Morgen viert de Antwerpse cineast en regisseur Harry Kümel zijn tachtigste verjaardag…
Hij debuteerde in 1968 met “Monsieur Hawarden”, uiteraard gebaseerd op de novelle van Filip De Pillecijn, die zich op zijn beurt liet inspireren door een fait divers. Rond 1870 vestigde een raadselachtige edelman, Monsieur Hawarden, zich met zijn dienstmeid in een Ardens dorpje. In werkelijkheid is Hawarden een jonge aristocrate, die na een passionele moord op de vlucht sloeg en zich, verkleed als man, verschool in een afgelegen dorp. (*)
Deze sfeervolle en subtiele karakterstudie werd gedraaid in de buurt van Tongeren, Spa en Malmédy. Het budget van “Monsieur Hawarden”, een Belgisch‑Nederlandse coproductie, bedroeg zeven miljoen Bef. Wegens distributieproblemen bleef de film aanvankelijk een jaar in de kast liggen. Alhoewel “Monsieur Hawarden” uiteindelijk toch zeer goed werd onthaald, is hij nog maar zelden te bekijken. Kümel droeg zijn film op aan die andere meester van de seksuele ambiguiteit, Josef von Sternberg.
In 1973 was er de groots opgezette visualisering van Jean Ray’s roman over het spookhuis Malpertuis waar de oude Griekse goden gevangen worden gehouden door een zekere Cassavius, vertolkt door Orson Welles. Voor de barokke wervelende stijl deed Harry Kümel beroep op de camera van Gerry Fischer (bekend van de films van Joseph Losey). De montage kende een ongelukkig verloop en leidde tot het ontstaan van twee versies: een Frans-Engelse versie gemonteerd door Richard Marden en een Nederlandse van Harry Kümel. In de internationale cast een hoofdrol voor Mathieu Carrière als het jonge neefje van Orson Welles, Michel Bouquet en de Engelse actrice Susan Hampshire in een driedubbele rol. En in een kleine (maar mooie) rol is ook Sylvie Vartan (foto) te zien.
In 1976 draait Kümel “De komst van Joachim Stiller” naar het boek van Hubert Lampo, gevolgd in 1978 door “Het Verloren Paradijs”, nadat hij in 1971 een seksvampierenfilm had gedraaid (“Daughters of darkness”), die over het algemeen slecht werd onthaald, maar Camille Paglia noemt het “psychologische hoog-horror” (Het seksuele masker, Amsterdam, Prometheus, 1993, p.299).
Daarna volgt in 1986 “Eline Vere” naar Louis Couperus, maar hier is Harry Kümel niet tevreden met het resultaat: “De triestigste ervaring uit mijn leven. Ondanks alle problemen, zoals opgedrongen casting en noem maar op, had dit mijn grootste film kunnen worden. Maar men heeft hem verknipt. Ik zag dat monument in gruizelementen vergaan en ik stond machteloos.” (Het Nieuwsblad, 13/6/1995) Ook de filmmuziek van Laurens Van Rooyen is helemaal niet naar de zin van Kümel.
Collega Roland Verhavert zegt over Kümel: “Wie in mijn ogen met kop en schouders boven de rest uitsteekt, is Harry Kümel. Hij is zonder twijfel de meest getalenteerde van al onze cineasten. Harry heeft links en rechts wel eens een prijs gekregen, maar in feite is hij al die jaren te weinig geapprecieerd.” (Het Nieuwsblad 29/6/1995)
Harry Kümel werkt(e) ook voor het theater. Zo nam de Vlaamse Kameropera de Mozart-opera La Finta Semplice op het speelplan van het seizoen 84-85 in een regie van Harry Kümel. Met deze regie maakt de cineast zijn debuut in het muziektheater. Toneel is hem evenwel niet vreemd, vermits Harry Kümel reeds L’amante anglaise van Marguerite Duras en Butley van Simon Gray heeft geënsceneerd. De muzikale leiding is in handen van Walter Proost en de zangers zijn Rachel Fabry, Katarina Moesen, Paula van Steenkiste, Baudouin Antoine, Henk Lauwers, Dirk Snellings en Boudewijn van Averbeke, begeleid door het kamerorkest van de VKO. Te Antwerpen in het KVO-Theater, Pastorijstraat, van 26 november tot 3 december 1984.
Ronny De Schepper
(*) Zie ook: Willy Van Poucke, “Magie van Woord & Woud”.
dagelijks iets degelijks 