Fons Mariën las Ben ik wel woke genoeg? van Martin Harlaar…
Martin Harlaar schreef 23 artikels voor het Humanistisch Verbond onder de titel ‘Ben ik wel woke genoeg?’. Deze zijn nu gebundeld in een gelijknamig boek, aangevuld met opiniebijdragen van een hele reeks prominenten uit het universitaire milieu, zowel uit België als uit het buitenland. Aanleding voor de reeks artikels was een krantenbericht uit 2021 waarin werd bericht dat de American Humanist Association (AHA) de eretitel ‘Humanist of the Year 1996’ had ontnomen aan Richard Dawkins. De reden was het feit dat Dawkins in een uitspraak had betwijfeld of mannen die zich als vrouw identificeren (en vice versa) effectief een vrouw zijn. Daarmee zou hij gemarginaliseerde groepen hebben vernederd. Dat was voor AHA genoeg om deze befaamde bioloog en humanist zijn eretitel te ontnemen. Zo’n beslissing kan je enkel begrijpen als je het woke-klimaat in de VS beter kent. Voor Martin Harlaar was dit feit voldoende aanleiding om een reis te ondernemen in ‘het land van woke’. En het werd een lange en boeiende ontdekkingsreis.
Het valt me op hoe grondig Harlaar zijn reis doorheen ‘het land van woke’ heeft voorbereid, hoe verscheiden de thema’s zijn die aan bod komen. Hoe goed hij zich gedocumenteerd heeft. Martin Harlaar is historicus en dat merk je ook in zijn artikelen. Rond een thema als racisme (hoofdzakelijk in de VS) dat tot de core business van woke behoort, graaft hij diep in het verleden op zoek naar de wortels van het hedendaagse woke-denken. Zo legt hij verbanden met de omstreden activist uit de jaren ’60, Malcolm X, en de Black Panther Party, die voorbeelden zijn voor hedendaagse ‘wokers’. Martin Harlaar spit ook minder bekende namen en voorvallen naar boven. Met enkele bladzijden over een activiste als Angela Davis word ik weer de jaren ’70 in gekatapulteerd.
In een tweede deel treedt Martin Harlaar niet als auteur op, maar als samensteller. In dit boek heeft Harlaar een hele resem teksten van uiteenlopende auteurs verzameld, zowel uit Vlaanderen en Nederland als uit Angelsaksische landen. Harlaar legde aan deze auteurs de vraag voor over de invloed van het woke gedachtegoed op de (academische) vrijheid van denken en meningsuiting. In dit deel lezen we de uiteenlopende opinies van vooral academici over dit prangende onderwerp. De meningen zijn inderdaad verdeeld: sommigen (vooral uit de Angelsaksische wereld) waarschuwen erg voor een cultuur van (zelf)censuur, volgens sommige anderen valt het wel mee met woke en is de bedreiging van rechts op woke ernstiger dan woke zelf. Martin Harlaar is erin geslaagd veel prominente personen bij zijn project te betrekken. Het boek bevat ook over elk auteur een korte biografische nota, want voor de Europese lezer is niet iedereen even bekend.
Harlaars tocht door het ‘land van woke’ en zijn historische zoektocht wordt gekoppeld aan een vaak ironische stijl, wat zijn uiteenzetting tot boeiende en aangename lectuur maakt. Het tweede deel met de diverse stemmen uit het veld levert veel stof tot nadenken op. Kortom, een boek dat aan te bevelen is om meer van deze woke-tijden te begrijpen.
Fons Mariën
dagelijks iets degelijks 