De Noord-Amerikanen hebben decennialang Zuid-Amerika als hun exclusieve ‘speeltuin’ beschouwd (Monroe-doctrine). Echter, de Zuid-Zuid-samenwerking verdringt de VS. Een belangrijke motor ervan, naast het stijgend anti-imperialistisch bewustzijn in het zuiden, is de uitbouw van de Nieuwe Zijderoute door China. Het is mondiaal een mega-investeringsprogramma. Een nieuwe zeehaven Chancay werd aan de Stille Oceaan in Peru plechtig geopend. Dit alles onder de neus van knarsetandend Washington.
Op 14 november 2024 ging de jaarlijkse vergadering door van de Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC-top) in de hoofdstad Lima van Peru. De APEC is een economische samenwerking van staten bedoeld om economische ontwikkeling op te bouwen met de landen aan kusten van de Stille Oceaan. Hierin nemen de Verenigde Staten en China een centrale positie in met hun duizenden kilometers kustlijn en het economisch en politiek gewicht van deze grootmachten.
De Nieuwe Zijderoute
De APEC-bijeenkomst vond dit jaar plaats in Peru, in de hoofdstad Lima. Peru is een belangrijk, bergachtig land op het Zuid-Amerikaans continent (het is qua oppervlakte zo groot als Duitsland, Frankrijk, Italië en Groot-Brittannië samen en telt 34 miljoen inwoners).
Peru heeft een roemrijke geschiedenis. Het Inca-rijk was in de middeleeuwen een rijke en verfijnde beschaving. Het rijk werd door burgeroorlogen, de Spaanse kolonisten plus dodelijke (vnl. koloniaal geïmporteerde) ziekten vernietigd. Vandaag zijn de kleurrijke en fijn geklede Peruanen er een late echo
van.
Door de westerse kolonisatie en de Amerikaanse macht bleef Peru decennialang een arm ontwikkelingsland met corrupte, gewelddadige elites en economische roofbouw op de rijkdommen van het continent. Daarin komt verandering met de toenemende rol van China in de ontwikkeling van de zuidelijke landen.
Megahaven Chancay
Op de APEC-conferentie in Lima werd door de presidenten van Peru en China een gezamenlijke partnerschapsverklaring (*) gepubliceerd. Er werd door de presidenten van China en Peru ook een akkoord ondertekend over de opening van de zeehaven Chancay.
De haven ligt ongeveer 80 km van Lima aan de Stille Oceaan en heeft als belangrijkste aandeelhouders de Chinese Cosco Shipping Ports Limited met een belang van 60% en de Peruaanse Volcan Companía Minera met 40% van de aandelen.
De haven heeft een hightech uitrusting en de Chinezen hebben er 1,3 miljard dollar in geïnvesteerd. De Chinese leider Xi Jinping schreef in het tijdschrift El Peruano dat Chancay meer dan 4,5 miljard inkomsten zal genereren en zowat 10.000 volwaardige banen zal creëren voor de Peruanen. Tevens zullen de logistieke kosten voor de oversteek met tien dagen ingekort worden.
De belangrijkste motivatie van China, en bij uitbreiding Azië, voor de ontwikkeling van de megahaven is de toegang tot mineralen en landbouwproducten. Ook de landen zelf waar de infrastructuur is ontwikkeld zullen van de vlottere verbindingen profiteren. Peru behoudt natuurlijk soevereine controle over de haven (aandeelhouderschap, belastingen, douane, politie,…)
Peru maakte voor het eerst gebruik van de megapuerto in Chancay. Peru stuurde een lading blauwe bessen naar de Chinese stad Shanghai. Blauwe bessen zijn één van de belangrijkste exportproducten. De lading werd verzonden via het bedrijf Qali, onderdeel van de Agricola Cerro Prieto. In 2023 exporteerde Peru 207.000 ton blauwe bessen. De Verenigde Staten namen daarvan vandaag 57% voor hun rekening, gevolgd door Nederland (21%), China 8% en het Verenigd Koninkrijk 5%. Met de nieuwe megahaven zal de export van het Andesland en Zuid-Amerika naar de reusachtige markt van Azië groeien als bloemkool.
