Twintig jaar geleden verscheen voor het eerst een artikel over Sotades, de eerste pornograaf, in de digitale versie van The Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.
Sotades van Maroneia (of Kreta, volgens sommige bronnen) leefde in de 3e eeuw v.Chr., tijdens de regering van Ptolemaeus II Philadelphus in Egypte. Hij wordt vaak beschouwd als de eerste pornograaf uit de westerse literatuurgeschiedenis, hoewel dat natuurlijk een moderne interpretatie is van wat toen “scabreuze” of “obsceen-erotische” poëzie was.
Enkele kernpunten:
- Genre: Sotades schreef wat men κίναιδοι of sotadeïsche verzen noemde — obscene, satirische poëzie in jambische of palindromische vorm. Zijn verzen waren beroemd (en berucht) om hun woordspelingen, seksuele toespelingen en dubbelzinnigheden.
- Sotadisch metrum: naar hem is het zogeheten sotadisch metrum genoemd — een ritmisch patroon dat vaak voor spotgedichten en erotische teksten werd gebruikt.
- Conflict met de macht: hij had de gewoonte koningen en machthebbers te bespotten. Zo maakte hij een spottend vers over het huwelijk van Ptolemaeus II met diens zuster Arsinoë II — een taboe ook in het Griekenland uit die tijd — wat hem duur kwam te staan. Volgens de overlevering liet de koning hem in een loden kist stoppen en in zee werpen.
- Reputatie: zijn werk is grotendeels verloren gegaan; enkel enkele fragmenten en citaten bij latere auteurs (zoals Athenaeus) zijn overgeleverd. Toch leeft zijn naam voort als synoniem voor erotische satire en literaire vrijpostigheid.
De vermelding in de Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology van William Smith (1850) was de eerste systematische poging in het Engels om hem als literaire figuur te beschrijven. Dat artikel werd twintig jaar geleden (dus ca. 2005) voor het eerst digitaal heruitgegeven, waardoor hij opnieuw wat aandacht kreeg.
Tekst & tekening: chatgpt
dagelijks iets degelijks 