85 jaar geleden: creatie van het “Concierto de Aranjuez”

Het Concierto de Aranjuez is een concerto voor gitaar en orkest, gecomponeerd door Joaquín Rodrigo (1901-1999). Deze Spaanse componist, die pas in april uit Parijs was teruggekeerd, maakte met dit stuk de gitaar in de klassieke muziek “concertwaardig”. De eerste uitvoering vond plaats in het Palau de la Música Catalana in Barcelona op 9 november 1940 en werd uitgevoerd door Regino Sainz de la Maza. Hij werd begeleid door het Filharmonisch Orkest van Barcelona met de dirigent César Mendoza Lasalle. Het Concierto was meteen een groot succes. (Foto: het Palacio Real de Aranjuez, gefotografeerd door Ángel Serrano Sánchez de León)

Toen Rodrigo, die al van zijn drie jaar blind was, in 1939 het stuk begon te schrijven, verbleef hij nog in Parijs, waarheen hij gevlucht was omwille van de burgeroorlog. Als aanhanger van Franco leek voor hem de rijke Spaanse cultuur te verdwijnen als gevolg van de burgeroorlog die in zijn vaderland woedde. Daarom probeerde hij elementen van die cultuur in zijn compositie vast te leggen. Zo verwijst hij in de titel naar het glorieuze verleden van het Spaanse koninkrijk: Aranjuez, 47 km ten zuiden van Madrid, was ooit de zomerresidentie van de Spaanse koningen. Zelf woonde Rodrigo hier ook een periode.

Het concerto bestaat uit drie delen, waarvan het Adagio, het langzame tweede deel, het meest bekend is, niet in het minst door de gezongen versie van Richard Anthony, die populairder was dan die van Teresa Berganza. Op het album Sketches of Spain van Miles Davis staat een orkestratie van Gil Evans voor trompet. De Spaanse groep Los Mayas bereikte in augustus 1971 de tiende plaats met het nummer in de Nederlandse Top 40, wat zelden voorkomt met klassieke composities. Jan Akkerman nam in 1978 eveneens een versie op, begeleid door een orkest onder de leiding van Claus Ogerman.

Volgens Pepe Romero werd Aranjuez gecomponeerd op het dieptepunt van Rodrigo’s leven. “Het paar had juist hun eerste kindje verloren. Het hele tweede deel gaat over zijn smeekbede aan God dan ten minste háár te laten leven… Zijn vrouw, de Turkse pianiste Victoria Kamhi, had tijdens en na de bevalling ook in levensgevaar verkeerd.”

Ronny De Schepper (op basis van Wikipedia)