Het is 80 jaar geleden dat de geallieerden op 8-9 mei de nazi’s van Duitsland tot onvoorwaardelijke overgave dwongen. In september wordt ook de nederlaag van het Japans militarisme gevierd. In België-Vlaanderen is er een brede 8meicoalitie van vakbonden tot academici die van 8 mei weer een officiële feestdag willen maken. Op 4 mei viert en herdenkt de 8meicoalitie de overgave aan het Fort – het Kamp – van Breendonk.
Ellen De Soete was mede-oprichtster van de 8meicoalitie (2022). Ellen getuigde eerder in de VRT-reeks ‘Kinderen van het Verzet’ (2019). De coalitie bestaat onder meer uit vakbonden, universiteitsprofessoren, schrijvers, derde wereldorganisaties (11-11-11), de Nationale Vrouwen Raad, de Liga voor de Rechten van de Mens,…
Zwart verleden
Ook Vlaanderen (en Rex in Wallonië) maakte van de grote Europese fascistische bedwelming deel uit. Het is niet toevallig dat de 8meicoalitie het Fort, het Kamp van Breendonk, uitkiest voor zijn herdenkingen.
Het (doorgangs)Kamp was een gruwelijk oord voor zowat 3.600 verzetslui, joden en dissidenten. Vernederingen, mishandelingen, martelingen en executies waren dagelijkse kost met deelname van Vlaamse SS-ers.
In de deelgemeente van Breendonk, Puurs-St-Amands, werd een straatnaam genoemd naar de priester en openlijk SS-propagandist Cyriel Verschaeve. Dat gebeurde al in 1937. Toeval was dat niet. Immers de burgemeester van Breendonk toen, was Albert Moortgat, eigenaar van de gelijknamige brouwerij, gevestigd langs de A12 (o.m. Duvel) in de gemeente. Hij steunde de nazi-ideologie.
Na de oorlog werden vergeefse pogingen gedaan om de straatnaam te schrappen. Het duurde tot 2020 – 83 jaar later (!) – tot een democratische meerderheid in de gemeenteraad gevonden werd om de naam te schrappen en te vervangen.
In Marke (Kortrijk) was het pas in 2021 dat er een voldoende meerderheid in de gemeenteraad werd gevonden om de straatnaam te schrappen.
Voor een goed begrip van de historische achtergrond van de 8meicoalitie leze men het boek van historicus Frank Sebrechts, zelf afkomstig van de Vlaamse Beweging. Het is o.i. een indrukwekkend gedocumenteerd werk over de Vlaamse oostfronters onder de titel “Drang naar het Oosten” (2019).
In dit boek maakt hij korte metten met het liedje dat decennialang gezongen wordt dat “Vlaamse Oostfronters misleide idealisten waren”. Hij documenteerde met naam en voornaam de oorlogsmisdaden waaraan de ‘Vlaamse idealisten’ zich hadden schuldig gemaakt in de koloniale-imperialistische kruistocht van de nazi’s.
De auteur berekende dat ongeveer 20.000 Vlamingen actief betrokken waren bij directe of indirecte Duitse militaire operaties, bij de moorden op joden, partizanen, mannen en vrouwen aan het oostfront.
De auteur stelt dat in drie plaatsen in Europa de collaboratie wordt goedgepraat: in Kroatië, de Baltische staten (waar vandaag opnieuw fascistische milities door de straten van de hoofdsteden marcheren) èn Vlaanderen.
Vandaag voegen we eraan toe: Oekraïne waar de verheerlijking van de collaborateurs, de haat tegen de Russen, in onderwijsboeken, standbeelden en optochten wordt bejubeld. En dit vanaf 2014 (acht jaar vóór de Russische agressie in 2022), vanaf de extreemrechtse staatsgreep in Oekraïne.
Verzet
De 8meicoalitie brengt ook hulde aan de verzetsmensen. Eén ervan, uit de duizenden helden uit de meest verschillende strekkingen, was de communistische verzetsstrijder, de Aalstenaar Bert Van Hoorick. Tijdens de oorlog gaat hij in het verzet. Hij werd verraden, opgepakt en in Breendonk en Buchenwald opgesloten. Na de oorlog keerde hij levend terug, en werd hij verkozen als communistisch volksvertegenwoordiger in de Kamer. Hij was bevriend met de gekende Vlaamse schrijver, Louis Paul Boon, eveneens een Aalstenaar.
Hij kreeg vele brieven van (kleine) incivieken waarin steeds terugkwam: economische collaborateurs die met de Duitse bezetting miljoenen verdiend hebben zijn voorgedragen voor voorlopige vrijheid. Van Hoorick schreef er een essay over onder de titel: “Geen geld, de bak in, brieven van incivieken uit de interneringskampen”.
