Tien jaar geleden: Temse herdenkt 100 jaar Wereldoorlog I

Temse in Wereldoorlog I is een even tragisch als boeiend onderwerp, met als rode draad: lijden, verdriet, angst, kwelling, ontberingen… De grootste tragiek was er natuurlijk aan het front. 63 Temsenaars sneuvelden, waaronder 3 broederparen: Edward en Frans Van Raemdonck, Emiel en Georges Kellens, Pieter en Marcus Liessens. Wegens spionageactiviteiten werden twee Temsenaars gefusilleerd. Elf opgeëisten, waaronder de broers Arthur en Frans De Cauwer, bezweken. Over al die slachtoffers leest men een korte (geïllustreerde) levensschets in het boek Temsche ter Gedachtenis zijner Duurbare Dooden van Clemens De Landtsheer (1920).

Wie literatuur leest over de strijd aan het front, weet het wel: het was de hel!!! Het frontblaadje Onze Temschenaars was het bindmiddel tussen de soldaten en de thuis. Natuurlijk werden brieven overgesmokkeld. Ook het leven in het bezet gebied was tragisch. Stof genoeg dus om ook in Temse W.O. I in beeld te brengen.
In het programma 2014-2018 stonden de publicaties centraal. Gemeentearchivaris Digna Coppieters werkte aan het boek Temse in Wereldoorlog I. Daarin komt vooral het dagelijkse leven aan bod: politiek, verplichte tewerkstelling, bezetting, smokkel, spionage, activisme, socio-cultureel leven…

In elk nummer van het 3-maandelijks gemeentelijk infoblad verscheen een (beknopte) bijdrage over Temse in W.O. I. Over vader (oorlogsvrijwilliger-activist) en zoon Piet Van Rossem schreef Peter Van Windekens een dubbelbiografie. Erekolonel Robert Gils publiceerde in het Jaarboek van het Gemeentemuseum een bijdrage over de belegering van Antwerpen, met bijzondere aandacht voor de militaire operaties in en rond Temse.
Mijn eigen boek over de gebroeders Van Raemdonck (Terug naar niemandsland. De geschiedenis van de gebroeders Van Raemdonck: mythe en werkelijkheid) kende een bijgewerkte uitgave met nieuwe gegevens dankzij recent vrijgegeven archieven, uitdieping van bestaande archieven en actualisering t/m 2013. Ook het beeldmateriaal is gevoelig uitgebreid. In het Gemeentemuseum was er een tentoonstelling getiteld Het culturele leven in Temse in W.O. I, een expo die aansluit bij het boek dat Toon Brijssinck daaromtrent publiceerde in 1998.

Luc De Ryck

Bij de foto: portret van Kamiel Van Buynder, één van de twee gefusilleerden. Links museumfunctionaris Annick Rooms, rechts gemeenterarchivaris Digna Coppieters.