is overleden. Veel later werd het verhaal herhaaldelijk geromanceerd, vooral door de Walt Disney Studios in 1995, en dat lokte heel wat verontwaardigde reacties uit.
De legende van Pocahontas is gebaseerd op het boek van John Smith, dat in 1607 werd geschreven en in 1624 in boekvorm uitgegeven. Op dat moment was Pocahontas dus al dood (al was ze in 1607 pas tien of elf jaar), evenals alle andere mogelijke getuigen, en zo is zijn verhaal de geschiedenis ingegaan, al beantwoordt het wellicht niet aan de realiteit. Wat we zeker weten is dat in 1607 drie schepen uit Engeland met aan boord zowat honderd kolonialen aanmeerden in wat zij later de baai van de James River zouden noemen en de nederzetting zelf kreeg de naam Jamestown.
John Smith was geen jonge blonde Adonis zoals in de Disney-tekenfilm (waar hij de stem van Mel Gibson meekrijgt), maar een oude rosse zeerot van een jaar of vijftig. Hij wierp zich op als leider van de gemeenschap, toen die op korte tijd was gedecimeerd door ziekte en ontbering, maar ook door aanvallen van de indianen uit de streek, volgens mijn ene bron (Mon Devoghelaere in Het Laatste Nieuws van 19/11/1995) de Mataponi-stam, volgens mijn andere (anonieme) bron in De Standaard van 3/8/1998 gaat het echter om de Powhatan-indianen. Je zou geneigd zijn om in deze materie De Standaard meer te vertrouwen dan Het Laatste Nieuws, maar als Devoghelaere eraan toevoegt dat het opperhoofd van de Mataponi Powhatan heette, dan vraagt een mens zich toch af of De Standaard niet een beetje slordig is geweest…
Maar goed, John Smith neemt de taak op zich om met de indianen te gaan onderhandelen om tot de modus vivendi te komen. In zijn ogen nemen de onderhandelingen echter een dramatische wending als opperhoofd Powhatan hem op een bepaald moment de kop wil inslaan. Op dat moment neemt diens dochter Pocahontas het op voor Smith (zie afbeelding), waardoor hij niet enkel wordt gered, maar er komt zelfs een bondgenootschap tot stand met de kolonialen, waardoor deze van uitsterven worden behoed.
Het 11-jarige indiaanse meisje wordt door Disney voorgesteld als een volwassen barbiepop (dat 11-jarige meisjes al vrijden, vond men bij Disney blijkbaar te gortig) en dat lokte zoals gezegd negatieve commentaren uit. Disney huurde daarom niemand minder dan Russell Means, de leider van de American Indian Movement, in om de film te ondersteunen (in de film spreekt hij de stem in van Chief Powhatan). Dat die mijnheer Means tegelijk een hevige anti-communist is, zal wel geholpen hebben bij de selectie van de man. Maar goed, Means maakte dus een wereldtour om alle bezwaren tegen de film te weerleggen. Tegen Jan Temmerman van De Morgen vertelt hij bijvoorbeeld over haar “te korte jurkje met één schouderbandje”: “Mijn antwoord daarop is dat Disney er goed heeft aan gedaan om hier géén authenticiteit na te streven, want de werkelijkheid is dat Indiaanse vrouwen er indertijd met ontbloot bovenlijf bijliepen.” (Jan Temmerman, “Wij zijn altijd al doodgeknuffeld”, De Morgen 4/12/1995)
Hij zal het dan ook Disney zeker niet kwalijk nemen dat een andere episode uit het boek van John Smith, waarin de kolonialen (overwegend mannen) uitgebreid van bil gaan met de indiaanse vrouwen en meisjes, is weggelaten. Volgens antropologen ging het hier om een agrarisch-erotisch vruchtbaarheidsfeest waar de kolonialen niks van hebben begrepen. Idem dito trouwens voor de zogenaamde ter dood veroordeling van Smith. Volgens Karen Aneiro en Robert Hale in De Standaard ging het hier immers over een inwijdingsritus, waarbij de nieuwe ingewijdene een symbolische dood moest sterven. Ze geven wel toe dat, aangezien Smith het ritueel niet begreep, hij wel reële doodsangsten moet hebben uitgestaan.
Hoe dan ook, hier mag het verhaal voor Disney wel afgelopen zijn, in de realiteit eindigde het helemaal niet op deze manier. Als John Smith bij zijn terugkeer in Jamestown een vat buskruit laat vallen, verliest hij immers een been en moet hij naar Engeland teruggebracht worden voor verzorging. Het spreekt vanzelf dat hij niet de moeite had gedaan om Pocahontas hiervan op de hoogte te brengen. Deze is hierdoor zo beledigd dat de samenwerking tussen de indianen en de kolonialen wordt gestaakt en deze laatsten opnieuw met uitsterven worden bedreigd.
Daarom nemen de Engelsen o.l.v. Samuel Argall Pocahontas gevangen in 1613 to ransom her for some English prisoners held by her father. Ook wordt zij willens nillens bekeerd tot “the Church of England”, waarbij zij de naam Rebecca krijgt. Later leert ze dan in Jamestown de 28-jarige John Rolfe kennen, die een schipbreuk in wat men later de Bermuda driehoek is gaan noemen had overleefd. Ze trouwden in april 1614, waarna hun zoon Thomas wordt geboren (Pocahontas is op dat moment dus twaalf of dertien jaar). De door tabaksteelt rijk geworden Rolfe verwierf zoveel aanzien dat Pocahontas en elf andere indianen werden uitgenodigd naar het hof van koning James I, waar ze voor een ware sensatie zorgden. Ook voor Pocahontas trouwens die op een receptie plotseling met de dood gewaande John Smith werd geconfronteerd.
De indianen waren echter niet bestand tegen de open riool die Londen toen was en er waren er al zes gestorven toen ook Pocahontas (op dat moment nog altijd maar 21 jaar) ziek werd en in allerijl terug naar Amerika werd gebracht. Verder dan Gravesend, aan de monding van de Thames, zou ze echter niet geraken. Honderd jaar later werd daar dan een standbeeld opgericht ter ere van “de eerste christelijke Indiaan”.
Meanwhile Disney’s “team B” were “kept busy” with “The Lion King” while “team A” worked on “Pocahontas”, on which the production had much higher hopes. As it turned out, “The Lion King” became a huge critical and commercial success, whereas “Pocahontas” met with mixed reviews and a much lower box office. (IMDb)
In 2005 werd het verhaal nogmaals verfilmd in “The New World” van Terrence Malick. Hij vertelt een iets realistischer versie van het Pocahontas-verhaal, ook al zijn Colin Farrell als kapitein Smith en Q’orianka Kilcher als Pocahontas nog altijd resp. iets jonger en iets ouder dan de historische figuren.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 