Van Hoorick verwijst naar het schandaal van de Emissiebank, die 64 miljard van het land had gestolen om de leveringen van economische collaborateurs aan nazi-Duitsland te betalen. “Van de 81.630 dossiers samengesteld naar aanleiding van de economische collaboratie werden 79.000 zonder gevolg geklasseerd. Maar de kleine garnaal moest boeten. Hij die zich had laten misleiden, die meende dat het uur van Vlaanderen had geslagen, hij die geloofd had wat jarenlang in de ‘weldenkende’ pers en in de katholieke colleges was ingelepeld, namelijk dat het Avondland door het communisme wordt bedreigd, terwijl Hitlers Wehrmacht aan onze grenzen stond”. (Autobiografie “In Tegenstroom”, 1982, Uitgeverij Masereelfonds).
Koude Oorlog: warme deken
Het fascisme is met de nederlaag van de Tweede Wereldoorlog niet verslagen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het discreet gerehabiliteerd in de Koude Oorlog. De Koude Oorlog was de warme deken waaronder het fascisme discreet gekoesterd werd.
Met als meest extreme voorbeelden de NAVO en de VS die tijdens de Koude Oorlog fascistische regimes in Portugal, Spanje en Griekenland gedoogden. Of b.v. de rol van nazi’s in de veiligheidsdiensten van fascistische dictaturen in Zuid-Amerika. Of een Reinhard Gehlen, luitenant-generaal en hoofd van de nazi-geheime dienst in Oost-Europa. Hij werd in 1956 de stichter en eerste voorzitter van de West-Duitse geheime dienst, de Bundesnachrichtendienst onder controle van de CIA. De strijd die hij tegen de Sovjet-Unie voerde in de ‘hete oorlog’ zette hij met zijn kornuiten verder in alle rust in de Koude Oorlog.
De neoliberale Big Bang
De heropleving, de activering van extreemrechts begon in de jaren tachtig van vorige eeuw. De neoliberale Big Bang domineerde. Er werd vier decennia zwaar bespaard in de sociale welvaartsstaat.
Het was de sociaal-economische en ideologische basis van het eigentijdse fascisme. Het racisme kreeg voet aan de grond. Een cultuur van individualisme en consumentisme doordrong de maatschappij. Een neoliberale vloedgolf verwierp het samenleven. Zoals Margaret Thatcher stelde: “de samenleving bestaat niet”. Of zoals Guy Verhofstadt schreef in zijn Burgermanifest: “De burger moet uit de samenleving stappen”. Onderwijs, media, reclame verspreidden dit gif decennialang.
In Oost-Europa en Rusland switchte de nomenclatura van het “reële socialisme”, naar overtuigde Thacherianen in de jaren negentig van vorige eeuw. Ze beroofden tienduizenden staatsbedrijven. Een reusachtige markt ging open voor het kapitalistisch gewin. Extreemrechtse krachten, uit families van collaborateurs in Oost-Europa, kwamen met de steun van het Westen, aan de macht in die landen. Ze zijn vandaag topbestuurders van de EU en de NAVO.
De actualiteit van de 8meicoalitie
De 8meicoalitie viert/herdenkt 8 mei in 2025 een sfeer waarin uiterste waakzaamheid geboden is. Sommigen fascisten dromen ervan het Kamp van Breendonk in zijn lugubere rol te herstellen.
Het nieuwe fascisme bedient zich onder meer van racisme, Big Tech, lawfare, repressie en uitholling van democratische vrijheden, van de nationale soevereiniteit en uitbuiting van de werknemers en het leefmilieu.
Kolonialisme en imperialisme komen onverbloemd terug als de extreemrechtse nationalist en huidige president van de VS, Donald Trump, Canada en Groenland wil inlijven en het Panamakanaal onder zijn controle wil brengen. Historicus Jan Dumolyn schrijft terecht: “Terwijl Trump tekeergaat tegen de ‘elite’ zitten drie van de rijkste mannen ter wereld achter hem te grijnzen. Dat is misschien de essentie van het fascisme”. (DS, 2/02/2025)
Trump steunt, samen met Europa, de moord- en uitroeiïngscampagne van het zionisme tegen de Palestijnen in Gaza. Het Westen levert de wapens. De Arabische landen staan lafhartig erbij en kijken ernaar. Het bewijst welk destructief potentieel in het Westen aanwezig is.
De NAVO bouwt een Aziatische poot uit. En, zoals wijlen paus Franciscus stelde, “staat de NAVO in Oost-Europa aan de voordeur van Rusland te blaffen”. Last but not least is er de herbewapening van Duitsland en Europa waarvoor 800 miljard wordt vrijgemaakt. Tegen een vijand die ver onder de militaire capaciteiten ligt van de Europese landen, maar wel een grote kernmacht is.
Het fascisme begint niet in de gaskamer. Daar zijn eerst vele fellow travellers voor nodig. We zien ze vandaag al decennia aan het werk in Vlaanderen.
Maar vergis u niet. Op onze planeet zijn er vandaag miljoenen mensen in verzet op straat, met leiders en regeringen van naar soevereiniteit strevende staten, vooral in het Zuiden. Ook in de VS bijvoorbeeld komen tienduizenden mensen naar de meetings van de linkse Alexandria Ocasio-Cortez en Bernie Sanders. Dat alles tegen het driekoppig monster: kolonialisme, imperialisme en fascisme.
Miel Dullaert
dagelijks iets degelijks 