BRICS-corridor
China overweegt een spoorlijn aan te leggen die de Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan zal verbinden via de BRICS-partnerlanden Brazilië en Bolivia. Dit maakte de linkse Boliviaanse president Luis Arce bekend na een ontmoeting met de Chinese president Xi Jinping tijdens de G-20 top in Rio de Janeiro in Brazilië, enkele dagen na de APEC-top in Lima-Peru, op 18 november jl.
De progressieve Boliviaanse president Luis Arce stelde dat de spoorlijn zou kunnen beginnen aan de haven Chancay en door de BRICS-landen Brazilië en Bolivia zou kunnen lopen. Bovendien toonde Xi Jinping interesse tijdens de bijeenkomst voor samenwerking op het gebied van financiën, mijnbouw, lithiumproductie. Luis Arce ziet dat de recente opening van een grote haven aan de westkust van Peru belangrijke handelsmogelijkheden voor Bolivia heeft gecreëerd.
Alternatief
De projecten waarover boven sprake tonen aan dat Zuid-Amerika op het vlak van elementaire infrastructuur (havens, spoorwegen, autowegen…) uiterst onderontwikkeld gebied is gebleven, met grote armoede, werkloosheid, geweld.
Zuid-Amerikanen voelden uit eerste hand de etterbuilen van het hebzuchtig imperialistisme van de VS. Washington bracht in vorige eeuw extreemrechtse militaire dictaturen aan de macht. Washington en Amerikaanse multinationals deden aan grondstoffenroof, schuldslavernij, ‘regime change’ om desgevallend progressieve soevereine regimes van de macht te verdrijven die de volkswelvaart nastreefden.
De Zuid-Amerikanen hebben er genoeg van en zien in China een alternatief. China heeft zich in enkele decennia sinds 1949 van een arm boerenland naar een soevereine wereldmacht gehesen. Onder stimulans van de Communistische Partij, vandaag geleid door Xi Jinping.
China heeft in enkele decennia de extreme armoede in China voor zowat 800 miljoen Chinezen overwonnen (de wereldarmoede daling is grotendeels hun verdienste). De Chinezen staan vandaag aan de top inzake hoog geschoolden, moderne fabrieken (elektrische wagens b.v.), technologietoepassingen en groene transitie. Voor hoge snelheidstreinen b.v. moet je niet in de VS zijn, maar wel in China.
In haar boek “ Amerika tegen China” (2018) stelt Jude Woodward: “Het is ironisch dat China steeds meer niet alleen voor de ontwikkelingslanden kan optreden als opinieleider, maar zelfs voor de hogere belangen van het ontwikkelde Westen. Dat is omdat de wereldvisie van XI niet berust op het onwetenschappelijke, neoklassiek-economisch gebazel van Trump en cs., maar op de inzichten van Adam Smith en Karl Marx over de ontwikkeling van de productie en de maatschappij” (blz.25).
Het is dan ook begrijpelijk dat de Zuid-Amerikanen met bewondering kijken naar het Chinese ontwikkelingsmodel. De haven van Chancay in Peru wordt dè zeebrug over de bijna onmetelijke Stille Oceaan naar Azië en omgekeerd.
Het logistieke landschap van het binnenland van Zuid-Amerika zal ingrijpend veranderen. Een alternatief voor het Panamakanaal in Nicaragua gaat niet door wegens grote milieuproblemen die het graven van een groot kanaal zou teweeg brengen.
De connectiviteit tussen Zuid Amerika en Azië zal met boven vernoemde mega-projecten voor het eerst in de geschiedenis een enorme boost krijgen. De volkeren van Zuid-Amerika putten daaruit inspiratie en kracht. Zij hebben de kans soeverein hun ontwikkeling uit te bouwen door samenwerking en win-win
akkoorden te sluiten in een multipolaire wereld.
Miel Dullaert
Referenties:
(*)Chinasquare.be (15/11/2024);
http://www.l’antidiplomatico.it;
Chinasquare.be – “Oversteek Chancayhaven-Shanghai zal 10 dagen korter zijn”-
Jan Jonckheere, 16/11/2024;
“China tegen Amerika, een nieuwe koude oorlog?”- Jude Woodward- EP0
uitgeverij (2018)
dagelijks iets degelijks 