Tachtig jaar geleden vond het Amerikaanse bombardement op Mortsel plaats op 5 april dat met 936 doden het zwaarste was in België tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Doel van de luchtaanval was de voormalige Minerva-autofabriek waarvan het verzet gemeld had dat het Duits bedrijf ERLA er jachtvliegtuigen Messerschmitt Bf 109 van de Luftwaffe herstelde. Het bombardement werd op 5 april 1943 uitgevoerd door 83 bommenwerpers van de Amerikaanse luchtmacht in Engeland. De bommenwerpers werden van Engeland tot Gent begeleid door Spitfire-jachttoestellen van de RAF. Die moesten echter wegens hun beperkt vliegbereik boven Gent terugkeren en de bommenwerpers moesten van daar zonder escorte naar hun doel vliegen.
Zij werden onmiddellijk zwaar aangevallen door Duitse Messerschmits, die opgestegen waren van de vliegvelden te Wevelgem en te Moorsele. Er ontspon zich een luchtgevecht dat zich verplaatste van Gent naar Antwerpen waarbij één B-17 werd neergeschoten boven Wilrijk. Er werden ook vijf Duitse jachttoestellen neergeschoten. De bommenwerpers werden door de Duitse vliegtuigen erg gehinderd tijdens de “bomb run”, waarbij de toestellen zich moeten oplijnen voor het lossen van hun bommen. De bommen kwamen zeer verspreid neer. Er werden er 599 van 1000 pond gedropt en 216 van 500 pond. Hiervan troffen er slechts vier (!) de Erlafabriek. De meeste bommen vielen op de woonwijken rond de Erlafabriek. Daardoor vielen 936 dodelijke slachtoffers te betreuren, waaronder 209 kinderen. 1.342 mensen raakten gewond. De materiële schade was enorm: 1.259 woningen werden zwaar beschadigd.
Radio Londen meldde de avond van 5 april: De aanval leverde uitstekende resultaten op. Het Duitse persbureau schreef op 6 april: Voltreffers in de huizenblokken veroorzaakten brand en verwoesting en brachten de burgerbevolking bloedige verliezen toe…
Het bombardement had ook een diplomatiek staartje. De Belgische ambassade te Washington tekende protest aan bij de Amerikaanse regering tegen de onnauwkeurigheid van het bombardement waardoor zoveel Belgische burgers nodeloos het slachtoffer werden. Men kan zich inderdaad afvragen of dergelijk “palmares” van collateral damage eigenlijk wel verantwoord is?
Hoewel er dus slechts een vijftal bommen op de Erla-fabriek vielen, ontstond daar zware brand. Gevaarlijke stoffen zoals aluminium en rubber vatten vuur en veroorzaakten een verstikkende rook. 307 werknemers van de Duitse fabriek verloren het leven. Vele van hen werden onherkenbaar verminkt teruggevonden. In de nabijgelegen Gevaertfabriek waren 43 dodelijke slachtoffers toen één bom op de donkere zalen viel waar vele meisjes aan het werk waren.
Niet minder dan drie scholen werden door de bommen platgelegd. In de meisjesschool Sint-Lutgardis geraakten de schuilende meisjes verpletterd onder het puin. Er stierven 61 leerlingen en 5 zusters. Recht daartegenover werd Sint-Vincentius herschapen tot een puinhoop. 103 kinderen en 3 leerkrachten vonden de dood. De derde school was Guido Gezelle, de gemeentelijke jongensschool. 23 leerlingen werden verpletterd of stikten in het stof. In totaal verloren 209 kinderen onder de 15 jaar het leven tijdens het bombardement.
Omdat Mortsel slachtoffer werd van zogenaamd friendly fire werd het “vergeten” bij het uitdelen van de Oorlogskruisen. Pas na 61 jaar kreeg de stad een erkenning in de vorm van een lint.
Minder bekend is dat het bombardement op Mortsel aan de basis ligt van de Hollywoodfilm Twelve O’Clock High (1950) met acteur Gregory Peck, die de rol speelt van ene generaal Frank Savage. De figuur van Savage is gebaseerd op generaal Frank A.Armstrong, die in 1942-1943 als kolonel de 306de Bomb Group had bevolen. Het moreel van 306BG stond op een laag pitje na zware verliezen boven Frankrijk en Armstrong besloot daar iets aan te doen. Hij bood zich op 5 april 1943 onverwacht op het vliegveld van Thurleigh (Bedfordshire) aan waar 306BG gestationeerd was en zei dat hij weer zou meevliegen. Daarmee wilde hij een voorbeeld stellen.
Het doel was die dag de Erlafabriek te Mortsel. Armstrong nam plaats in de “lead aircraft” van 306BG, het toestel dat de eskaders van de 1ste Bomb Division zou aanvoeren. De B-17 werd herhaaldelijk onder vuur genomen door Duitse jachtvliegtuigen die wisten dat dit het leidend vliegtuig van de dichte formaties was. Met een generaal aan boord dacht niemand eraan rechtsomkeer te maken. De raid werd doorgezet ondanks hevige Duitse weerstand. Armstrongs B-17 werd herhaaldelijk geraakt en de navigator zwaargewond. Armstrong verbond hem en berekende zelf de koers om naar Engeland terug te keren. Het verhaal maakt deel uit van de geschiedenis van 306 BG. Twee oudgedienden van 306BG, Sy Barlett en Beirne Lay Jr., werden na de oorlog scenarioschrijvers in Hollywood. Zij baseerden zich op dit waargebeurd verhaal voor het scenario voor de film Twelve O’Clock High. (Wikipedia)
dagelijks iets degelijks 