Renée Richards (foto Twitter) is een Amerikaanse oogarts en voormalig tennisspeelster die in de jaren 70 enig succes had op het professionele circuit en vooral bekend werd nadat ze een geslachtsveranderende operatie onderging en als vrouw meedeed aan de US Open van 1976.
De United States Tennis Association begon dat jaar met het verplicht stellen van genetische screening voor vrouwelijke spelers. Ze daagde dat beleid uit en het Hooggerechtshof van New York oordeelde in haar voordeel, een mijlpaal in de zaak over transgenderrechten. Als een van de eerste professionele atleten die zich identificeerde als transgender, werd ze een woordvoerder voor transgenders in de sport. Na haar afscheid als speler coachte ze Martina Navratilova naar twee Wimbledon-titels.
Richards werd geboren in New York City als Richard Raskind. Tijdens haar studie begon Richards zich te kleden als een vrouw, wat destijds werd beschouwd als een perversie, waarbij transseksualiteit werd geclassificeerd als een vorm van krankzinnigheid. Richards noemde haar vrouwelijke persona “Renée”, wat Frans is voor “herboren”. Haar worsteling met haar seksuele identiteit zorgde voor seksuele verwarring, depressie en suïcidale neigingen.
Halverwege de jaren zestig reisde ze door Europa, gekleed als vrouw, met de bedoeling om naar Noord-Afrika te gaan om Georges Burou te zien, een beroemde gynaecologisch chirurg in Clinique Parc in Casablanca, Marokko, over geslachtsveranderende chirurgie. Uiteindelijk besloot ze het echter niet te doen en keerde terug naar New York. Richards trouwde in juni 1970 met model Barbara Mole en samen kregen ze in 1972 een zoon Nicholas. Ze scheidden in 1975.
Begin jaren zeventig besloot Richards toch een geslachtsverandering te ondergaan en werd door Dr.Harry Benjamin , die gespecialiseerd was in endocrinologie, transseksualiteit en geslachtsverandering, doorverwezen naar chirurg Roberto C. Granato Sr. In 1975 vond een succesvolle geslachtsverandering plaats. Na de operatie ging Richards naar Newport Beach, Californië, en begon zij te werken als oogarts.
Nadat Richards haar geslachtsverandering bekendmaakte, eisten de United States Tennis Association (USTA), de Women’s Tennis Association (WTA) en het United States Open Committee (USOC) dat alle vrouwelijke deelnemers hun geslacht zouden verifiëren met een Barr-lichaamstest van hun chromosomen. Richards diende in 1976 een aanvraag in om als vrouw mee te doen aan de US Open, maar weigerde de test te doen en mocht dus niet meedoen aan de Open, Wimbledon of de Italian Open in de zomer van 1976.
Richards klaagde vervolgens de United States Tennis Association (USTA), die de US Open organiseert, aan bij de rechtbank van de staat New York, wegens discriminatie op basis van geslacht, wat in strijd is met de New York Human Rights Law. Ze beweerde dat deelname aan het toernooi zou neerkomen op “een aanvaarding van haar recht om een vrouw te zijn.” Sommige USTA-leden vonden dat anderen een geslachtsverandering zouden ondergaan om deel te nemen aan het vrouwentennis. De USOC verklaarde “er is een concurrentievoordeel voor een man die een geslachtsveranderende operatie heeft ondergaan als gevolg van fysieke training en ontwikkeling als man.” Richards stemde er uiteindelijk mee in om de Barr-lichaamstest te doen. De testresultaten waren dubbelzinnig. Ze weigerde om het opnieuw te doen en werd uitgesloten van deelname.
Op 16 augustus 1977 oordeelde rechter Alfred M. Ascione in het voordeel van Richards. Hij oordeelde: “Deze persoon is nu een vrouw” en dat het eisen dat Richards de Barr-lichaamstest zou doorstaan ”grof oneerlijk, discriminerend en onbillijk was, en een schending van haar rechten.” Hij oordeelde verder dat de USTA opzettelijk discrimineerde tegen Richards en verleende Richards een bevel tegen de USTA en de USOC, waardoor ze mocht spelen in de US Open. Richards verloor van Virginia Wade in de eerste ronde van de enkelspelcompetitie, maar bereikte de finale in het dubbelspel met Betty Ann Grubb Stuart – het paar verloor een nipte wedstrijd van Martina Navratilova en Betty Stöve.
Na haar verhuizing naar Californië speelde Richards in regionale competities voor haar lokale club, de John Wayne Tennis Club, onder de naam Renée Clark. Haar goede vriend Gene Scott nodigde haar toen uit om mee te doen aan zijn professionele tennistoernooi, de Tennis Week Open in South Orange, New Jersey: 25 van de 32 deelnemers trokken zich daarbij terug uit de Tennis Week Open. Dit was nog maar het begin van de problemen die Richards zou tegenkomen bij het proberen om professioneel vrouwentennis te spelen, wat er uiteindelijk toe leidde dat ze de USTA aanklaagde en won.
Richards speelde professioneel van 1977 tot 1981, toen ze met pensioen ging op 47-jarige leeftijd. Ze werd zo hoog als 20e overall gerangschikt (in februari 1979). Op 2 augustus 2013 behoorde Richards tot de eerste lichting van ingewijden in de National Gay and Lesbian Sports Hall of Fame. Richards heeft sindsdien ambivalentie geuit over haar nalatenschap en is gaan geloven dat haar verleden als man haar voordelen bood ten opzichte van haar concurrenten, door te zeggen: “Na de afgelopen dertig jaar weet ik dat als ik op 22-jarige leeftijd een operatie had ondergaan en op 24-jarige leeftijd op tournee was gegaan, geen enkele genetische vrouw ter wereld in mijn buurt had kunnen komen. En dus heb ik mijn mening heroverwogen.”
Ronny De Schepper [op basis van Wikipedia]